Pylica – nie tylko choroba zawodowa. Objawy i leczenie

Pylica płuc często nazywana jest chorobą zawodową. Powstaje bowiem na skutek długotrwałego przebywania w zanieczyszczonych pomieszczeniach lub częstego kontaktu z różnorakimi pyłami. Organizm nie jest w stanie na bieżąco usuwać tych zanieczyszczeń, co w efekcie prowadzi do rozrostu tkanki włóknistej znajdującej się w płucach.

Pylica to przewlekła choroba układu oddechowego. Po wniknięciu cząstek pyłów do organizmu miąższ płucny ulega zwłóknieniu, w efekcie czego płuca tracą swoją elastyczność i funkcjonalność. W przebiegu pylicy płuc pojawia się przewlekłe zapalenie oskrzeli oraz postępowa rozedma płuc.

Co to jest pylica płuc?

Pylica płuc jest przewlekłym schorzeniem, które charakteryzuje się śródmiąższowym magazynowaniem cząstek pyłów wnikających do organizmu przez układ oddechowy oraz rozrostem tkanki włóknistej. W efekcie długotrwałego kontaktu chorego z różnorodnymi pyłami zdrowe i elastyczne płuca zamieniają się w „sztywny” i mało elastyczny narząd, w którym stopniowo narasta depozyt pyłów.

Pylica – przyczyny

Przyczyny pylicy płuc wiążą się bezpośrednio ze szkodliwym działaniem środowiska i obecnych w nim pyłów. Nieustanne narażenie na działanie szkodliwych pyłów sprawia, że część ich cząsteczek pozostaje w rozwidleniach przewodzików pęcherzykowych. Makrofagi pochłaniają je i gromadzą, a jednocześnie uwalniają mediatory reakcji zapalnej. W konsekwencji dochodzi do uszkodzenia tkanki płucnej. Co ważniejsze, część z cząstek pyłów dostaje się do układu limfatycznego, co prowadzi do wywołania reakcji immunologicznej wpływającej na nasilenie i rozprzestrzenienie zmian miejscowych.

Pylica płuc prowadzi do przerostu miąższu płucnego tkanką włóknistą. W ten sposób ograniczona zostaje jego funkcjonalność, a także zdolność do wymiany gazowej. W efekcie coraz bardziej narastają objawy niewydolności oddechowej.

Objawy pylicy

Objawy pylicy w dużej mierze przypominają typowe schorzenia układu oddechowego. Z czasem nasilają się i przyjmują poważniejszą postać. Do typowych objawów pylicy płuc zalicza się:

• duszność,
• kaszel,
• odpluwanie śluzowo-ropnej lub śluzowej plwociny,
• przewlekła gorączka lub stany gorączkowe,
• objawy tzw. serca płucnego – niewydolność oddechowa połączona z niewydolnością serca,
• powikłania oddechowe – przewlekłe zapalenie oskrzeli, rozedma płuc.

Pylica płuc jako choroba zawodowa

Pylica płuc jest chorobą zawodową co najmniej kilku grup pracowników. Do osób najbardziej narażonych na tę chorobę należą górnicy i hutnicy. Pylica krzemowa dotyka przede wszystkim hutników, na węglową zapadają natomiast górnicy. Z tego też powodu w miejscach pracy, w których pylica jest zagrożeniem zawodowym, należy zwracać szczególną uwagę na profilaktykę. Chodzi przede wszystkim o:

• utrzymywanie najwyższej możliwej czystości w miejscu pracy,
• noszenie odzieży ochronnej,
• stosowanie szczegółowych zaleceń BHP.

Rodzaje pylicy

Pylicę mogą wywoływać cząsteczki różnych rodzajów zanieczyszczeń. Ze względu na czynnik inicjujący rozwój choroby wyróżnia się:

• pylicę krzemową – jest to choroba zawodowa hutników, osób pracujących w kamieniołomach, w przemyśle porcelanowym, przy produkcji materiałów ogniotrwałych i ściernych, a także przy budowie tuneli i szybów;
• pylicę węglową – jest to choroba górników kopalń węgla, a także palaczy tytoniu oraz mieszkańców dużych aglomeracji miejskich; zmiany kliniczne wywołane przez ten typ choroby ujawniają się dopiero wtedy, gdy pył węglowy znajdzie się w płucach w dużych ilościach;
• pylicę azbestową – dochodzi w niej do włóknienia płuc związanego z aktywnością makrofagów; narażenie na kontakt z azbestem podnosi ryzyko wystąpienia zmian opłucnowych, raka płuc, międzybłoniaka opłucnej.

Osobny typ tworzy zespół Caplan (silicoarthritis), który daje objawy analogiczne do pylicy, natomiast towarzyszą mu także zmiany typowe dla reumatoidalnego zapalenia stawów. Zmiany w płucach przypominają guzki reumatoidalne. Do tej pory nie udało się ustalić przyczyny powstawania tej choroby.

Czy pylica płuc jest wyleczalna?

Leczenie pylicy płuc jest długotrwałe, trudne i niestety nie zawsze przynosi efekty. Uszkodzonych części płuc nie sposób wyleczyć. Leczenie pylicy jest więc przede wszystkim objawowe. Polega na podawaniu leków rozszerzających płuca w celu poprawy wymiany gazowej. Ważnym elementem leczenia pylicy jest również walka ze schorzeniami towarzyszącymi (infekcjami, nieżytami oskrzeli itp.). W leczeniu pylicy zaleca się również kontrole w kierunku zakażenia gruźlicą, na którą pacjenci z pylicą są szczególnie narażeni. Konieczne może okazać się również leczenie powikłań, w tym niewydolności serca. Najważniejsze jest jednak usunięcie szkodliwego czynnika ze środowiska osoby chorej.