Rak pęcherzyka żółciowego – objawy i leczenie nowotworu

Rak pęcherzyka żółciowego to rzadki nowotwór złośliwy, ale jednocześnie piąty najczęstszy nowotwór przewodu pokarmowego. Przez bardzo długi czas choroba ta może przebiegać bezobjawowo, przez co wykrywana jest dopiero w zaawansowanym stadium. W większości przypadków nowotwór towarzyszy kamicy pęcherzyka żółciowego. Jak objawia się rak pęcherzyka żółciowego, na czym polega jego leczenie i ile żyje się po wykryciu schorzenia?

Co to jest pęcherzyk żółciowy?

Pęcherzyk żółciowy, nazywany też woreczkiem żółciowym to niewielki narząd leżący na dolnej stronie wątroby. Pełni funkcję zbiornika, w którym żółć jest zagęszczana i magazynowana do czasu, aż będzie potrzebna do trawienia. Żółć to substancja o zielonym kolorze, która wspomaga proces trawienia tłuszczów.

Przyczyny raka pęcherzyka żółciowego

Rak pęcherzyka żółciowego powstaje zazwyczaj z komórek nabłonkowych.  Tworzący się polip jest łagodną zmianą, która może przekształcić się w nowotwór złośliwy – gruczolakorak. Do rzadszych łagodnych nowotworów woreczka żółciowego należą: gruczolako-mięśniakowatość, włókniaki, tłuszczaki i czerniaki. W klasyfikacji ICD-10 rak pęcherzyka złośliwego oznaczany jest symbolem C23 (nowotwór złośliwy pęcherzyka żółciowego).

Jako główną przyczynę występowania raka woreczka żółciowego uznaje się kamicę pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. Im większe złogi, tym wyższe ryzyko zachorowania na nowotwór. Rak może też powstać w wyniku zwapnienia ścian pęcherzyka (tzw. pęcherzyka porcelanowego). Do czynników predysponujących do rozwoju choroby zalicza się także:

• otyłość,
• zakażenie Helicobacter pylori i Helicobacter bilis,
• wiek – częściej chorują osoby po 60. i 70. roku życia,
• płeć – częściej chorują kobiety,
• choroby zapalne jelita grubego,
• obecność polipów pęcherzyka,
• narażenie na toksyczne czynniki egzogenne.

Objawy raka pęcherzyka żółciowego

Rak pęcherzyka żółciowego – jak długo rozwija się? Nowotwór może rozwijać się przez dłuższy czas bezobjawowo. Jeśli symptomy się pojawią, zwykle związane są z kamicą lub zapaleniem pęcherzyka. Chory może skarżyć się na silny ból z prawej strony w okolicy podżebrowej promieniujący w stronę pleców, kręgosłupa i łopatek, duszności, bóle kości i wyczuwalny opór w prawym nadbrzuszu. Rozwój cholestazy, w której dochodzi do zatrzymania odpływu żółci skutkuje wystąpieniem żółtaczki, świądu skóry i zaburzeń trawienia. Do innych symptomów należą wodobrzusze i hepatosplenomegalia. Objawy raka woreczka żółciowego w zaawansowanym stadium to: spadek masy ciała, brak łaknienia, nudności i wymioty.

Diagnostyka raka pęcherzyka żółciowego

Rak pęcherzyka żółciowego najczęściej wykrywany jest podczas badania USG jamy brzusznej. Badania labolatoryjne uznaje się za mało przydatne w diagnostyce nowotworu woreczka żółciowego, ponieważ brak jest testów laboratoryjnych swoistych do wykrywania raka tego narządu. W surowicy krwi obserwuje się zwiększoną aktywność fosfatazy zasadowej (ALP), gamma-glutamylotransferazy (GGT) i  aminotransferazy asparaginowej (AST) oraz podwyższone stężenie bilirubiny.

Do markerów raka woreczka żółciowego należą: antygen rakowo-płodowy (CEA) i antygen CA19-9. Wskaźniki biologiczne mają ograniczone znaczenie kliniczne w stosunku do wykrywania wczesnych postaci nowotworu pęcherzyka żółciowego, ponieważ wzrost ich stężenia nie jest charakterystyczny tylko dla tej choroby, a szanse na wykrycie raka wynoszą mniej niż 80 proc.

USG jako tania i powszechna w użyciu metoda obrazowa jest podstawą diagnostyki nowotworów pęcherzyka żółciowego. Za pomocą ultrasonografii można zidentyfikować polipy o średnicy powyżej pięciu mm oraz wykryć pogrubienia ścian pęcherzyka. Rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa wykorzystywane są do pogłębionej diagnostyki, której celem jest ocena stopnia zaawansowania choroby i obecności przerzutów. Do ich przeprowadzenia konieczne jest podanie kontrastu, dzięki któremu można zaobserwować nacieki ściany woreczka żółciowego na miąższ wątroby i powiększenie węzłów chłonnych.

Leczenie raka pęcherzyka żółciowego

Jeśli w badaniu zostały rozpoznane polipy o średnicy powyżej jednego centymetra wraz ze zmianami w ścianie pęcherzyka, leczenie polega na przeprowadzeniu cholecystektomii, czyli wycięciu woreczka pęcherzykowego oraz usunięciu zajętych węzłów chłonnych. W ostatnim stadium raka pęcherzyka żółciowego (stopień IVB), w którym występują odległe przerzuty, zabieg operacyjny jest przeciwwskazany. Chemioterapia i radioterapia rzadko stosowane są jako leczenie uzupełniające.

Rokowania przy raku pęcherzyka żółciowego

Wiele osób zastanawia się, ile się żyje po wykryciu raka pęcherzyka żółciowego. Niestety bardzo często nowotwór rozpoznawany jest dopiero w zaawansowanym stadium z naciekami do wątroby i innych narządów, co znacząco pogarsza rokowania. Średni czas przeżycia wynosi około sześć miesięcy, a pięcioletnie przeżycie dotyczy jedynie 15 proc. przypadków w krajach europejskich i poniżej 10 proc. w Polsce. W stadium przedoperacyjnym rak pęcherzyka żółciowego wykrywany jest jedynie u 10 proc. chorych. Wskaźniki dwuletniego przeżycia przy uwzględnieniu stopnia zaawansowania choroby są następujące:

• stopień 0 – do 78 proc. chorych; przeżycie > 60 miesięcy,
• stopień I – ok. 45 proc. chorych; przeżycie średnio 19 miesięcy,
• stopień II – 15 proc. chorych; przeżycie 7 miesięcy,
• stopień III – 4 proc. chorych; przeżycie 4 miesiące,
• stopień IV – 2 proc. chorych; przeżycie 2 miesiące.

Bibliografia:

1. Piotr Potemski, Wojciech Polkowski, Nowotwory układu pokarmowego, 2015.
2. American Cancer Society, Gallbladder Cancer Early Detection, Diagnosis, and Staging, 2018.
3. Suayib Yalcin, Carcinoma of the gallbladder, Orphanet encyclopedia, 2004.