Afonia – czy można stracić głos z powodu silnego stresu?

Afonia to najcięższa postać dysfonii, czyli zaburzeń głosu, a polega na całkowitej jego utracie. Źródłem dolegliwości mogą być choroby, jak i rozmaite nieprawidłowości w obrębie aparatu głosowego. Jak się jednak okazuje, bezgłos pojawia się także jako efekt stresu, lęku, depresji i innych problemów o charakterze psychicznym. Jak leczyć afonię?

Pojęcie i rodzaje afonii 

Afonia, nazywana także bezgłosem, to rodzaj zaburzenia głosu, który polega na utracie jego dźwięczności. Ze względu na napięcie strun głosowych i brak możliwości wprawienia ich w wibracje, pacjent może mówić jedynie szeptem. Warto przy tym zaznaczyć, że objawy afonii pojawiają się stopniowo – towarzysząc zwykle osobom, które wykorzystują głos w swojej pracy – lub nagle.  

Na co zwrócić szczególną uwagę, aby uchronić się przed omawianą patologią? Przewlekła chrypa, uczucie podrażnienia w gardle lub ucisku mogą z czasem przerodzić się w bezgłos, stąd nie powinny być one bagatelizowane. W oparciu o kryterium źródła problemu, afonię podzielić można na dwa rodzaje, tj.: 

• afonię psychogenną, 
• afonię organiczną.

Przyczyny afonii psychogennej i organicznej 

Afonia psychogenna, nazywana także czynnościową, histeryczną lub reakcją konwersyjną, definiowana jest jako „nieświadome posługiwanie się szeptem pomimo prawidłowej krtani”. Do utraty głosu dochodzi zatem mimo braku zaburzeń ze strony narządów mowy. Do przyczyn powstania bezgłosu na tle psychicznym zalicza się: 

• stres, 
• silne przeżycia emocjonalne, 
• zaburzenia lękowe, 
• depresję,  
• zaburzenia osobowości. 

Utrata głosu w przebiegu afonii psychogennej może mieć charakter krótkotrwały i przemijający lub przewlekły. Wiele zależy od tego, co było jej powodem. O afonii organicznej mówimy zaś wtedy, gdy do utraty głosu dochodzi z powodu pojawienia się zmian patologicznych w krtani, strunach głosowych lub tchawicy. Mogą one wynikać zarówno z choroby, jak i z zaburzeń rozwoju bądź budowy np. krtani, a także być konsekwencją urazu czy zabiegu chirurgicznego.

Opracowano na podstawie: Maniecka-Aleksandrowicz B., Domeracka-Kołodziej A., Rehabilitacja w afonii psychogennej, Audiofonologia 2004, 25

Leczenie afonii o różnym podłożu 

Przebieg leczenia bezgłosu zależy od źródła problemu. Jeżeli zauważysz u siebie niepokojące objawy, warto na początku skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu, który po wstępnym badaniu skieruje cię do specjalisty. Jakiego? W razie wykluczenia afonii psychogennej, odpowiednią terapię zaproponuje laryngolog lub foniatra. Najczęściej stosowane jest wówczas leczenie farmakologiczne, które wspomaga rehabilitacja głosu, terapia foniatryczna czy inhalacje. Niekiedy jednak konieczna może okazać się interwencja chirurga, np. w razie zdiagnozowania guzków głosowych. 

Internista lub lekarz rodzinny może zasugerować również wizytę u psychologa, który pomoże rozwiązać problemy natury emocjonalnej, stanowiące źródło problemu. Pamiętaj jednak, że w takim wypadku konieczna jest też wizyta u foniatry. Zgodnie z zaleceniami, afonię psychogenną powinno się bowiem leczyć, łącząc terapię psychologiczną i stosowną rehabilitację. Jak pokazują badania, jeśli ćwiczenia foniatryczne zostaną przeprowadzone odpowiednio, możliwe jest odzyskanie głosu nawet pierwszego dnia. 

Bibliografia: 

1. Cichecka-Wilk M., Studzińska K., Czynnościowe zaburzenia głosu z punktu widzenia foniatrii klinicznej, psychopatologii, psychologii i psychiatrii psychodynamicznej, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin-Polonia 2018, vol. XXXI, 2. 
2. Maniecka-Aleksandrowicz B., Domeracka-Kołodziej A., Rehabilitacja w afonii psychogennej, Audiofonologia 2004, 25. 
3. Sowa K., Lobaczuk-Sitnik A., Duchnowska E., Kosztyla-Hojna B., Ladny J., Zaburzenia głosu i mowy uwarunkowane psychogennie, Postępy Nauk Medycznych 2020, XXXII (1).