Rodzaje insulin – czym się różnią i jak je stosować?

Cukrzyca jest nazywana epidemią XXI wieku. Tylko w Polsce cierpi na nią ok. 3 miliony osób. W jej leczeniu wykorzystuje się wiele preparatów, w tym różne rodzaje insulin – niektóre z nich są stosowane w medycynie już od ponad 100. lat. Sprawdź, na czym polega ich działanie oraz ile kosztuje taka terapia. Czy insulina jest refundowana?

Jak działa insulina? 

Insulina to hormon wytwarzany przez trzustkę, który odpowiada za utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi. Niestety, w niektórych schorzeniach mechanizm ten ulega zaburzeniu – dochodzi wówczas do upośledzenia wydzielania hormonu lub też komórki organizmu przestają reagować na jego sygnały. Organizm nie jest w stanie samodzielnie kontrolować poziomu cukru i rozwija się cukrzyca. W takim wypadku zachodzi konieczność podania insuliny z zewnątrz w postaci zastrzyków podskórnych. 

Istnieją dwa główne typy cukrzycy. Typ 1.  jest wrodzony, rozwija się zwykle u dzieci lub młodych dorosłych i wymaga leczenia insuliną. Z kolei typ 2. to choroba nabyta, dotykająca zazwyczaj osoby w starszym wieku, chociaż otyłość może przyspieszyć jej rozwój. W tym przypadku początkowo w terapii wykorzystywane są leki doustne, a insulina jest wprowadzana na późniejszych etapach leczenia. Może ona być konieczna także w cukrzycy ciążowej, która pojawia się u przyszłych mam niemających wcześniej problemów ze stężeniem glukozy we krwi. 

Rodzaje insulin dostępne w Polsce 

Kiedyś insulina była pozyskiwana z trzustek zwierząt, jednak ze względu na niedoskonałości procesu oczyszczania często powodowała reakcje alergiczne. Poszukiwano więc innych sposobów na pozyskanie tego hormonu. W latach 80. XX wieku poprzez inżynierię genetyczną otrzymano insulinę ludzką, która w pełni odpowiada budową tej naturalnie produkowanej przez organizm. 

Wszystkie stosowane rodzaje insulin są otrzymywane właśnie metodą rekombinacji DNA. Niektóre z nich zostały dodatkowo zmodyfikowane – powstały tzw. analogi. Wyróżniają się one natychmiastowym lub przedłużonym działaniem, dzięki czemu pozwalają lepiej kontrolować poziom cukru we krwi. Lek można podzielić w zależności od różnych czynników, jednak z punktu widzenia pacjenta najważniejsze są jej szybkość i czas działania. W poniższej tabeli rodzaje insulin podzielone są właśnie ze względu na te parametry. 

Nowe rodzaje insuliny bazują na mieszaniu ze sobą różnych analogów, a także połączeniu analogów z insuliną niemodyfikowaną. Dzięki takim zabiegom producenci uzyskali leki o różnych właściwościach, co pozwala na ich dokładne dopasowanie do potrzeb pacjenta. 

Czy zatem istnieje jeden, najlepszy rodzaj insuliny? Nie – jej dobór zależy od stopnia zaawansowania cukrzycy oraz sposobu, w jaki zachowuje się poziom glukozy we krwi. Czasem wymaga to stosowania kilku rodzajów insulin, np. długo działającej do ogólnej kontroli glikemii, a dodatkowo szybko działającej, która zbije wysoką glukozę po posiłku. Dobór właściwego schematu dawkowania zajmuje trochę czasu, może wymagać też regularnej kontroli stężenia cukru w ciągu dnia. 

Jak podawać insulinę? 

W zależności od rodzaju insuliny, występują one w postaci ampułek lub gotowych wstrzykiwaczy. Żeby podać preparat w ampułce, trzeba włożyć ją do specjalnego pena do insuliny. Możesz otrzymać go bezpłatnie w poradni diabetologicznej lub kupić w aptece czy przez internet. Leki we wstrzykiwaczach są gotowe do podania – nie wymagają żadnego dodatkowego sprzętu oprócz igły do insuliny. 

Prawidłowe podanie hormonu jest czynnikiem decydującym o skuteczności terapii. Insulinę aplikuje się podskórnie. Zastrzyk domięśniowy spowoduje sińce i krwiaki w miejscu wstrzyknięcia, a także epizody hipoglikemii, czyli zbyt dużego spadku poziomu glukozy we krwi. Istotne jest też miejsce podania preparatu. Gdzie wstrzykiwać insulinę? W udo lub pośladek aplikuje się leki długodziałające, z kolei te o szybkim i krótkim czasie działania najlepiej podać w brzuch albo ramię. 

Pamiętaj, żeby za każdym razem zmieniać miejsce wkłucia. Powinny one być od siebie w odległości co najmniej 1 cm. Zbyt częste zastrzyki w to samo miejsce mogą spowodować zaburzenia w rozkładzie tkanki tłuszczowej – jej lokalny zanik (w postaci wgłębień) lub rozrost i twardnienie. Jak podawać insulinę? Przede wszystkim zadbaj o higienę. Umyj ręce, a nakłuwane miejsce na skórze przetrzyj wacikiem nasączonym alkoholem. Następnie wykonaj następujące kroki: 

1. Przygotuj pen do insuliny. Niektóre preparaty występują w formie zawiesin, które trzeba zmieszać przed podaniem. Nie wstrząsaj nimi, żeby w środku nie powstały pęcherzyki powietrza. Zamiast tego delikatnie roluj i przechylaj fiolkę – dokładne instrukcje znajdziesz w ulotce. 
2. Załóż igłę do insuliny i sprawdź jej drożność poprzez wypuszczenie niewielkiej dawki preparatu. 
3. Wkłuj się w wybrane miejsce i naciśnij tłok wstrzykiwacza do samego końca. 
4. Policz do 10., żeby uniknąć wycieku insuliny. 
5. Wycofaj igłę. 

Nie zaleca się stosowania igły do insuliny więcej niż raz. Producenci dołączają po jednej darmowej igle do każdej ampułki czy pena, możesz jednak dokupić ich większą liczbę w aptece. Stępiona, używana kilka razy igła zwiększa ryzyko infekcji, może powodować ból podczas podawania oraz niedokładne dawkowanie insuliny. 

Jak wymienić insulinę w penie? 

Gotowe, wypełnione peny do insuliny są jednorazowe, a ampułka jest już umieszczona w środku. Wstrzykiwacze wielorazowe wymagają wymiany wkładu, jednak nie jest to skomplikowany proces. Pen do insuliny przypomina budową długopis – wystarczy go rozkręcić, a ampułkę umieścić w środku. Na wstrzykiwacz należy nałożyć igłę w osłonce, w której powinna pozostać do momentu podania.

Ile kosztuje insulina? Cena pełnopłatna i z refundacją 

Ceny insuliny bez refundacji są spore – w zależności od preparatu wahają się od 100 do 500 zł. Na szczęście osobom ze zdiagnozowaną cukrzycą przysługują zniżki. W zależności od rodzaju insuliny, ceny z refundacją wynoszą od kilku złotych za preparaty starszej generacji, do nawet 200 zł za nowsze leki. A ile kosztuje insulina na receptę z uprawnieniem Senior? W takim przypadku wszystkie jej rodzaje są bezpłatne. 

Bibliografia: 

1. Araszkiewicz A., Bandurska-Stankiewicz E., Borys S., Budzyński A., Cyganek K., Cypryk K., Zozulińska-Ziółkiewicz D. i in., Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych z cukrzycą 2021. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Diabetologia Praktyczna 2021, 7(1): 1-121. 
2. Tuszyński K. (Red.), Cukrzyca i otyłość z perspektywy farmaceuty, Wydawnictwo Farmaceutyczne, Kraków 2020. 
3. Tuszyński K. (Red.), Leki 2022. Praktyczny przewodnik po grupach leków dostępnych w Polsce, Wydawnictwo Farmaceutyczne, Kraków 2021.