Czym jest rumień? Jakie choroby może sygnalizować?

Zauważyłaś u siebie miejscowe zaczerwienienie skóry? Być może to rumień, który występuje na skórze w bardzo wielu postaciach. Różne mogą być także same jego przyczyny – z artykułu dowiesz się więcej o zmianach patologicznych o podłożu chorobowym. Co może oznaczać rumień?

Czym jest rumień? 

Rumień to zaczerwienienie skóry lub błon śluzowych, które jest odgraniczone od innych, zdrowych tkanek. Może on pojawiać się na bardzo różnych partiach ciała, powstaje pod wpływem rozszerzania się naczyń krwionośnych. Pojawianiu się rumienia sprzyjają pewne geny oraz jasny kolor skóry. Jeśli tego typu zmiany utrzymują się przez dłuższy czas, mogą stanowić sygnał, że jesteś chora.

Rumień – rodzaje 

Wyróżnia się następujące rodzaje rumieni: 

• rumień wędrujący; 
• rumień wielopostaciowy; 
• rumień guzowaty; 
• rumień zakaźny; 
• rumień trwały; 
• rumień stwardniały; 
• rumień nagły; 
• rumień od ugryzienia pluskwy; 
• rumień charakterystyczny dla różnych schorzeń.

Rumień wędrujący – borelioza 

Rumień wędrujący to objaw charakterystyczny dla boreliozy, a zarazem jeden z pierwszych jej symptomów. Do jego powstania doprowadzają bakterie Borrelia burgdorferi przenoszone przez kleszcze. Po czym można go rozpoznać? Jak się okazuje, tego rodzaju rumień przypomina kształtem czerwony pierścień, którego obwód z czasem się rozszerza. Niekiedy wraz z nim pojawiają się takie objawy jak: 

• gorączka; 
• zmęczenie; 
• bóle mięśni. 

Rumień po kleszczu zazwyczaj można zaobserwować na nogach, dłoniach, pośladkach albo stopach. W przypadku zauważenia powyższych objawów warto skonsultować się z lekarzem oraz wykonać badanie laboratoryjne, aby potwierdzić lub wykluczyć infekcję odkleszczową. Szybka reakcja jest bardzo istotna, ponieważ borelioza to śmiertelna choroba, która może pozostać uśpiona przez wiele lat po wystąpieniu pierwszego, charakterystycznego objawu.

Rumień wielopostaciowy (wysiękowy) 

Rumień wielopostaciowy to dolegliwość, która jest efektem nadwrażliwości na różne leki, a także wirusy i czynniki chemiczne. Zazwyczaj występuje on u osób młodych, które nie ukończyły jeszcze 20. roku życia. Na początku jego symptomy są gwałtowne i występują od razu po zażyciu leków lub w rezultacie rozwijającej się infekcji. W większości przypadków rumień wielopostaciowy lokalizuje się na kończynach. 

Można wyodrębnić 3 postaci rumienia wielopostaciowego: 

• postać łagodna;  
• zespół Stevensa-Johnsona; 
• zespół TEN (zespół toksycznej nekrolizy naskórka, zespół Lyella). 

Postać łagodna rumienia wielopostaciowego 

Objawy rumienia wielopostaciowego zależą od odmiany choroby. Jeśli jest ona łagodna, pojawiają się zmiany obrzękowo-rumieniowe o różnym stopniu nasilenia, który zależy m.in. od stresu. Zmiany te wyróżniają się symetrią, a ich kształt przypomina skierowane do środka obrączki. Rumień w postaci łagodnej przechodzi samoistnie i nie wywołuje poważnych dolegliwości. 

Zespół Stevensa-Johnsona 

Inaczej wygląda sprawa w przypadku zespołu Stevensa-Johnsona oraz toksycznej nekrolizy naskórka. To ciężkie postaci rumienia wielopostaciowego, a zarazem odrębne choroby. W niektórych przypadkach zagrażają one nawet życiu. Jak wygląda rumień przy zespole Stevensa-Johnsona i czym się charakteryzuje? Pojawia się on nagle i przyjmuje postać pęcherzy w błonie śluzowej jamy ustnej, narządów płciowych, bądź też spojówek. Po pewnym czasie zaczynają one pękać i przekształcać się w strupy krwotoczne lub nadżerki. Podczas wykonywania czynności fizjologicznych oraz spożywania pokarmów odczuwalny jest ból. Do tego dochodzą takie objawy jak: 

• bóle mięśni;  
• gorączka;  
• bóle stawów. 

Zespół Lyella 

Do rozwoju zespołu TEN dochodzi zwykle w wyniku przyjęcia określonych leków. Rumieniowo-pęcherzowe zmiany obejmują błony śluzowe jamy ustnej, narządów rodnych oraz spojówek. Następnie można obserwować masywne oddzielanie się naskórka. W pewnym momencie może dojść do całkowitego zajęcia skóry, jej zaczerwienienia oraz złuszczania. Czasem może to prowadzić do powikłań, a więc np. nadkażenia bakteryjnego, które przyczynia się z kolei do zaburzeń elektrolitowych oraz odwodnienia. Leczenie tej choroby powinno odbywać się w szpitalu.

Rumień guzowaty 

Rumień guzowaty zazwyczaj spowodowany jest chorobami zapalnymi, objawia się w formie guzów w tkance podskórnej. Ma średnicę wynoszącą kilka centymetrów (ale może ona sięgać nawet do 20 cm) oraz jasnoczerwony kolor. Jest ciepły, występuje pojedynczo lub w całych grupach, tworząc gęstą strukturę. W większości przypadków rumień tego typu można zauważyć na podudziu. Inne objawy, które pojawiają się przy rumieniu guzowatym, to: 

• osłabienie;  
• spadek masy ciała;  
• bóle głowy;  
• wzrost temperatury ciała (nawet do 39 st. Celsjusza). 

W takim przypadku pojawiające się zgrubienia są symetryczne, a do tego bolesne. Przy jakich chorobach pojawia się rumień guzowaty? Występuje u 15 proc. osób zmagających się z chorobą Leśniowskiego-Crohna, a także przy takich schorzeniach jak: 

• zakażenia bakteryjne (salmonella, paciorkowiec, gruźlica);  
• zakażenia wirusowe (wirus HIV, zapalenie wątroby typu B);  
• zakażenia pasożytnicze (chodzi tu zwłaszcza o pasożyta odpowiedzialnego za toksoplazmozę). 

Czasem też pojawia się wraz z innymi chorobami, takimi jak: 

• gruźlica; 
• sarkoidoza; 
• ziarniniak weneryczny;  
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego; 
• mononukleoza zakaźna; 
• infekcje paciorkowcowe (np. angina).

Rumień zakaźny 

Rumień zakaźny to typ choroby wirusowej, który wywołuje parwowirus B19. Jego głównym symptomem jest rumień w kształcie motyla, pojawiający się na samej twarzy. Czasem, kiedy choroba się rozwija, rumień może obejmować również inne partie ciała i objawiać się w różnych formach. Warto zaznaczyć, że tego rodzaju dolegliwość występuje tylko u dzieci.

Rumień trwały 

Rumień trwały jest efektem uczulenia na różne lekarstwa. Zazwyczaj ma on okrągły lub owalny kształt i towarzyszą mu specyficzne, brązowe plamy. Tego rodzaju rumień zawsze pojawia się w tym samym miejscu, w którym był wcześniej, po każdym zażyciu określonego leku czy przyjęciu konkretnych substancji. Można go zwykle zaobserwować po 1-2 tygodniach od pierwszej ekspozycji. Zazwyczaj wywołują go środki zawierające takie składniki jak: 

• kwas acetylosalicylowy; 
• sulfonamidy; 
• aminofenazon; 
• fanacytyna; 
• barbiturany.

Rumień stwardniały 

Rumień stwardniały, określany również jako gruźlica stwardniała, pojawia się na ciele w postaci guzowatych zmian zapalnych – przy owrzodzeniu rozpadają się, a jeśli do tego nie dojdzie, rozległe zapalenie pozostawia po sobie nieestetyczny ślad w postaci widocznych wgłębień na skórze.

Rumień nagły 

Rumień nagły to choroba zakaźna, która atakuje przede wszystkim małych pacjentów, zazwyczaj przed ukończeniem 2. roku życia. Powoduje ją infekcja wirusem HHV-6 lub HHV-7. W tym przypadku rumień można zaobserwować zwykle na twarzy oraz tułowiu, do tego pojawia się wysoka gorączka. Na szczęście po kilku dniach dzieci wracają zwykle do zdrowia.

Rumień od ugryzienia pluskwy 

Do pojawienia się rumienia może prowadzić także ugryzienie pluskwy. Pojawia się on wraz z miejscowym zaczerwienieniem skóry, obrzękiem oraz pęcherzem. Nie wywołuje bólu, ale często swędzi. Najczęściej można go zauważyć na szyi, brzuchu, nogach, stopach – na wszystkich obszarach ciała, które są odsłonięte podczas snu, kiedy to pluskwy zwykle atakują. Leczenie w tym przypadku nie jest konieczne, wystarczy zadbać o odpowiednią higienę. Zmiany powinny ustąpić po kilku dniach, maksymalnie po dwóch tygodniach.

Rumień a choroba 

Poza wyżej wymienionymi rodzajami rumień może się także objawiać w przypadku chorób takich jak szkarlatyna, róża, toczeń rumieniowaty, łojotokowe zapalenie skóry czy guz trzustki. Jak je od siebie odróżnić?

Rumień a szkarlatyna 

Rumień może być objawem szkarlatyny. W takim wypadku obserwuje się go na policzkach, natomiast nie pojawia się wokół nosa i ust. Jest to objaw określany mianem trójkąta Fiłatowa. Dodatkowo na obszarze pach i pachwin można zauważyć wówczas czerwono-różowe linie, tzw. linie Pasti, do których doprowadza zwiększona kruchość małych naczyń krwionośnych. 

Rumień a róża 

Rumień występuje również w przypadku takiej choroby jak róża. Jest jednym z najbardziej charakterystycznych jej objawów i czasem pojawia się wraz z pęcherzami. Choroba ta często nawraca, a wtedy omawiany symptom pojawia się dokładnie w tym samym miejscu, co wcześniej. 

Rumień a toczeń rumieniowaty 

Zauważyłaś u siebie rumień w kształcie motyla? Może to być oznaka rumienia toczniowego. Ten objaw pojawia się zwykle na policzkach oraz grzbiecie nosa, nie obejmuje jednak fałd nosowo-wargowych. Często towarzyszy mu również obrzęk.

Rumień a łojotokowe zapalenie skóry 

Rumień jest specyficznym symptomem łojotokowego zapalenia skóry – delikatny, w zaatakowanym miejscu. Innymi objawami tej choroby są złuszczanie naskórka, jak również świąd. Rumień w przypadku tego schorzenia pojawia się w postaci tłustych plam na skórze głowy, uszach, brwiach, fałdach nosowo-wargowych czy też w górnej okolicy pleców. 

Rumień pełzający nekrotyczny a chora trzustka 

Rumień może pojawić się również w przypadku glukagonomy, czyli guza trzustki. Jest to tzw. rumień pełzający nekrotyczny, objawiający się w postaci owalnego zaczerwienienia na skórze, wewnątrz którego pojawia się pęcherz. Po pewnym czasie pęka, a na środku widoczne jest ognisko martwicy. Zmiany pojawiają się na kończynach dolnych, towarzyszy im ból i świąd. 

Bibliografia 

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470259/ [dostęp 22.03.23]. 
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470369/ [dostęp 22.03.23]. 
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK513309/ [dostęp 22.03.23].