Ropień płuca – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Ropień płuca to odgraniczony od sąsiadującej tkanki, ropny stan zapalny płuca. Ropień płuca może występować pojedynczo lub w większej liczbie. Za powstanie ropni płuc odpowiedzialne są przede wszystkim bakterie – gronkowiec złocisty oraz paciorkowce. Obecność ropnia w płucach prowadzi do wystąpienia charakterystycznych symptomów. Objawy ropnia płuc to przede wszystkim gorączka, kaszel, odkrztuszanie plwociny, osłabienie i spadek masy ciała. Gdy rozwija się ropień płuca, leczenie polega na stosowaniu antybiotykoterapii oraz drenażu ropnia.

Czym jest ropień płuc?

Ropień płuca to ograniczone ognisko zapalne w tkance płucnej, powstałe w konsekwencji infekcji bakteryjnej. Ma postać ropy odgraniczonej od sąsiadującej, zdrowej tkanki torebką włóknistą. Bardzo często ropniowi towarzyszy martwica tkanki. W zależności od przyczyny ropnia płuc zmiany tego typu dzielą się na pierwotne i wtórne. Pierwotny ropień płuc powstaje w przebiegu infekcji, a ropień wtórny pojawia się jako efekt nacieku nowotworowego płuc lub połknięcia ciała obcego. Ten drugi przypadek dotyczy przede wszystkim małych dzieci.

Inny podział ropnia płuca dotyczy czasu utrzymywania się tej zmiany chorobowej. Ostry ropień płuc utrzymuje się nie dłużej niż sześć tygodni; po przekroczeniu tej granicy czasowej mówimy o przewlekłym ropniu płuc.

Kiedy powstaje ropień na płucach?

Jedną z najczęstszych przyczyn ropnia płuca jest infekcja bakteryjna dolnych dróg oddechowych. Zazwyczaj do rozwoju infekcji dochodzi w efekcie kontaktu z takimi drobnoustrojami jak:

• Staphylococcus aureus,
• Klebsiella pneumoniae,
• Pseudomonas aeruginosa,
• bakterie beztlenowe.

Do powstania ropni na płucach może dojść po zachłyśnięciu się treścią pokarmową. Na takie powikłanie są szczególnie narażone osoby, u których często występują wymioty. Do zachłyśnięcia się treścią z żołądka może dojść także podczas płukania żołądka czy reanimacji oraz w stanie upojenia alkoholowego. Inne czynniki ryzyka to choroby jamy ustnej i przewodu pokarmowego, problemy z przełykaniem, a także zniesienie odruchu kaszlowego. Kwaśna treść żołądkowa uszkadza tkankę płucną, a dodatkowo dochodzi do procesów gnilnych resztek pokarmowych.

Możliwe przyczyny ropnia płuca to zawał płuca, uraz klatki piersiowej, a także chemioterapia, stosowanie leków immunosupresyjnych czy zaburzenia odporności.

Ropień płuca – objawy

Kiedy rozwija się ropień płuca, objawy zazwyczaj przypominają symptomy towarzyszące zapaleniu płuc. Początkowo, gdy pojawia się ropa w płucach, objawy mogą się nie pojawić.  Z czasem zaobserwować można wysoką gorączkę, dreszcze, kaszel z odkrztuszaniem wydzieliny. Plwocina jest mętna, może mieć zielono-żółty odcień i nieprzyjemny zapach. Inne objawy ropnia płuca to ogólne osłabienie i uczucie rozbicia, spadek masy ciała i nocne poty. Jeżeli ropień płuca zlokalizowany jest powierzchniowo, można zaobserwować tkliwość i zaczerwienienie skóry.

Ropień płuca u dziecka

U dziecka najczęstszą przyczyną ropnia płuc jest bakteryjne zapalenie płuc, a także aspiracja ciała obcego do dróg oddechowych. Inne możliwe przyczyny to zaburzenia immunologiczne, schorzenia neurologiczne przebiegające ze zniesieniem odruchu kaszlowego lub zaburzeniami połykania, a także wrodzone wady układu oddechowego (np. torbiele).

Jeśli u dziecka pojawi się ropień płuca, objawy są podobne jak u dorosłych. W ropnym zapaleniu płuc objawy to przede wszystkim kaszel i wykrztuszanie ropnej wydzieliny, gorączka, osłabienie oraz ból w klatce piersiowej i duszności.

Diagnostyka ropnia płuca

Objawy ropnia płuc bardzo przypominają symptomy zapalenia płuc, zatem w oparciu o sam wywiad lekarski nie jest możliwe postawienie rozpoznania. W celu zdiagnozowania ropnia płuca konieczne jest wykonanie RTG klatki piersiowej. Na zdjęciu rentgenowskim zaobserwować można charakterystyczne zaciemnienie, z płynną treścią. Jeszcze dokładniejszym badanie obrazowym jest tomografia komputerowa. Dodatkowe badania, które mogą pomóc w rozpoznaniu ropnia płuc to hodowla biologiczna z plwociny, a także bronchoskopia, podczas której pobrany może być materiał do badania histopatologicznego.

Ropień płuca – leczenie antybiotykami

Podstawową metodą leczenia ropnia płuca jest antybiotykoterapia. Dobór antybiotyku powinien być podyktowany wynikiem badania mikrobiologicznego i antybiogramu. Taka antybiotykoterapia celowana jest najskuteczniejsza, gdyż stosowany jest taki antybiotyk, na który wrażliwe są bakterie odpowiedzialne za zakażenie. Leczenie ropnia płuc antybiotykami trwa kilka tygodni; początkowo lek podawany jest dożylnie, a następnie kontynuowana jest antybiotykoterapia doustna. Najczęściej stosowane antybiotyki to amoksycylina z klawulanianem oraz penicylina benzylowa z metronidazolem.

Drenaż ropnia płuca

Skuteczną metodą leczenia ropnia płuca jest tzw. drenaż ułożeniowy, czyli takie ułożenie ciała pacjenta, aby treść ropna mogła spływać do oskrzeli, skąd zostaje odkrztuszona przez pacjenta. Inną metodą leczenia zabiegowego jest drenaż przezskórny, wymagający nakłucia ropna igłą i odprowadzenia w ten sposób treści ropnej.

Powikłania ropnia płuc

Nieleczony ropień płuc może pęknąć, co prowadzi do rozwoju ropniaka opłucnej. Innym możliwym powikłaniem jest przetoka płucno-opłucnowa, a także krwawienia z dróg oddechowych. Powikłania ropnia płucnego zdarzają się rzadko, a jeśli wystąpią, stanowią poważne zagrożenie zdrowia.

Bibliografia:

1. Kochanowski L., Grodzki T., Ropne schorzenia klatki piersiowej; Chirurgia po dyplomie, 2014.