Rak prącia może prowadzić do amputacji. Jak go rozpoznać i leczyć?

Rak prącia to rzadki nowotwór, na który najczęściej zapadają mężczyźni w wieku 50-70 lat. Na zachorowanie szczególnie narażone są osoby zarażone wirusem HPV, palące papierosy i niewystarczająco dbające o higienę. Wszelkie niepokojące zmiany w wyglądzie skóry żołędzi, napletka lub trzonu prącia, takie jak zaczerwienienie, guzek czy nadżerka powinny skłonić chorego do wizyty u lekarza. 

Najczęstsze przyczyny raka prącia

Rak prącia (ICD10: C60) to nowotwór złośliwy, powstający z nabłonka prącia. Najczęściej wykrywanym typem nowotworu jest rak płaskonabłonkowy (SCC) stanowiący 95% wszystkich zachorowań. Rzadziej pojawia się: 

• rak podstawnokomórkowy, 
• gruczolakorak, 
• czerniak prącia, 
• mięsak prącia. 

W Europie rak penisa występuje z częstotliwością 1:100000 przypadków. Przyczyny rozwoju raka prącia nie zostały do końca poznane, określono jedynie czynniki ryzyka, które predysponują do jego pojawienia się: 

• nieprzestrzeganie higieny osobistej, 
• zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) oraz wirusem HIV, 
• występowanie niektórych schorzeń: zapalenie napletka, stulejka, kłykciny kończyste, liszaj twardzinowy, 
• nieleczone stany przednowotworowe, 
• palenie tytoniu, 
• wczesne rozpoczęcie współżycia, 
• wiele partnerek seksualnych, 
• narażenie na promieniowanie UV – leczenie fototerapią, 
• niski status socjoekonomiczny. 

Choć szczyt zachorowań na raka prącia przypada na 6. i 7. dekadę życia, coraz częściej chorują też mężczyźni w młodszym wieku, ok. 45-50 lat. 

Objawy raka prącia 

Najczęstszą lokalizacją raka prącia jest żołądź (ok. 50% przypadków); zmiany nowotworowe powstają też na napletku (ok. 20-35% przypadków) oraz trzonie prącia. Jak wygląda rak prącia i jakie są jego pierwsze objawy? Na skórze mogą pojawić się różne zmiany, w tym twardy guzek, zgrubienie skóry lub brodawka. Ponadto rozwija się niegojąca się wysypka, czasem występują też nadżerki. Innym niepokojącym objawem jest zabarwienie skóry na czerwono bądź szarobiało. Pozostałe symptomy mogące wskazywać na raka prącia to: 

• krwawienie z prącia, 
• wydzielina z napletka o nieprzyjemnym zapachu, 
• ból prącia, 
• opuchlizna na końcu prącia, 
• guzki w pachwinie – są objawem przerzutów do węzłów chłonnych. 

W zaawansowanej postaci z przerzutami chorzy często zmagają się z bólami brzucha, spadkiem masy ciała, zmęczeniem i bólami kostnymi. 

Diagnostyka raka prącia

Diagnostyka nowotworu rozpoczyna się od zebrania dokładnego wywiadu medycznego oraz badania przedmiotowego. Przy podejrzeniu raka prącia niezbędne jest wykonanie badań laboratoryjnych i obrazowych oraz pobranie materiału do badania histologicznego. Oceny obecności przerzutów do węzłów chłonnych dokonuje się za pomocą USG i biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej. Pomocne bywa też wykonanie tomografii komputerowej (TK). 

Leczenie raka prącia

Metody leczenia raka prącia dopasowuje się do stanu klinicznego pacjenta, w tym stopnia rozwoju nowotworu, jego wielkości i lokalizacji. Nowotwór na wczesnym etapie rozwoju może być leczony metodami zachowawczymi takimi jak: 

• krioterapia, 
• brachyterapia kontaktowa i śródtkankowa, 
• laseroterapia z użyciem lasera CO2 lub Nd:YAG, 
• chirurgia mikrograficzna metodą Mohsa, 
• radioterapia. 

Zastosowanie wyłącznie terapii oszczędzającej niesie ryzyko nawrotu choroby, dlatego dodatkowo zalecana jest interwencja chirurgiczna. Operacja wycięcia guza (panektomia) wraz z marginesem zdrowych tkanek może być częściowa lub całkowita. Przerzuty do węzłów chłonnych pachwinowych są wskazaniem do wykonania limfadenektomii. Uzupełniająco w leczeniu raka prącia stosowana jest radioterapia i chemioterapia. 

Po zakończeniu leczenia pacjent pozostaje pod opieką poradni onkologicznej. Istotne jest zgłaszanie się na wizyty kontrolne, które zazwyczaj odbywają się co 3 miesiące przez pierwsze 2 lata od operacji, a następnie 2 razy do roku. Pozwala to na szybkie zdiagnozowanie nawrotu choroby i zastosowanie możliwych metod leczenia. Ponadto ważne jest samobadanie, które obejmuje dokładną obserwację skóry prącia oraz ocenę palpacyjną narządu. 

Rak prącia to nowotwór, który w znacznym stopniu pogarsza jakość życia chorego, szczególnie w kontekście zdrowia psychicznego. Konieczność resekcji prącia z jednej strony ratuje życie, a z drugiej stanowi duże obciążenie prowadzące do wystąpienia stanów depresyjnych. Pacjenci zmagający się z problemami emocjonalnymi mogą szukać wsparcia u psychologa lub psychoterapeuty. Terapia pomaga w zaakceptowaniu skutków leczenia i przystosowaniu się do życia po operacji. 

Rokowania przy raku prącia 

Kluczowe pytanie, które zadają osoby ze stwierdzonym nowotworem, brzmi: czy rak prącia jest uleczalny? Wczesne wykrycie zmian daje pacjentowi dobre rokowania. Jeśli nie doszło do przerzutów, 85% chorych przeżywa najbliższe 5 lat. U osób z przerzutami do węzłów chłonnych miednicznych szanse 5-letniego przeżycia wynoszą 29-40%. Nieleczona choroba w wielu przypadkach prowadzi do śmierci po upływie około 2 lat. 

Bibliografia: 

1. Hrab M., Olek-Hrab K., Kwias Z., Antczak A., Dańczak-Pazdrowska A., Rak prącia – opis przypadku i przegląd literatury, Ginekologia Polska 2012, 83, 67-70. 
2. Itrych B., Sikora-Kupis B., Sarosiek T., Postępowanie w raku prącia, Onkologia w Praktyce Klinicznej 2014, tom 10, nr 6, 314-321. 
3. Kane C., Sellers L., Miller R, Diagnosis and management of penile cancer, Trends in Urology & Men’s Health 2016, 17-20.