Rogowacenie ciemne – objaw choroby czy defekt urody?

Rogowacenie ciemne jest formą przebarwienia skóry, z którym zmagają się przede wszystkim osoby otyłe, chorujące na cukrzycę i nowotwory, a także stale przyjmujące niektóre grupy leków. Niekiedy jednak bywa to niegroźny defekt urodowy. Czasami przebarwienia samoistnie znikają po wdrożeniu odpowiedniego leczenia. Jeśli tak się nie dzieje, możesz sięgnąć po sprawdzone metody ich usuwania.

Rogowacenie ciemne – ciemne plamki pod pachami i w pachwinach

Rogowacenie ciemne (łac. acanthosis nigricans) to rodzaj przebarwienia skóry, któremu towarzyszą zmiany brodawkowate. Taka powierzchnia jest nierówna – ma chropowatą strukturę. Jest też sucha i szorstka w dotyku. Zmiany nie pojawiają się  jednak na całym ciele, ale na ograniczonych jej obszarach. Najczęściej są to ciemnobrązowe lub czarne plamy pod pachami, w pachwinach, w dołach podkolanowych i łokciowych oraz na szyi i karku. Zdarza się też, że zmiany pokrywają okolice oczy i ust, a nawet narządów płciowych. 

Rogowacenie ciemne to nie tylko defekt natury estetycznej. Zmianom skórnym towarzyszy dokuczliwy świąd, który wywołuje potrzebę ciągłego drapania przebarwień. To natomiast doprowadza do przerwania ciągłości naskórka, czego konsekwencją są stany zapalne wywołane przez przenikające do ran drobnoustroje.

Rogowaceniu ciemnemu  może towarzyszyć także zwiększone wypadanie włosów i łamliwość paznokci. Niekiedy pojawiają się zmiany w obrębie błon śluzowych. Obejmują wówczas nie tylko narządy płciowe, ale też jamę ustną i gardło, spojówki i wnętrze nosa.

Czym jest spowodowane rogowacenie ciemne?

Wciąż nie do końca poznana jest główna przyczyna powstawania ciemnej skóry pod pachami w pachwinach czy na szyi i karku. Najprawdopodobniej jest to wywołane przez ten czynnik, który stymuluje keratynocyty (produkujące keratynę) i fibroblasty (produkujące kolagen i elastynę). Czynnik ten działa przez kilka receptorów komórkowych:

• czynnik wzrostu naskórka,
• insulinopodobny czynnik wzrostu,
• czynnik wzrostu fibroblastów.

Kto jest szczególnie narażony na rogowacenie ciemne?

Na pojawienie się brązowych plam pod pachami, w pachwinach czy na szyi i karku narażone są osoby otyłe. Ponad 60 proc. z nich boryka się z tym defektem. Przebarwienia pojawiają się już w pierwszych latach życia u dzieci z nadwagą i rozrastają się aż do okresu dojrzewania. Po tym czasie zachowują stałe rozmiary.

Ciemne pachy i ciemne kolana towarzyszą również hiperinsulinemii, czyli podwyższonemu poziomowi insuliny we krwi. Choroba ta związana jest często z otyłością, jednak rogowacenie ciemne może pojawić się też u osób szczupłych, które mają podwyższoną insulinę.

Rogowacenie ciemne pod pachami i kolanami częściej zdarza się u osób o ciemnej karnacji. Jest to szczególnie częste u Afroamerykanów. Nie jest to wówczas traktowane jako defekt, ale cecha urody.

Ciemne plamy na szyi, pod pachami czy w pachwinach są jednym z objawów procesu nowotworowego (procesu neoplastycznego). Szczególnie często pojawia się przy raku jelita grubego, żołądka oraz piersi. Choć więc same przebarwienia nie mają cech nowotworu, to mogą wskazywać, że choroba taka rozwija się w organizmie.

Rogowacenie ciemne pojawia się po stosowaniu niektórych leków (zwłaszcza długotrwałym). Mowa tu zwłaszcza o glikokortykosteroidach, kwasie nikotynowym, pigułkach antykoncepcyjnych, kwasie fusydynowym, lekach redukujących wysoki poziom cholesterolu oraz insulinie.

Rogowacenie ciemne – jak leczyć? 

Aby wiedzieć, jak pozbyć się ciemnych plam pod pachami, na szyi czy w pachwinach konieczne jest rozpoznanie przyczyny ich powstawania. Pomocne w diagnostyce jest badanie histopatologiczne. Wówczas pod mikroskopem oceniany jest wycinek zmienionej skóry, by określić typ rogowacenia ciemnego.

Jeśli zmagasz się z otyłością, wystarczy redukcja masy ciała, by rogowacenie mieszkowe zaczęło ustępować. Unikaj jednak stosowania drakońskich diet, ponieważ niedoborowa dieta pozwoli ci co prawda szybko schudnąć, ale doprowadzi do szeregu nowych zaburzeń, wynikających z niedostatków witamin i minerałów. 

Tzw. brudna szyja czy brudne kolana mogą pojawić się przy cukrzycy. Jeśli nie jesteś objęta opieka diabetologa – konieczne umów się na wizytę. Może on zlecić wykonanie w laboratorium pomiaru stężenia insuliny i glukozy we krwi. Na podstawie wyników wdroży leczenie, które przede wszystkim pomoże ci się uporać z pierwotną dolegliwością, a przy okazji rozwiąże problem rogowacenia ciemnego. Pamiętaj, by przestrzegać zaleceń lekarza zarówno w odniesieniu do zażywania przepisanych leków, jak i stosowania diety. W przeciwnym razie stale będziesz obserwować pojawiającą się ciemną skórę w pachwinach, pod pachami czy na szyi.

Podobnie rzecz się ma z nowotworami – dopiero po zakończeniu leczenia przebarwienia znikną ze skóry u większości pacjentów. Niestety nie zawsze tak się dzieje. Czasami mimo pozytywnie zakończonej terapii ciemne plamy pozostają na stałe na skórze. 

Jeśli rogowacenie ciemne jest defektem estetycznym, niepowiązanym z żadną poważną dolegliwością w funkcjonowaniu organizmu, nie musisz być skazana na ciemne plamy na skórze. Współczesna kosmetologia ma do zaoferowania wiele skutecznych metod usuwania przebarwień. W pierwszej kolejności wypróbuj kosmetyki z retinoidami (pochodne witaminy A), maści z tretynoiną, kwasem salicylowym, a także o działaniu wysuszającym. Sięgaj też po złuszczające peelingi. Jeśli nie przyniosą oczekiwanego efektu, możesz zdecydować się na zabieg laserowego usuwania przebarwień lub dermabrazję.

Źródła:

1. B. Garanty-Bogacka, M. Syrenicz, i in., Czy acanthosis nigricans może być markerem zespołu metabolicznego u dzieci z otyłością prostą?, „Endokrynologia Pediatryczna” 2006, vol. 5, nr 2(15), s. 49–55.
2. J. Maj, A. Jankowska-Konsur, Zmiany skórne w endokrynopatiach, „Family Medicine & Primary Care Review” 2013; vol. 15 nr 3, s. 458–461.
3. J. Bogdaszewska-Czabanowska, Typy kliniczne rogowacenia ciemnego, „Przegląd Lekarski” 2002, nr 59(7), s. 534–539.