Jak wygląda badanie RTG klatki piersiowej? Kto powinien je wykonać?

RTG klatki piersiowej to jedno z podstawowych badań obrazowych zlecanych w celach diagnostycznych i profilaktycznych. Prześwietlenie przy użyciu promieniowania X jest szybką, tanią oraz skuteczną metodą pozwalającą na wykrycie chorób płuc i serca. Jakie są wskazania do rentgenu klatki piersiowej? Jak przygotować się do badania? 

Czym jest badanie RTG klatki piersiowej?

RTG klatki piersiowej to badanie wykorzystujące promienie jonizujące (promienie X) do obrazowania struktur w obrębie klatki piersiowej. Aparatura, która umożliwia wykonanie prześwietlenia, składa się z dwóch głównych elementów: kasety z kliszą/detektora rejestrującego obraz w postaci cyfrowej oraz tuby emitującej promieniowanie X, znajdującej się kilka metrów od aparatu. Zdjęcia wykonuje się w projekcjach: 

• tylno-przedniej (PA) – najczęstszy typ zdjęć stanowiący złoty standard obrazowania klatki piersiowej, pacjent stoi tyłem do źródła promieniowania; 
• bocznej – często stanowi uzupełnienie zdjęć w projekcji tylno-przedniej; 
• przednio-tylnej (AP) – pacjent znajduje się przodem do źródła promieniowania i tyłem do kasety, zdjęcie w tej projekcji zleca się w nagłych przypadkach, u pacjentów leżących, w ciężkim stanie; 
• przednio-skośnej (prawo- i lewoskośnej). 

Przygotowanie i przebieg badania RTG klatki piersiowej

Do prześwietlenia rentgenowskiego nie musisz specjalnie się przygotowywać. Na wizytę zabierz ze sobą ważne skierowanie oraz zdjęcia poprzednich badań RTG. Przyjdź w wygodnym ubraniu, które można łatwo zdjąć. Przed badaniem zostaniesz poproszona o rozebranie się od pasa w górę oraz zdjęcie wszystkich elementów metalowych (biżuterii: kolczyków, łańcuszków, wisiorków oraz zegarka) znajdujących się na badanym obszarze. 

Badanie RTG klatki piersiowej przeprowadzane jest w pozycji stojącej. Technik poprosi cię o założenie osłony na miednicę – jest to specjalny fartuch wykonany z gumy ołowiowej, który chroni przed ekspozycją na promieniowanie jonizujące. Ochronną osłonę łatwo dopasujesz do ciała przy pomocy regulowanego pasa. 

Podczas badania należy stać nieruchomo, aby nie zaburzyć ostrości obrazu. Jeśli zdjęcie wykonywane jest w pozycji PA, pacjent staje przodem do maszyny, broda powinna być uniesiona, barki skierowane do przodu, ręce oparte na biodrach. Do wykonania zdjęcia bocznego klatki piersiowej należy stanąć lewym bokiem do statywu, unieść ramiona i skrzyżować ręce nad głową.   

Aparat ustawiany jest w taki sposób, aby promieniowanie padało na ściśle określony obszar, bez narażania na ekspozycję szyi i struktur jamy brzusznej. Zdjęcie wykonuje się podczas wdechu lub wydechu, w zależności od zaleceń technika radiologa. Samo badanie zwykle trwa kilka minut, natomiast cała wizyta zajmuje 10-15 minut. 

Co można wykryć za pomocą RTG klatki piersiowej?

Badanie RTG uwidacznia takie struktury jak płuca, żebra, przepona i serce. Dzięki temu badaniu można ocenić: 

• sylwetkę serca: kształt, wielkość i położenie narządu; 
• układ kostny: żebra i obojczyki – ocena w kontekście złamań, nieprawidłowości w strukturze; 
•  szerokość i przebieg łuku aorty; 
• zarysy śródpiersia; 
• naczynia krążenia płucnego; 
• położenie, światło i grubość ścian tchawicy. 

W opisie RTG klatki piersiowej osoby zdrowej powinny znaleźć się informacje dotyczące braku zmian patologicznych w obrębie struktur kostnych klatki piersiowej oraz określenie dotyczące sylwetki serca – jeśli jest wszystko w porządku, opisuje się ją jako odpowiednią do wieku. Prawidłowy obraz obejmuje też wolne kąty przeponowo-żylne i szczyty płuc oraz pola płucne bez zmian ogniskowych. 

Wskazania do RTG klatki piersiowej

Badanie RTG można wykonywać zarówno u dorosłych, jak i dzieci, jeśli są ku temu wskazania. Na prześwietlenie pacjenci kierowani są z różnych przyczyn. Poszerzenie diagnostyki o tę formę może być wskazane u osób z: 

• przewlekłym kaszlem; 
• dusznościami; 
• bólem w klatce piersiowej; 
• urazami w obrębie klatki piersiowej; 
• krwiopluciem; 
• krwawieniem z przełyku. 

Wskazaniem do wykonania prześwietlenia rentgenowskiego klatki piersiowej jest diagnostyka: 

• schorzeń układu oddechowego: gruźlicy, guzów nowotworowych płuc, stanów zapalnych płuc i opłucnej; 
• chorób układu sercowo-naczyniowego: niewydolności serca, zapalenia wsierdzia, zmian miażdżycowych; 
• nowotworów płuc. 

RTG klatki piersiowej służy również jako badanie profilaktyczne. Zaleca się, aby każdy wykonywał je minimum raz na 5 lat, a osoby palące raz w roku. 

Przeciwwskazania do RTG klatki piersiowej

Do względnych przeciwwskazań RTG klatki piersiowej należy ciąża (a szczególnie jej pierwszy trymestr), ponieważ promieniowanie jonizujące może przyczynić się do powstania wad wrodzonych płodu. Badanie można wykonać u kobiet w ciąży tylko w uzasadnionych przypadkach. Promieniowania jonizujące nie jest w pełni obojętne dla zdrowia, ale badań RTG nie należy się obawiać. Można wykonywać je nawet kilkukrotnie w ciągu roku, jeśli korzyści zdrowotne przewyższają potencjalne ryzyko. 

Bibliografia: 

1. Corne J.,Au-Yong I., RTG klatki piersiowej. To proste, Wydanie 5, Edra Urban&Partner 2023. 
2. Lampignano J., Kendrick L., Pozycjonowanie w radiografii klasycznej dla techników elektroradiologii, Edra Urban&Partner, 2019. 
3. Schaefer-Prokop C., Dixon A., Grainger & Allison Diagnostyka Radiologiczna. Klatka piersiowa, Wydanie 6, Edra Urban&Partner 2016.