Resorpcja w biologii i medycynie. Co jest jej przyczyną, a co objawem?

Resorpcja to termin określający wchłanianie, czyli przenikanie substancji przez różne powierzchnie. Dla zdrowego organizmu jest to proces naturalny, dla chorego może być źródłem problemów zdrowotnych.

Resorpcja, w zależności od kontekstu, może dotyczyć różnych zjawisk. Zazwyczaj tym słowem określa się wchłanianie pokarmu oraz wody i składników mineralnych, lecz nie tylko. Terminu resorpcja używa się także do opisania etapu tworzenia się moczu, powolnego zaniku kości lub wchłonięcia płodu wewnątrz macicy. Wykorzystuje się go również w stomatologii. Resorpcją zęba nazywana jest utrata tkanek zarówno twardych, jak i miękkich.

Na czym polega resorpcja?

Resorpcja to słowo używane zarówno w biologii, jak i w medycynie. Jest to termin określający wchłanianie, czyli proces przenikania substancji przez określone powierzchnie. Może dotyczyć różnych zjawisk, dlatego wyróżnia się następujące jej rodzaje:

• resorpcja wody – proces wchłaniania wody i substancji odżywczych,
• wchłanianie pokarmu – występuje, gdy pożywienie przenika przez powierzchnię jelita cienkiego,
• resorpcja w nerkach – wchłanianie zwrotne, któremu podlega część wody, soli mineralnych, witamin, aminokwasów oraz jonów pierwiastków i innych substancji pochodzących z moczu pierwotnego. Resorpcję w nerkach określa się jako drugi etap tworzenia się moczu,
• resorpcja płodu – w ten sposób nazywa się proces rozłożenia i wchłonięcia martwego zarodka w macicy,
• resorpcja kości – powolne wchłanianie składników mineralnych znajdujących się we wnętrzu kości, czego skutkiem jest stopniowa wymiana ich komórek lub stopniowy zanik,
• resorpcja zęba – utrata miękkich i twardych tkanek zęba oraz kości wyrostka zębodołowego,
• resorpcja korzenia – może zachodzić od strony kanału lub zewnętrznej powierzchni korzenia i prowadzi do jego powolnego zepsucia.

Proces resorpcji w organizmie zdrowego człowieka jest zjawiskiem naturalnym. U osoby chorej może być to objaw choroby.

Resorpcja w nerkach

Resorpcję w nerkach nazywa się wchłanianiem zwrotnym lub resorpcją zwrotną. Jest to drugi etap tworzenia się moczu. Dochodzi do niego w momencie, gdy woda i inne substancje odżywcze, w tym glukoza oraz jony niektórych pierwiastków, przenikają przez powierzchnię nabłonków w kanalikach nerkowych. W wyniku tego procesu powstaje około 1,5 litra moczu, który ulega zagęszczeniu i jest zmieniony pod względem składu. Resorpcję w nerkach dzieli się na dwa rodzaje: resorpcję obligatoryjną (tzw. obowiązkową), która zachodzi w kanalikach krętych proksymalnych, oraz resorpcję fakultatywną (nieobowiązkową) zachodzącą w kanalikach krętych dystalnych.

Resorpcja kości

Resorpcję kości u osób zdrowych uważa się za proces fizjologiczny. Polega ona na stopniowym wchłanianiu składników mineralnych znajdujących się we wnętrzu kości, czego skutkiem jest odbudowa i regeneracja ich struktury. U osób chorych resorpcja może prowadzić do powolnego zaniku kości. Jest też jednym z objawów osteoporozy.

Resorpcja zęba i korzenia

Resorpcją zęba określa się utratę tkanek miękkich i twardych uzębienia łącznie z kością wyrostka zębowego, lecz dotyczy to wyłącznie zębów stałych. Resorpcji korzeni zębów mlecznych nie uważa się za patologiczną, ponieważ jej celem jest kształtowanie zgryzu i ułatwienie wyrznięcia się zębów stałych. Winą za resorpcję zębów obarcza się szereg czynników, takich jak: zapalenie miazgi zęba i stan zapalny korzenia, urazy spowodowane złym dopasowaniem protezy lub niewłaściwie wykonanym uzupełnieniem ubytku, zatrzymanie zębów, awitaminozę, półpasiec, ciążę oraz zapalenie ozębnej. Mogą ją powodować również guzy zlokalizowane w okolicy szczęki.

Resorpcję korzeni dzieli się na poszczególne rodzaje zależne od miejsca, w którym ona się rozwija. Są to:

• resorpcja zewnętrzna rozpoczynająca się od zewnętrznej strony korzenia zęba,
• resorpcja wewnętrzna, która zachodzi od strony kanału korzenia,
• resorpcja zamienna, w której dochodzi do odkładania się tkanek twardych w jamie zęba, co skutkuje zamknięciem się przestrzeni przeznaczonych na miazgę lub zespoleniem zęba z kością.

Resorpcja korzeni jest bezobjawowa. Pacjent o jej istnieniu dowiaduje się, dopiero gdy wykona zdjęcie rentgenowskie uzębienia (pantomogram). Leczenie tego zjawiska jest uwarunkowane czynnikiem, który wpłynął na jego powstanie. Osobie z resorpcją proponuje się protetyczną odbudowę zęba na korzeniu lub założenie implantu zęba połączone z odbudową korzenia. Rozwiązaniem jest też leczenie kanałowe, ale może ono potrwać wiele miesięcy. Jeśli proponowana terapia jest nieskuteczna, warto podjąć decyzję o ekstrakcji zęba. Należy pamiętać, że resorpcji nie można wyleczyć całkowicie, a jedynie spowolnić jej rozwój.