Rana oka, oparzenie, ciało obce w oku – pierwsza pomoc

Oko jest narażone na rozmaite uszkodzenia, takie jak oparzenia chemiczne czy urazy mechaniczne. Gdy dojdzie do oparzenia oczu lub pojawi się ciało obce w oku, warto wiedzieć, jak wygląda pierwsza pomoc. Oko jest bardzo wrażliwe na wszelkie obrażenia, dlatego uraz oka zawsze powinien być skonsultowany z okulistą.

Urazy oka – uderzenia, oparzenia oka, opiłek w oku

Gałka oczna może podlegać rozmaitym urazom, różniącym się rodzajem czynnika uszkadzającego oraz rozległością urazu. Mechaniczne urazy oka dzielą się na urazy tępe oraz urazy prowadzące do naruszenia struktury gałki ocznej. W przebiegu urazu tępego nie dochodzi do bezpośredniego przerwania struktur oka. W efekcie zadziałania siły może dojść do powstania wylewu krwi do oka i pogorszenia widzenia. Do urazów tępych zaliczana jest także erozja rogówki, powstające w efekcie zbyt silnego pocierania oka czy uderzenia gałązką.

Kolejnym typem mechanicznych uszkodzeń oka są urazy, które prowadzą do poważnego naruszenia struktury gałki ocznej. Wyróżniamy następujące obrażenia oczu:

• uraz penetrujący, gdy rana wlotowa i wylotowa są w tym samym miejscu,
• uraz perforujący, gdy rana wylotowa leży gdzie indziej niż rana wlotowa,
• pęknięcie gałki ocznej,
• wewnątrzgałkowe ciało obce (np. opiłek w oku czy szkło w oku).

Uraz mechaniczny oka to nie jedyny typ uszkodzenia. Możliwe jest także oparzenie oczu – wówczas wyróżniamy oparzenia chemiczne i termiczne. W przebiegu oparzeń termicznych czynnikiem uszkadzającym jest wysoka temperatura. Z kolei oparzenia chemiczne oka to oparzenie oka wapnem, kwasami i zasadami, środkami drażniącymi.

Pierwsza pomoc przy oparzeniu oka

Oparzenie termiczne oka wynika z oddziaływania gorących substancji ciekłych lub stałych. Pojawia się silne zaczerwienienie oka, łzawienie, światłowstręt; poważniejszym oparzeniom może towarzyszyć powstanie blizn i niedomykanie powiek. Jak opatrzyć oparzone oko? Pierwsza pomoc sprowadza się do przemywania oka przez kilkanaście minut, a następnie założenia jałowego opatrunku z gazy. Kolejnym krokiem powinna być wizyta u okulisty.

Oparzenie chemiczne oka – pierwsza pomoc

W przypadku oparzeń chemicznych możliwe jest oddziaływanie rozmaitych związków. Gdy oko uszkodzone zostało przez kwas nieorganiczny (solny, siarkowy, hydrofluorowy), może dojść do całkowitego uszkodzenia gałki ocznej, a kwasy organiczne działają jedynie powierzchniowo. Pojawia się wówczas silne zaczerwienienie i łzawienie oka. Znacznie bardziej niebezpieczne są oparzenia oka zasadami – związki te mogą penetrować w głąb tkanki ocznej i prowadzić do martwicy rozpływowej, której towarzyszy zmętnienie i owrzodzenie rogówki. Szczególnie niebezpieczne jest oparzenie oka wapnem palonym, czyli tlenkiem wapnia. Związek ten po kontakcie z łzami przekształca się w wodorotlenek wapnia, czyli wapno gaszone, czemu towarzyszy wydzielenie energii cieplnej. W efekcie oko poddawane jest zarówno urazowi chemicznemu, jak i termicznemu.

Jak postępować przy oparzeniu oka substancją chemiczną? Konieczne jest jak najszybsze wypłukanie związku drażniącego. W tym celu należy przez około 20 minut przepłukiwać oko wodą; osoba poszkodowana powinna leżeć na boku, a płukania oka dokonuje się od wewnętrznego kącika oka na zewnątrz. Następnie na oko należy założyć jałowy opatrunek i jak najszybciej udać się do szpitala.

Ciało obce w oku – pierwsza pomoc

Gdy pojawi się ciało obce w oku, objawy to łzawienie, pieczenie i silne zaczerwienienie oka. Samodzielną próbę usunięcia ciała obcego można wykonać jedynie wówczas, gdy nie doszło do jego utknięcia w gałce ocznej. Mowa o sytuacji, gdy ciało znajduje się luźno pod powieką. Jak wyjąć ciało obce spod górnej lub dolnej powieki? Gdy tkwi ono pod powieką dolną, wystarczy ją odchylić i usunąć ciało obce czystą chusteczką lub jałową gazą. Z kolei ciało obce pod górną powieką można usunąć próbując zamknąć oko i delikatnie przesuwając palcem ciało obce w kierunku brzegu powieki. Można także spróbować przepłukać otwarte oko wodą lub solą fizjologiczną albo odchylić górną powiekę i wydobyć ciało obce.

Inaczej wygląda usuwanie ciał obcych z rogówki oka, takich jak opiłek żelaza czy szkło. Nie należy wówczas zastanawiać się, jak usunąć opiłek z oka, czy sam wypadnie – jedyne, co możemy zrobić to zabezpieczyć oko jałowym opatrunkiem i udać się do szpitala. Samodzielne próby usunięcia opiłka w oku mogą skutkować pogłębieniem urazu.

Bibliografia:

1. Niżankowska M.H. Okulistyka. Podstawy kliniczne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007