Schorzenia wywołujące oraz towarzyszące maskulinizacji – przyczyny i objawy

Termin maskulinizacja ma kilka znaczeń w zależności od kontekstu (geograficzny, społeczny, medyczny). W medycynie maskulinizacja to występowanie męskich cech anatomicznych u kobiet w wyniku nadmiaru męskich hormonów w jej organizmie. Temu zjawisku mogą towarzyszyć różne schorzenia oraz dolegliwości będące przeszkodą w codziennym funkcjonowaniu. Leczenie jest czasochłonne i nie zawsze skuteczne.

Maskulinizacja jest procesem chorobowym zachodzącym w ciele kobiety w wyniku nadmiernej produkcji lub też dostarczania do organizmu kobiety z zewnątrz zbyt dużej ilości męskich hormonów płciowych. Jest najczęściej wynikiem choroby endokrynnej lub wiąże się z przekwitaniem. Może być jednak również schorzeniem wrodzonym, jak w przypadku osób, u których w okresie prenatalnym wystąpiła maskulinizacja płodu.

Objawy maskulinizacji

Zwykle dochodzi do odkrycia dwupłciowości dziecka zaraz po narodzinach. To jednak również jeden z rzadszych przypadków. Maskulinizacja najczęściej daje objawy w okresie dojrzewania. Wtedy właśnie najczęściej rodzice zaniepokojeni odmiennym wyglądem córki decydują się na wizytę u ginekologa. Wśród cech wyglądu, które powinny zaniepokoić rodziców u dojrzewającej dziewczynki, są między innymi męska budowa ciała oraz niedorozwinięte gruczoły piersiowe mimo od przynajmniej dwóch lat występującej miesiączki. Niepokojący jest również brak okresu, który powinien wystąpić najpóźniej do 16. roku życia. Dziewczynki dotknięte maskulinizacją cierpią również na nadmierne owłosienie ciała, zwłaszcza twarzy i tułowia (czarne, grube włosy na piersiach i na brzuchu). Wśród cech, które świadczą o maskulinizacji, znajduje się również przerost łechtaczki oraz nieprawidłowości w badaniach hormonalnych. Te jednak wychodzą na jaw dopiero, gdy rodzice decydują się zaprowadzić córkę do lekarza pierwszego kontaktu, a następnie do ginekologa. Wśród chorób przyczyniających się do maskulinizacji wymienia się przede wszystkim zespół policystycznych jajników (PCOS) oraz związaną z tym często nierozerwalnie insulinooporność. Dziewczynki cierpiące na maskulinizację doświadczają również często innych problemów autoimmunologicznych, takich jak choroby endokrynne.

Maskulinizacja nabyta – przyczyny

Mimo szeroko prowadzonego na świecie dyskursu w zakresie psychologicznych aspektów maskulinizacji wrodzonej, wciąż zbyt mało mówi się o maskulinizacji nabytej, która może mieć równie duży wpływ na życie dorosłej już zwykle kobiety, która nagle przestaje się kobietą czuć. Maskulinizacja nabyta występuje najczęściej w okresie menopauzy. Wtedy to właśnie szalejące hormony bez odpowiedniego prowadzenia przez ginekologa lub endokrynologa mogą wyrządzić kobiecie wiele szkód. Poza depresją i gwałtownymi zmianami nastroju wymienia się również właśnie nabywanie cech męskich w postaci nadmiernego owłosienia na ciele, a także łysienia (najczęściej plackowatego) na głowie. Są to procesy często nieodwracalne, zwłaszcza jeżeli nie zostaną szybko objęte terapią farmakologiczną. Innym momentem wystąpienia maskulinizacji nabytej może być również okres nawet bardzo wczesnej młodości, gdy kobieta narażona jest na stres związany z budowaniem własnej tożsamości. Stres, ale również wszelkiego rodzaju traumy, przynoszą wiele chorób psychosomatycznych, które w efekcie mogą skutkować między innymi maskulinizacją. Są to schorzenia autoimmunologiczne, takie jak choroby tarczycy, PCOS czy inne, jak zaburzenia miesiączkowania, zaburzenia związane z jedzeniem jak bulimia, anoreksja czy żarłoczność psychiczna. Często maskulinizacja spowodowana jest również leczeniem hormonalnym lub sterydowym innych schorzeń.

Leczenie maskulinizacji

Do leczenia kobiet dotkniętych maskulinizacją nabytą stosuje się przede wszystkich farmakologię w postaci leków hormonalnych, najczęściej z grupy leków antykoncepcyjnych. Często jednak stan psychiczny pacjentki spowodowany utratą poczucia bycia kobiecą wymaga zastosowania również psychoterapii lub farmakologii psychotropowej ze względu na spowodowaną zmianami na ciele depresją. W przypadku maskulinizacji wrodzonej nieraz dochodzi do interwencji chirurgicznej, zwykle jednak metody leczenia obu rodzajów maskulinizacji są tożsame.