Ptasia grypa – rzadka choroba, która może skutkować śmiercią

Ptasia grypa to choroba, która występuje u ludzi rzadko, jednak kiedy już się pojawi, trudno jest ją wyleczyć. Co więcej, jej konsekwencją są często groźne powikłania. Jakie są objawy ptasiej grypy? Czy jest ona groźna dla człowieka? I jak się przenosi? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w artykule. 

Czym jest ptasia grypa? 

Ptasia grypa to choroba, którą powoduje wirus grypy typu A, a największym zagrożeniem jest jedna z jego odmian – H5N1. W większości przypadków schorzenie to atakuje ptaki, a czasem też m.in. świnie, koty, psy, tygrysy. U człowieka po raz pierwszy odnotowano je pod koniec XX w., a w Polsce – w 2006 r. Najczęściej chorobę obserwuje je w Azji, a najbardziej narażone są na nią osoby mające kontakt z drobiem lub dzikim ptactwem. 

Ptasia grypa – objawy 

Można wyróżnić następujące objawy ptasiej grypy: 

• wysoka gorączka (powyżej 38°C), 
• ból gardła, 
• zmęczenie, 
• ból głowy, 
• katar, zatkany nos, 
• zły nastrój, 
• zapalenie spojówek, 
• kaszel, 
• bóle mięśni, 
• problemy z oddychaniem, duszności, 
• ataksja (problemy z koordynacją ruchów). 

Jak widać, symptomy te przypominają grypę. Niekiedy występują również takie objawy jak: 

• biegunka, 
• dreszcze, 
• wymioty, mdłości, 
• krwawienia z dziąseł i nosa, 
• bóle w obrębie klatki piersiowej. 

Warto dodać, że okres inkubacji choroby wynosi od 3. do 7. dni. 

Czy ptasia grypa jest groźna dla człowieka? 

Ptasia grypa jest niebezpieczna dla człowieka. W najcięższych przypadkach doprowadza do zapalenia płuc, a nawet do śmierci. Zwykle jej przebieg jest bardzo ciężki i umiera na nią 50-60 proc. pacjentów. Zdarza się jednak, że choroba nie wywołuje żadnych objawów lub są one łagodne. I mimo że zarażenie ludzi ptasią grypą następuje niezwykle rzadko, wielu naukowców jest zdania, że w pewnym momencie może dojść do mutacji tego wirusa, co z kolei doprowadziłoby do pandemii. Trudno jednak obecnie przewidzieć, kiedy mogłoby się to stać. 

Czy człowiek może zarazić się ptasią grypą? Jak się ona przenosi? 

Ptasia grypa może przenosić się z ptaków na człowieka i w niektórych przypadkach z człowieka na człowieka (następuje to niezwykle rzadko). Do zakażenia dochodzi przede wszystkim poprzez: 

• dotykanie zarażonych ptaków (żywych lub martwych), 
• dotykanie odchodów i wydzielin zarażonych ptaków, 
• kontakt z miejscami, których dotknęły chore ptaki (np. ściółką), 
• kontakt z zanieczyszczoną paszą czy nawozami, 
• spożywanie wody z cząsteczkami wirusa, 
• spożywanie jaj zainfekowanych ptaków. 

Warto zaznaczyć, że do wyginięcia wirusa dochodzi w temperaturze 74⁰C, dlatego nie ma możliwości zarażenia się chorobą poprzez spożycie mięsa czy jajek poddanych obróbce termicznej. 

Diagnostyka ptasiej grypy 

Chorobę wywołaną wirusem grypy typu A wykrywa się nie tylko na podstawie objawów, ale również poprzez badania laboratoryjne. W większości przypadków pobiera się wymaz z górnych dróg oddechowych pacjenta. Badanie jest najbardziej precyzyjne wtedy, gdy wykona się je w ciągu kilku dni od zakażenia. 

Leczenie ptasiej grypy 

W przypadku wykrycia ptasiej grypy stosuje się oseltamiwir i zanamiwir, czyli dwa organiczne związki chemiczne. Skracają one czas namnażania się patogenu oraz poprawiają rokowania. Ich efektywność zależy jednak od tego, kiedy rozpoczęło się leczenie – najlepiej, jeśli zostanie ono wdrożone w ciągu 2. dni od zakażenia. W razie potrzeby, w ciężkich przypadkach, należy podtrzymywać funkcje życiowe pacjenta, a nawet zdecydować się na mechaniczną wentylację i wspomaganie krążenia. 

Powikłania po ptasiej grypie 

Ptasia grypa może skutkować groźnymi powikłaniami. Oto tylko niektóre z nich: 

• odma opłucnowa, 
• zespół Reye’a, 
• zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia, 
• poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego, 
• zapalenie płuc, 
• krwotoki płuc, 
• destrukcja płuc, 
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, 
• niewydolność wielonarządowa, 
• sepsa, 
• zaostrzenie niektórych chorób, np. astmy oskrzelowej, cukrzycy, POChP.

Jak zapobiegać ptasiej grypie? 

Oto, w jaki sposób należy zapobiegać ptasiej grypie: 

1. Unikaj kontaktu z dzikim ptactwem i nie karm go.  Może być ono chore, nawet jeśli tego nie widać. 
2. Unikaj kontaktu z ptakami domowymi, które zdechły lub wyglądają na chore. 
3. Nie dotykaj powierzchni, na których mogą znajdować się śluz, ślina lub odchody ptaków. 
4. Nie odwiedzaj innych ludzi, jeśli ich lub Twoje ptactwo jest chore. 
5. Precyzyjnie myj wszystkie przedmioty, które miały styczność z chorym drobiem. 

Masz na co dzień styczność z ptakami? W takim razie pamiętaj o poniższych wskazówkach: 

1. Systematycznie dezynfekuj oraz czyść kurnik. 
2. Zabezpieczaj ściółkę, paszę i wodę przed kontaktem z dzikimi ptakami. 
3. Edukuj pracowników i ogranicz dostęp do hodowli osobom, które są do tego niepowołane. 

Pracujesz z ptakami zakażonymi ptasią grypą? W takim razie również powinieneś stosować odpowiednie środki bezpieczeństwa: 

1. Po zakończeniu pracy z ptakami dokładnie myj ręce, korzystając z wody i mydła. 
2. Po kontakcie z ptakami nie dotykaj nosa, ust, oczu. 
3. Wykorzystuj sprzęt ochronny (np. maskę, rękawiczki, buty ochronne). 
4. Wyrzucaj po pracy maskę i rękawiczki. 

Ile może przetrwać wirus ptasiej grypy? 

Wirus ptasiej grypy może istnieć ponad miesiąc w temperaturze na poziomie 0°C i niższej. Nie niszczy go zatem zamrożenie w lodówce domowej. Co więcej, jest w stanie wytrwać tydzień w ludzkiej temperaturze ciała, a na twardych powierzchniach, np. na plastiku czy stali nierdzewnej – od 1. do 2. dni. 

Bibliografia: 

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553072/ [dostęp 08.10.23]. 
2. Madani T. A., Avian influenza: reasons for concern and the challenges Ahead, Journal of Family and Community Medicine, 2005, 12(3), s. 113-114. 
3. Mittal N., Medhi B., The Bird Flu: A New Emerging Pandemic Threat And Its Pharmacological Intervention, International Journal of Health Sciences, 2007, 1(2), s. 277-283.