Rak płaskonabłonkowy – przyczyny, objawy, leczenie. Jaka jest średnia długość życia przy tym nowotworze?

Rak płaskonabłonkowy jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów złośliwych. Może być zlokalizowany na skórze, w przełyku i gardle oraz w oskrzelach, płucach i narządach rodnych u kobiet. Mimo różnorodnych postaci nie zawsze wykazuje tendencję do przerzutów. Spotyka się go głównie u osób w podeszłym wieku.

Objawy zwiastujące obecność nowotworu płaskonabłonkowego nie zawsze występują od razu, dlatego wykrycie go bywa trudne. Diagnostyka obejmuje szereg badań laboratoryjnych i obrazowych, a leczenie jest uwarunkowane lokalizacją i stopniem zaawansowania guza. W przypadku raka płaskonabłonkowego rokowania zależą od stanu ogólnego chorego i ewentualnych przerzutów na inne narządy.

Czym jest rak płaskonabłonkowy?

Rak płaskonabłonkowy to nowotwór złośliwy powstały z nabłonka, który może lokalizować się w różnych częściach ciała. Najczęściej spotyka się go na skórze, w przełyku i gardle, w oskrzelach, płucach i na tarczy szyjki macicy. Jego rozwój poprzedza zjawisko metaplazji nabłonkowej – stanu, w którym komórki zdrowe są zastępowane komórkami zdolnymi do nowotworzenia. Może mieć postać:

• kolczystokomórkową – rozwijającą się głównie w obrębie skóry i błon śluzowych,
• podstawnokomórkową – rozwijającą się w okolicy nosa i małżowin usznych oraz w okolicach twarzy (taką postać miewa też rak płaskonabłonkowy płuc),
• rogowaciejącą – cechą charakterystyczną raka płaskonabłonkowego rogowaciejącego jest proces rogowacenia na powierzchni guza,
• nierogowaciejącą.

Odmianą łagodną tego nowotworu jest brodawczak płaskonabłonkowy, który nieleczony może ulec zezłośliwieniu. Lokalizuje się zwykle na skórze, narządach płciowych, w gardle i przełyku oraz w przewodzie moczowym.

Rak płaskonabłonkowy płuc

Rak płuc płaskonabłonkowy stanowi około 30% wszystkich zdiagnozowanych nowotworów złośliwych płuc. Latami rozwija się w ukryciu, więc jest rozpoznawany przypadkowo, często w zaawansowanym stadium, czego skutkiem jest opóźnione leczenie. W 9 na 10 przypadków przyczyną jego powstania jest nałóg tytoniowy, rzadziej dodatni wywiad rodzinny. Rozwija się bezobjawowo, pierwsze symptomy mogą pojawić się dopiero po latach, kiedy u chorego są już pierwsze przerzuty. Do najczęstszych objawów należą: chrypka, ból w klatce piersiowej lub trudności z przełykaniem.

Leczenie tego nowotworu jest uwarunkowane jego rozwojem. Jeśli stopień zaawansowania na to pozwala, zaleca się ingerencję chirurgiczną polegającą na częściowej resekcji płuca, następnie radio- i chemioterapię. Przy przerzutach raka płaskonabłonkowego płuc rokowania są niekorzystne, a choremu proponowana jest wyłącznie opieka paliatywna.

Rak płaskonabłonkowy skóry

Rak skóry płaskonabłonkowy jest drugim pod względem częstotliwości występowania rakiem złośliwym tego obszaru ciała. Ryzyko zachorowania na niego wzrasta z wiekiem, dlatego spotyka się go głównie u osób starszych i o jasnej karnacji, zwłaszcza u mężczyzn. Jego najczęstszą postacią jest rak rogowaciejący, który objawia się wrzodziejącymi, łuszczącymi się zmianami skórnymi.

Rak płaskonabłonkowy skóry nie wykazuje tendencji do przerzucania się na inne narządy, dlatego rokowania przy tym nowotworze są dobre. Po chirurgicznym wycięciu zmiany i ewentualnej chemioterapii szansę na przeżycie 5 lat od momentu postawienia diagnozy ma blisko 90% chorych.

Rak płaskonabłonkowy jamy ustnej i przełyku

Rak płaskonabłonkowy przełyku jest uważany za jeden z cięższych nowotworów. Tę postać rozpoznaje się u blisko 90% chorych. Nowotwór ma tendencję do przerzucania się na węzły chłonne, co zmniejsza szansę na powrót do zdrowia. Na zachorowanie narażeni są szczególnie alkoholicy i nałogowi palacze tytoniu.

Leczenie chirurgiczne raka płaskonabłonkowego przełyku jest możliwe, jeśli nowotwór zostanie wykryty we wczesnym stadium. Chorym na nowotwór w zaawansowanym stopniu proponuje się jedynie radio- lub chemioterapię. Przy raku płaskonabłonkowym jamy ustnej rokowania są lepsze. Szybkie rozpoznanie umożliwia całkowite wyleczenie u prawie 80% chorych.

Rak płaskonabłonkowy narządów rodnych

Nowotwór szyjki macicy jest drugim co do częstotliwości występowania rakiem kobiecych narządów rodnych. Spotyka się go najczęściej u kobiet w wieku 45–55 lat. Za jego powstanie odpowiedzialny jest onkogenny typ  wirusa HPV (human papilloma virus), który atakuje kobiety z osłabionym systemem odpornościowym i często zmieniające partnerów. Raka płaskonabłonkowego szyjki macicy można wykryć dzięki regularnym badaniom cytologicznym. Ponieważ wiele kobiet je lekceważy, nowotwór bywa wykrywany dopiero w zaawansowanym stadium, gdy na terapię jest za późno. Wykryty wcześnie jest w pełni uleczalny.