Rozejście spojenia łonowego – częsta przypadłość kobiet w ciąży

Rozejście spojenia łonowego jest dolegliwością najczęściej rozpoznawaną w okresie okołoporodowym. Zwykle towarzyszą temu bóle w okolicy kości krzyżowej i łonowej, utrudniające naturalne poruszanie, a nawet wydalanie moczu. Na szczęście szereg metod fizjoterapeutycznych pozwala zredukować dokuczliwe dolegliwości. Jak przebiega leczenie? Czy istnieją metody zapobiegające rozejściu spojenia łonowego w ciąży? Na czym dokładnie polega ta nieprawidłowość?

Na czym polega rozejście się spojenia łonowego? 

Kobieca miednica nie tylko podpiera tułów, ale też stanowi kanał rodny, przez który na świat przychodzi dziecko rodzone siłami natury. Z tego względu miednica nie może stanowić monolitycznej całości, jest natomiast strukturą połączoną ruchomymi stawami. W okresie ciąży mobilność ta na skutek oddziaływania hormonów zwiększa się, przez co również spojenie łonowe, jako element zamykający obręcz biodrową, zwiększa swoją ruchomość. 

Niekiedy połączenie prawej i lewej kości łonowej zostaje nadmiernie rozciągnięte, przez co dochodzi do destabilizacji miednicy. Dzieje się tak, gdy rozstęp ma więcej niż 10 cm. Zmiany te pojawiają się u około 9 proc. ciężarnych w pierwszym trymestrze, aż 44 proc. w drugim trymestrze i 15 proc. w trzecim trymestrze. W okresie połogu nieprawidłowość ujawnia się u zaledwie 2 proc. kobiet.

Czym jest spowodowane rozejście spojenia łonowego? 

Rozejście spojenia łonowego w ciąży może być spowodowane szeregiem różnych przyczyn. Najczęściej są to: 

• urazy, 
• stany zapalne, 
• osteomalacja (choroba metaboliczna charakteryzująca się niewystarczającym nasyceniem kości wapniem), 
• zespół wrodzonej wiotkości stawowej, 
• kontorcjonizm (nadmierna giętkość stawów), 
• zespół Marfana (choroba genetyczna tkanki łącznej), 
• zmiany hormonalne. 

Ponadto do rozejścia spojenia łonowego może dojść w wyniku dysproporcji między wielkością dziecka a szerokością kanału rodnego (np. przy makrosomii płodu), gwałtownego zejścia główki podczas porodu, czy w trakcie trudnego porodu, wymagającego zastosowania instrumentarium medycznego. Większe prawdopodobieństwo rozejścia spojenia łonowego występuje w przypadku: 

• wykonywania ciężkiej pracy fizycznej w pozycji stojącej, 
• leptosomicznej (wysokiej i wąskiej) budowy ciała, 
• słabo rozwiniętych mięśni głębokich, zapewniających stabilizację, 
• dużego i szybkiego przyrostu wagi.

Jakie są objawy rozejścia spojenia łonowego? 

Najczęstszym objawem rozejścia spojenia łonowego jest ból w okolicy kości łonowej oraz odcinka krzyżowego kręgosłupa, a niekiedy też podbrzusza. Może być on bardzo silny przy pierwszej próbie wstania po porodzie. Podczas chodzenia często pojawia się dyskomfort, dlatego też możesz instynktownie zacząć poruszać się powoli i na sztywnych nogach. Im szersze rozejście spojenia łonowego, tym większym wyzwaniem będzie też wchodzenie po schodach. 

Trudnością może okazać się odwodzenie nóg w biodrach, a nawet oddawanie moczu, ponieważ podczas obu tych czynności pojawiać się będzie ból. Niekiedy dochodzi do tzw. cichego rozejście spojenia łonowego, objawy wówczas nie występują. Zmiany nie są też tak znaczne, dlatego najczęściej samoistnie znikają do 6. tygodnia połogu. 

Jak przebiega diagnostyka rozejścia spojenia łonowego? 

Podstawą diagnostyki rozejścia spojenia łonowego jest wywiad fizjoterapeuty z pacjentką. Podczas wizyty u specjalisty spodziewaj się, że będzie pytał nie tylko o dolegliwości w obrębie bioder, ale też o te dotyczące kończyn i dolnego odcinka kręgosłupa. Jest to ważne dla zaplanowania właściwych ćwiczeń, ale też rozważenia potrzeby konsultacji np. z ortopedą. 

Kolejnym etapem diagnostyki jest ocena postawy ciała, sprawności kończyn oraz funkcjonowania odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Niebywale istotna jest analiza chodu. W przypadku rozejścia spojenia łonowego sylwetka zwykle kołysze się na boki. Jest to konsekwencją destabilizacji miednicy oraz zaburzenia funkcjonowania stawów krzyżowo-biodrowych. W diagnostyce rozejścia spojenia łonowego przydatne jest też badanie USG. Pozwala ono stwierdzić obecność przestrzeni pomiędzy kośćmi spojenia łonowego, a nawet precyzyjnie określić jej szerokość.

Jakie są metody leczenia rozejście spojenia łonowego? 

Dobór metod terapii rozejścia spojenia łonowego zależy od etapu powstania patologii. Jeśli pojawi się w ciąży, wówczas lekarz może zalecić oszczędny tryb życia (tzw. reżim łóżkowy), unikanie podnoszenia ciężarów i stosowanie środków przeciwbólowych bezpiecznych dla rozwijającego się płodu. Przy bardzo dokuczliwych dolegliwościach bólowych, utrudniających poruszanie się, konieczne może okazać się całkowite unieruchomienie z zastosowaniem hamaku unoszącego miednicę albo pasów ortopedycznych. Pozwalają one domknąć szczelinę pomiędzy kośćmi łonowymi i zablokować te struktury. 

Korzystny wpływ na dolegliwości wywołane rozejściem spojenia łonowego ma pływanie (wyjąwszy pływanie w pozycji żabki, wymagającej odwodzenia kończyn) i chodzenie w wodzie. W terapii nie sposób też pominąć ćwiczeń na rozejście spojenia łonowego. Służą one korekcji postawy oraz poprawie napięcia i siły mięśniowej: 

• mięśni brzucha, 
• mięśni przywodzicieli, 
• mięśni przepony, 
• mięśni dna miednicy, 
• mięśni pośladków, 
• mięśni dolnej części pleców.

Jak można zapobiec rozejściu spojenia łonowego? 

Nie istnieją metody pozwalające uniknąć rozejścia spojenia łonowego. Na proces ten wpływ ma bowiem szereg czynników, których nie da się kontrolować. Możesz jednak ograniczyć ryzyko tej patologii, unikając ciężkiej pracy fizycznej i tej wymagającej pozycji stojącej. Zwracaj też uwagę na kaloryczność posiłków. Szybki i gwałtowny przyrost masy ciała zwiększa ryzyko rozejścia spojenia łonowego w ciąży. 

Bibliografia: 

1. Adamski T., Postępowanie położnicze u kobiet z miednicą patologiczną w położnictwie europejskim przed rozszerzeniem wskazań do cięcia cesarskiego (XVIII w. – pierwsza połowa XX w.). Rozprawa doktorska, Wydział Lekarski II Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2014. 
2. https://www.praktycznafizjoterapia.pl/artykul/fizjoterapia-w-rozejsciu-spojenia-lonowego-u-kobiet-ciezarnych [dostęp 20.04.2023]. 
3. Weremczuk M., Postępowanie fizjoterapeutyczne u kobiet z rozejściem spojenia łonowego podczas ciąży i połogu, Wiedza w praktyce 2019, 2, 42-49.