Rumień wielopostaciowy – charakterystyczne objawy i metody leczenia

Rumień wielopostaciowy to choroba dermatologiczna, której istotą jest obecność zmian o charakterze rumieniowo-obrzękowych lub pęcherzy zlokalizowanych na skórze i błonach śluzowych. Może występować w postaci łagodnej i ciężkiej. Przyczyny choroby nie są do końca znane. W leczeniu stosuje się preparaty o działaniu przyczynowym i objawowym.

Rumień wielopostaciowy (erythema multiforme) to grupa chorób dermatologicznych charakteryzująca się obecnością pęcherzy i zmian rumieniowo-obrzękowych na skórze i błonach śluzowych. Czynniki wywołujące chorobę są różne – mogą to być bakterie wirusy, leki i środki chemiczne. Przebieg choroby najczęściej jest łagodny, jednak spotykana jest także postać ostra nazywana zespołem Stevensa-Johnsona i zespołem Lyella, które charakteryzuje odpowiednio 5- i 30-procentowa śmiertelność. Rumień wielopostaciowy u dzieci występuje raczej rzadko, prawie nie spotyka się go poniżej 3-go roku życia. Największą populację osób cierpiących na rumień wielopostaciowy stanowi młodzież i młodzi dorośli (do dwudziestego roku życia).

Rumień wielopostaciowy – przyczyny

Rumień wielopostaciowy nie jest chorobą zakaźną. W wielu przypadkach nie udaje się ustalić etiologii jego występowania. Najwięcej argumentów przemawia za tym, iż przyczyną choroby jest nieprawidłowa reakcja układu immunologicznego na różnego rodzaju czynniki. Należą do nich bakterie i wirusy – rumień wielopostaciowy często towarzyszy zakażeniom dróg oddechowych wywołanych przez bakterie z rodzaju Mycoplasma, a także zakażeniom wirusem opryszczki czy enterowirusami. Innymi czynnikami odpowiedzialnymi za objawy są leki, a wśród nich sulfonamidy, barbiturany i salicylany. Czasem zmiany na skórze powstają także w wyniku działania czynników chemicznych.

Rumień wielopostaciowy – objawy

Zmiany rumieniowe i pęcherze na skórze i błonach śluzowych to częste objawy rozmaitych chorób dermatologicznych. Jakie są cechy, które wskazują właśnie na tę chorobę? Jak wygląda rumień wielopostaciowy? Rumień wielopostaciowy ma kilka postaci. Najłagodniejsza z nich (rumień wielopostaciowy zwykły) charakteryzuje się obecnością zmian rumieniowych barwy sinoczerwonej, którym towarzyszy obrzęk. Wygląd ten można porównać do tarczy strzelniczej. Czasami zmianom towarzyszy obecność pęcherzyków, które po pęknięciu przekształcają się w bolące, trudno gojące nadżerki. Postaci ostre to zespół Stevensa-Johnsona i Lyella. Zespół Stevensa-Johnsona (erythema multiforme major) charakteryzuje się występowaniem pęcherzy o wiotkich ścianach, które mogą pojawić się w każdej części ciała (poza skórą owłosioną głowy) i na błonach śluzowych. Po ich pęknięciu tworzą się nadżerki. Zmiany rozwijające się na śluzówkach w znacznym stopniu utrudniają przyjmowanie pokarmów. Dodatkowo wykwitom skóry i błon śluzowych towarzyszy gorączka, osłabienie, bóle mięśni i stawów. Zmiany mogą pokrywać znaczną część skóry ciała i błon śluzowych, prowadząc do wielu niebezpiecznych powikłań. Śmiertelność przy tej postaci choroby wynosi około 5%, najczęściej w wyniku reakcji na leki. Zespół Lyella (toxic epidermal necrolysis) stanowi najcięższą postać choroby, gdyż śmiertelność wynosi około 30%, a u dzieci nawet 70%. Wysoka śmiertelność związana jest z rozwojem posocznicy, niewydolności oddechowej i krwawień z nabłonka. Na szczęście zespół Lyella jest najrzadszym rodzajem rumienia wielopostaciowego. Pojawia się w wyniku stosowania leków, takich jak niesteroidowe leki przeciwzapalne, antybiotyki, preparaty przeciwdrgawkowe i inne). Charakteryzuje go nagły początek, podczas którego nie ma jeszcze zmian rumieniowych, a jedynie gorączka, osłabienie i złe samopoczucie. W następnej kolejności pojawiają się pęcherze, które przekształcają się w sączące nadżerki, dochodzi także do nekrolizy (martwicy naskórka). Do powikłań zespołu zaliczamy niedokrwistość, małopłytkowość i uszkodzenie wątroby i nerek.

Leczenie rumienia wielopostaciowego

Leczenie choroby jest zależne od nasilenia i lokalizacji zmian. Rumień wielopostaciowy o przebiegu łagodnym nie jest groźną chorobą. Leczenie przyczynowe zależne jest od czynnika, który ją wywołał. Jeśli był nim lek – należy go odstawić, jeżeli patogen – leczyć infekcję podstawową. Leczenie objawowe polega na łagodzeniu dolegliwości. Zastosowanie znajdują tu leki przeciwhistaminowe, a także miejscowe preparaty ze steroidami. Czasami podaje się również sterydy doustne, jednakże ich działanie nie zostało w pełni udokumentowane, a niektórzy lekarze twierdzą wręcz, że zwiększają ryzyko zakażenia zmian. W przypadku takiego zakażenia przyrannego stosowane są antybiotyki w formie maści lub leki przeciwgrzybicze. Jeżeli nie rozwiną się powikłania, dolegliwości ustępują samoistnie po 2–4 tygodniach. Najbardziej intensywnego leczenia wymagają postaci ostre rumienia wielopostaciowego. Zwykle wiążą się one z koniecznością hospitalizacji, dożylnej płynoterapii, profilaktyki przeciwzakrzepowej, terapii łagodzącej dolegliwości bólowe i antyseptycznych opatrunków na skórę. Czasami jest konieczna także dożylna antybiotykoterapia, intubacja i wspomaganie oddychania przez respirator.