RTG kręgosłupa – wskazania do badania, ograniczenia, przygotowanie

Badanie RTG kojarzyć się może wyłącznie z narzędziem wykorzystywanym przy analizie złamań czy zwichnięć. Tymczasem jego zastosowanie jest znacznie szersze. Pozwala również zdiagnozować m.in. zmiany zwyrodnieniowe i kręgozmyk. Czasami jednak nie może być wykonane – istnieją ku niemu przeciwwskazania albo inne metody pozwalają na trafniejszą ocenę kręgosłupa. Jak przygotować się do badania RTG kręgosłupa? Na czym ono polegania?

Na czym polega badanie RTG? 

RTG to jedna z metod diagnostyki obrazowej wykorzystywana do badania struktur położonych pod powłokami ciała, bez konieczności ich przecinania. Przy RTG wykorzystywane jest krótkofalowe promieniowanie rentgenowskie (promieniowanie X), krótsze niż fale światła widzialnego. Wytwarzają je specjalne lampy aparatury. Przenika ono przez ciało, a następnie ulega rozproszeniu i osłabieniu. Różne tkanki w odmiennym stopniu pochłaniają promieniowanie X, co przekłada się na uzyskiwany obraz: 

• w najmniejszym stopniu pochłaniają je tkanki, w których znajduje się powietrze, a więc m.in. płuca i zatoki przynosowe, 
• w nieco większym stopniu promieniowanie pochłania tkanka tłuszczowa, 
• mocno promieniowanie pochłaniają płyny ustrojowe (np. krew), tkanki gruczołowe (np. wątroba) i tkanki miękkie (np. mięśnie), 
• w największym stopniu pochłaniają je kości i zwapnienia. 

Promieniowanie RTG jest szkodliwe. Im większa powierzchnia, bliska odległość i dłuższy czas ekspozycji na jego działanie, tym większe mogą powstać uszkodzenia. Dlatego tak ważne jest zachowanie środków ochrony zarówno przez radiologa wykonującego banie, jak i pacjenta.

Jakie są wskazania do wykonania RTG kręgosłupa? 

Badanie RTG w większości przypadków traktowane jest jako podstawowy element diagnostyki schorzeń w obrębie kręgosłupa. Dopiero gdy okaże się niewystarczające, specjalista może sięgnąć po inne techniki, takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny. Jest to cenne narzędzie służące diagnostyce: 

• zmian zwyrodnieniowych, 
• zwężenia przestrzeni między kręgami kręgosłupa, 
• kręgozmyku (zwyrodnieniowego, prawdziwego), 
• złamania kompresyjnego trzonów kręgowych, 
• wrodzonych wad kręgów (np. bloków kręgowych, kręgów przejściowych, nieprawidłowych kręgów), 
• zmian spowodowanych przez nowotwory,  
• skrzywienia kręgosłupa, 
• kręgoszczeliny.

Kiedy RTG kręgosłupa to za mało, aby postawić diagnozę? 

Nie zawsze RTG pozwala precyzyjnie ocenić zmiany w obrębie kręgosłupa. Wobec tego również diagnoza mogłaby być nietrafiona, a przez to i leczenie. W przypadku ciężkich urazów kręgosłupa, a także przy niedowładach wykonywana jest tomografia komputerowa, która pozwala na dokładną ocenę elementów kostnych.  

Z kolei przy schorzeniach kanału kręgowego lekarz zaleca zwykle wykonanie rezonansu magnetycznego. Ponadto, jako jedyna metoda diagnostyki obrazowej, ta pozwala uwidocznić rdzeń kręgowy. Wykorzystywana jest przez to przy badaniu m.in. zmian ogniskowych w jego obrębie.

Jak przygotować się do badania RTG? 

Badanie RTG może być wykonywane w obrębie odcinka szyjnego, piersiowego lub lędźwiowo-krzyżowego. Tylko przy diagnostyce tego ostatniego wymagane jest przygotowanie do badania. Chodzi przede wszystkim o to, aby oczyścić jelita z mas kałowych i gazów, które mogą utrudnić, a niekiedy nawet uniemożliwić odczyt obrazu. 

Dwie doby przed badaniem stosuj lekkostrawną dietę pozbawioną produktów wzdymających (np. kapusty). Natomiast dobę przed RTG zażyj środki farmakologiczne z symetykonem (wedle wskazań lekarza lub zapisów na ulotce), który działa przeciwwzdęciowo. W dniu badania pozostań na czczo – post powinien trwać co najmniej 8 godzin.

Jaka jest cena RTG kręgosłupa? 

Diagnostyka RTG nie należy do bardzo drogich. Za wykonanie zdjęcia odcinka piersiowego, szyjnego czy lędźwiowo-krzyżowego zapłacisz ok. 60-70 zł (wyjąwszy badanie w pozycji stojącej, które kosztuje ok. 100 zł). Jeśli jednak skierowanie na badanie wystawi ci lekarz w ramach wizyty refundowanej, również koszty badania RTG zostaną zrefundowane. 

Bibliografia:

1. Czekaj T., Gruszczyńska K., Siemianowicz A., Ogólna charakterystyka poszczególnych metod diagnostycznych, Repozytorium Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, 2021.
2. Sąsiadek M., Hendrich B., Diagnostyka obrazowa kręgosłupa z uwzględnieniem nowych technik obrazowania, Polski Przegląd Neurologiczny 2010, nr 6 (1), s. 38-45.