Scyntygrafia – jak wygląda badanie scyntygraficzne i czy jest szkodliwe?

Scyntygrafia jest jednym z diagnostycznych badań obrazowych, które służy do oceny położenia, struktury, wielkości, kształtu oraz funkcjonalności narządów wewnętrznych. Polega na wprowadzeniu do organizmu izotopów promieniotwórczych i komputerowym monitorowaniu ich rozkładu w organizmie lub poszczególnych organach.

Badanie scyntygraficzne należy do medycyny nuklearnej, czyli gałęzi nauki zajmującej się diagnostyką i leczeniem chorób za pomocą radioizotopów połączonych z istniejącymi środkami farmaceutycznymi. Są one odpowiednio dobierane i wprowadzane do organizmu. Wraz z krwiobiegiem docierają do konkretnego narządu, ulegają rozpadowi i wydzielają promieniowanie. Scyntygrafia nie jest szkodliwym badaniem, nie może być jednak  wykonywana u kobiet w ciąży.

Co to jest scyntygrafia?

Scyntygrafia jest nieinwazyjnym badaniem obrazowym, które służy do wskazania procesów patologicznych (np. nowotworów lub stanów zapalnych) w konkretnych narządach. Wykorzystuje się w niej niewielkie dawki promieniotwórczych izotopów odpowiednio dobranych pierwiastków, połączonych z farmaceutykami. Dzięki temu spełniają swoją rolę i jednocześnie są w pełni bezpieczne dla pacjenta. Metoda ta umożliwia:

• morfologiczną ocenę narządu – stan, kształt, wielkość, strukturę i położenie,
• ocenę funkcjonowania narządu – np. przepływ krwi, żółci, moczu.

Badanie scyntygraficzne jest całkowicie bezbolesne. Za jego pomocą można wykryć m.in. przerzuty nowotworowe, zatorowość płucną czy niewydolność oddechową. Najczęściej w celach diagnostycznych wykonywana jest:

• scyntygrafia kości,
• scyntygrafia tarczycy,
• scyntygrafia nerek,
• scyntygrafia serca,
• scyntygrafia układu pokarmowego,
• scyntygrafia całego ciała.

Jak wygląda badanie scyntygraficzne?

Badanie scyntygraficzne jest wykonywane wyłącznie na zlecenie lekarza. Zwykle nie wymaga specjalnego przygotowania. W niektórych przypadkach konieczne może być wcześniejsze odstawienie przyjmowanych leków lub bycie na czczo. Wszystkie dokładne zalecenia zostają przekazane na wizycie poprzedzającej scyntygrafię. W trakcie badania nie można mieć przy sobie metalowych przedmiotów, biżuterii oraz telefonu komórkowego.

Pacjentowi podawany jest dożylnie (zdecydowanie rzadziej doustnie lub wziewnie) środek zawierający radioizotop. Wraz z krwią dostaje się on do konkretnego narządu. Po odczekaniu czasu koniecznego do wchłonięcia się preparatu (w przypadku tarczycy – 15 minut, kości – 3 godziny) osobę badaną umieszcza się pod urządzeniem, które posiada w sobie gammakamerę. Wychwytuje ona promieniowanie i przekazuje obraz ciała na komputer. Badanie wykonywane jest najczęściej w pozycji leżącej, niekiedy lekarz może zadecydować o przeprowadzeniu go na stojąco lub siedząco. Scyntygrafia trwa od kilku do kilkudziesięciu minut, w zależności od tego, które tkanki poddawane są analizie.

Podany radioizotop ulega rozpadowi, co jest rejestrowane przez kamerę i pokazywane na ekranie komputera w formie czarno-białych lub kolorowych punktów. Miejsca, które są objęte procesem chorobowym, to ciemne lub jasno świecące plamy (w zależności od metody).

Czy scyntygrafia jest szkodliwa?

W badaniu scyntygraficznym wykorzystywane są niewielkie ilości promieniotwórczych izotopów jodu, złota, selenu, chromu lub rtęci. Dawka promieniowania gamma jest dostosowana m.in. do masy ciała pacjenta i porównywalna do tej, którą otrzymuje się w trakcie wykonywania zdjęcia rentgenowskiego. Ponadto rozpad radioizotopów następuje w krótkim czasie, więc są szybko wydalane z organizmu. Z tego powodu scyntygrafia jest w pełni bezpieczna dla człowieka. Przeciwwskazaniem jest ciąża i karmienie piersią. Przez 24 godziny po badaniu wskazane jest także unikanie kontaktu z ciężarnymi i małymi dziećmi.

Kiedy wykonuje się scyntygrafię kości?

Scyntygrafia kości wykonywana jest najczęściej w przypadku przewlekłych bólów, przerzutów nowotworowych, chorób metabolicznych kości oraz zapaleń w obrębie ich tkanki. Wykorzystuje się ją również do oceny stosowanego leczenia przeciwnowotworowego. Izotop podawany jest dożylnie w pobliżu miejsca, które ma być badane.

Badanie wykonuje się w pozycji leżącej. Może ono trwać nawet do 4 godzin, ponieważ w przypadku kości istnieją dwa rodzaje: scyntygrafia dynamiczna i statyczna. W ich trakcie lekarz może na bieżąco monitorować stan kości.

W jakim celu wykonuje się scyntygrafię tarczycy?

Scyntygrafia tarczycy stosowana jest w diagnostyce i leczeniu chorób tarczycy: nadczynności i niedoczynności, wola guzkowego, zapalenia tarczycy oraz nowotworów w jej obrębie. Stosuje się jeden z dwóch rodzajów badania:

• scyntygrafia technetowa – polega na dożylnym podaniu izotopu technetu (99m) i monitorowaniu przez kilka minut promieniowania; pacjent pozostaje w pozycji siedzącej,
• scyntygrafia jodowa – polega na podaniu doustnym izotopu jodu i zmierzeniu jego aktywności promieniotwórczej po 24 godzinach; badanie wykonuje się w pozycji siedzącej.