Sepsa – przyczyny, diagnostyka i leczenie. Jakie są objawy tego zakażenia?

Sepsa, inaczej posocznica, jest specyficzną reakcją organizmu na zakażenie. Choć nie jest to odrębna jednostka chorobowa, to i tak może doprowadzić do śmierci chorego. Objawem sepsy jest niewydolność wielonarządowa powstała na skutek krążących we krwi cytokin zapalnych. Leczenie posocznicy poprzedza szczegółowa diagnostyka laboratoryjna.

Przyczyny występowania charakterystycznych dla sepsy objawów nie zostały wyjaśnione. Liczba drobnoustrojów, które może je powodować, jest tak duża, że stanowi wyzwanie dla lekarzy. Wśród chorych na sepsę śmiertelność jest wysoka. W Polsce corocznie umiera na nią blisko 1000 osób.

Sepsa – co to jest?

Sepsa jest zespołem objawów, które pojawiają się na skutek ogólnoustrojowego zakażenia organizmu. W organizmie chorego dochodzi do nagromadzenia się cytokin zapalnych, czego rezultatem może być niewydolność wielonarządowa i śmierć pacjenta. Sepsa nie jest chorobą. To jedynie specyficzna reakcja organizmu na zakażenie, które na początku może wydawać się całkiem niewinne, a potem ma bardzo ostry przebieg.

Posocznica może zaatakować każdego. Z zakażeniem walczą zarówno dorośli, jak i dzieci. Stanowi zagrożenie dla życia, dlatego chory musi być niezwłocznie hospitalizowany. Ponieważ wiele osób wie, co to jest sepsa, są przerażeni i pełni obaw, gdy usłyszą diagnozę. Niestety nie ma gwarancji, że chorego da się uratować, choć jest wiele takich przypadków. Trudno też określić, jak długo rozwija się sepsa. Jest to zależne od rodzaju drobnoustroju, który spowodował zakażenie, ale na ogół ma ona bardzo gwałtowny przebieg.

Sepsa – przyczyny

Przyczyny powstawania sepsy są nieznane. Wiadomo tylko, że zakażenie pojawia się częściej u osób z osłabionym systemem odpornościowym, którego zadaniem jest chronić organizm przed infekcjami. Jeśli człowiek zachoruje, a jego odporność jest osłabiona, to we krwi dochodzi do namnażania się cytokin zapalnych. Ich nadmiar w organizmie powoduje zakażenie ogólnoustrojowe, czyli sepsę. Bakterie atakują wtedy nerki (urosepsa), wątrobę, układ oddechowy i układ krążenia.

Wiele osób pyta, czy sepsa jest zaraźliwa. Posocznicą nie można się zarazić, jeśli chory jest poddawany antybiotykoterapii.

Na sepsę narażone są najbardziej osoby z osłabionym układem immunologicznym, np:

• osoby zarażone wirusem HIV,
• chorzy po operacjach chirurgicznych,
• dzieci nieszczepione zgodnie z programem szczepień ochronnych (u dzieci najczęstsza jest sepsa pneumokokowa i meningokokowa. Przy zakażeniu meningokokami podaje się antybiotyk wszystkim osobom, które miały kontakt z chorym),
• osoby podróżujące do rejonów, w których zachorowania na sepsę są bardzo częste, np. Arabia Saudyjska, Afryka.

Rozpoznana sepsa powinna być natychmiastowo leczona.

Sepsa – objawy

Pierwsze objawy sepsy wyglądają niepozornie, ponieważ przypominają infekcję. U chorego pojawia się gorączka lub nagły spadek temperatury i ogólne osłabienie. Czasem występują dreszcze i potworny ból mięśni oraz stawów przypominający grypę. U większości chorych można też zaobserwować wzrost tętna i dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Sepsa u dorosłych objawia się podobnie, jak u dzieci.

Zakażenie ogólnoustrojowe ma zazwyczaj gwałtowny przebieg, czego następstwem jest niewydolność wielonarządowa manifestująca się:

• zaburzeniami czynności układu krążenia, a konkretnie hipotensją, czyli spadkiem ciśnienia skurczowego < 90 mm hg, lub < 70 mm hg utrzymującym się pomimo nawodnienia chorego,
• zaburzeniami czynności układu oddechowego,
• zaburzeniami pracy nerek – chory ma duże stężenie kreatyniny we krwi,
• zaburzeniami metabolicznymi, np. kwasicą,
• zaburzeniami homeostazy w postaci nieprawidłowej liczby płytek krwi w porównaniu z badaniem sprzed 24 godzin,
• zaburzeniami pracy wątroby – wysokie stężenie bilirubiny,
• zaburzeniami ze strony układu nerwowego – z chorym jest utrudniony kontakt, często majaczy lub jest w śpiączce.

U chorych pojawia się też charakterystyczna dla sepsy wysypka. Wybroczyny na skórze to sygnał, że organizm nie radzi sobie z zakażeniem. Wysypka jest bardzo częstym objawem sepsy u dzieci.

Sepsa – leczenie

Leczenie sepsy jest kilkuetapowe. Kluczowym zadaniem jest znalezienie czynnika chorobotwórczego, który przyczynił się do rozwoju zakażenia. Dzięki temu można wdrożyć skuteczną antybiotykoterapię. Zanim jednak to nastąpi, konieczne jest pobranie materiału do badań mikrobiologicznych i krwi do badań laboratoryjnych.

W leczeniu posocznicy wskazane są środki przeciwzapalne, np. ludzkie aktywowane białko C, które hamuje rozwój zakażenia. Podaje się je osobom z małopłytkowością, u których sepsa spowodowała zaburzenia homeostazy. Istotne jest także nawadnianie chorego i wyregulowanie jego ciśnienia tętniczego. Przy sepsie leczenie jest przyczynowe. Różne grupy leków są podawane zależnie od stanu ogólnego pacjenta. Posocznica jest zagrożeniem życia. Chorzy muszą przebywać na sali intensywnej opieki medycznej.

Na pytanie, czy sepsa jest uleczalna, trudno odpowiedzieć. U niektórych osób zakażenia ogólnoustrojowego nie udaje się opanować. W Polsce co roku umiera na sepsę blisko 1000 osób. Sepsie można próbować zapobiec dzięki szczepieniom ochronnym. Niestety nie ma szczepionek na wszystkie możliwe bakterie i czasem nie da się uniknąć zachorowania.