Rozstrzenie oskrzeli – objawy, przyczyny i rokowania | HelloZdrowie

Rozstrzenie oskrzeli to pojęcie określające nieodwracalne, postępujące bez leczenia poszerzenie światła oskrzeli, powstające w wyniku uszkodzenia ich ściany z różnych przyczyn. Opanowanie choroby (poprzez usunięcie przyczyn i leczenie objawów) w jak najwcześniejszym stadium może zapobiec poważnym w skutkach powikłaniom.

Częstą przyczyną rozstrzeń oskrzeli jest dym tytoniowy, który uszkadza drogi oddechowe. Objawy towarzyszące rozstrzeni oskrzeli to wytwarzanie i odkrztuszanie dużej ilości ropnej plwociny. Zdarza się, że chorzy mający problemy z jej usuwaniem z dróg oddechowych muszą być poddawani rehabilitacji oddechowej.

Rozstrzenie oskrzeli – przyczyny

Rozstrzenie oskrzeli to nieodwracalne poszerzenie światła oskrzeli, spowodowane uszkodzeniem ściany. Uszkodzenie to pojawia się w wyniku czynników wrodzonych lub nabytych i jest procesem postępującym.

Do wrodzonych czynników rozstrzeni oskrzeli należą:

• mukowiscydoza, zespół Younga – choroby związane z upośledzeniem oczyszczania śluzowo-rzęskowego,
• pierwotna dyskineza rzęsek (w tym zespół Kartagenera, czyli rozstrzenie oskrzeli współistniejące z odwróceniem trzewi i zapaleniem zatok przynosowych),
• pierwotne niedobory odporności,
• niedobór α1-antytrypsyny.

Pozostałe przyczyny rozstrzeni oskrzeli to czynniki nabyte, takie jak:

• ciężkie zakażenia (bakteryjne lub wywołane wirusem odry),
• sarkoidoza, idiopatyczne włóknienie płuc, reumatoidalne zapalenie stawów, pylice płuc, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, wrzodziejące zapalenie jelita grubego – choroby, które powodują włóknienie płuc,
• uszkodzenia termiczne podczas pożarów,
• uszkodzenia chemiczne, np. dymem tytoniowym, który wzmaga produkcję śluzu,
• zwężenia oskrzela spowodowane obecnością ciała obcego w drogach oddechowych lub zmianą nowotworową,
• AIDS,
• popromienne uszkodzenie płuca,
• refluks żołądkowo-przełykowy.

Objawy rozstrzenia oskrzeli

Rozstrzenie oskrzeli rozwija się bardzo wolno w wyniku długotrwałych procesów uszkadzających ścianę dróg oddechowych, objawy mogą pojawić się dopiero przy zaawansowanych zmianach i zwykle są niespecyficzne. Miejscowe rozstrzenie oskrzeli długo może pozostawać bezobjawowe.

Do głównych objawów rozstrzenia oskrzeli należy przewlekły kaszel z odkrztuszaniem dużej ilości plwociny, zwykle o zabarwieniu żółto-zielonym. Kiedy zmiany są zaawansowane, może dochodzić do odkrztuszania wydzieliny “pełnymi ustami”, zwykle po zmianie pozycji ciała, szczególnie w godzinach porannych. Dodatkowo może pojawić się nieprzyjemnie pachnący oddech.

Inne objawy, które mogą wystąpić w przebiegu rozstrzenia oskrzeli, to: duszność podczas wykonywania wysiłku, świszczący oddech, krwioplucie, nawracające zakażenia płuc i oskrzeli, nieznacznie podwyższona temperatura ciała.

Rozstrzenie oskrzeli – rokowania

Początek choroby, jaką jest rozstrzenie oskrzeli, jest skryty i dynamika rozwoju zależy od choroby podstawowej, czyli przyczyny, która ją wywołała. Zmian powstałych w wyniku choroby nie można cofnąć, można natomiast opóźnić ich rozwój.

Rozstrzenia oskrzeli bezobjawowego – widocznego tylko w czasie badań obrazowych – nie leczy się. Natomiast rozstrzenie oskrzeli objawowe nieleczone może doprowadzić do niewydolności oddechowej znacznego stopnia, niezmiernie ważne jest leczenie symptomów choroby, które szczególnie mogą pogłębiać dalsze uszkodzenie dróg oddechowych.

Leczenie rozstrzenia oskrzeli

Leczenie rozstrzenia oskrzeli opiera się głównie na rehabilitacji oddechowej oraz leczeniu choroby podstawowej. Chory powinien pozostawać pod opieką lekarza pulmonologa, który właściwie pokieruje terapią.

Rehabilitacja rozstrzenia oskrzeli (fizjoterapia) polega na drenażu ułożeniowym połączonym z wibracją, wstrząsaniem i oklepywaniem klatki piersiowej, wraz z nauczeniem chorego samodzielnego stosowania technik rehabilitacyjnych. Należy ją stosować u wszystkich chorych z przewlekłym kaszlem oraz z problemami z odkrztuszaniem plwociny. Dodatkowo można zastosować urządzenia wytwarzające zmienne dodatnie ciśnienie podczas wydechu (flutter, hornet).

Dodatkowo stosuje się okresowo leki mukolityczne, mające za zadanie rozrzedzić gęstą plwocinę i ułatwić jej usuwanie z organizmu podczas kaszlu. Przy duszności zaleca się włączenie leków rozkurczających oskrzela, by ułatwić pacjentowi oddychanie.

Niezmiernie ważne jest leczenie zaostrzeń choroby (wywołanych często zakażeniami) za pomocą antybiotykoterapii. Zdarza się, że konieczne jest przewlekłe stosowanie antybiotyku przy zaostrzeniach w ilości powyżej 3 na rok.

W wyjątkowych przypadkach – w przypadku krwotoku zagrażającego życiu lub w rozstrzeniach oskrzeli ograniczonych – można zastosować leczenie operacyjne, czyli resekcję płuca (płata lub kilku segmentów).