Skąd się bierze niedomykalność zastawki mitralnej? Objawy i leczenie

Niedomykalność zastawki mitralnej to nabyta wada serca, która może przebiegać w sposób ostry lub przewlekły. W miarę postępu choroby dochodzi do nasilenia objawów w postaci duszności oraz przewlekłego zmęczenia. Nieleczona ciężka niedomykalność zastawki mitralnej może doprowadzić do zgonu.

Śladowa niedomykalność zastawki mitralnej występuje także u osób zdrowych i nie wymaga leczenia. Terapia objawowej wady polega na stosowaniu leków naczyniorozszerzających oraz zabiegów naprawczych niedomykalności zastawki mitralnej lub jej wymiany.

Czym jest niedomykalność zastawki mitralnej?

Niedomykalność zastawki mitralnej (dwudzielnej) to zwykle nabyta wada serca, która polega na cofaniu się krwi z lewej komory do lewego przedsionka. Jest spowodowana nieprawidłowościami w zamykaniu się zastawki mitralnej (zastawki przedsionkowo-komorowej lewej), która oddziela od siebie te dwie jamy.

Stopień niedomykalności zastawki mitralnej określa się na podstawie badania echokardiograficznego i przydatny jest w planowaniu monitorowania choroby. Wyróżnia się:

• niedomykalność mitralną I stopnia (małą), kiedy nie dochodzi do zaburzeń pracy serca,
• niedomykalność mitralną II stopnia (umiarkowaną), kiedy zazwyczaj następuje spadek parametrów określających wydolność serca,
• niedomykalność mitralną III stopnia (ciężką).

Śladowa niedomykalność zastawki mitralnej może występować u osób zdrowych jako fizjologiczna fala zwrotna. Łagodna niedomykalność zastawki mitralnej i trójdzielnej, które w miarę trwania rozwoju choroby mogą współistnieć, występuje u ⅕ osób poddanych badaniu echokardiograficznemu.

Do przyczyn niedomykalności mitralnej przewlekłej należą: choroba reumatyczna, zmiany zwyrodnieniowe zastawek, infekcyjne zapalenie wsierdzia, choroby układowe tkanki łącznej, choroby spichrzeniowe. Niedomykalność mitralna ostra może być następstwem zawału, kiedy dojdzie do pęknięcia struny ścięgnistej lub mięśnia brodawkowatego w sercu. Ma ona o wiele gorsze rokowanie co do przeżycia niż postać przewlekła choroby.

Nie tylko dorośli mogą cierpieć na tę wadę serca. Niedomykalność zastawki mitralnej u dzieci zdarza się jednak rzadko. Może być wywołana przez czynniki wrodzone zmieniające strukturę zastawki i zwykle współistnieje z innymi wadami.

Niedomykalność zastawki mitralnej – objawy

Niewielka oraz umiarkowana przewlekła niedomykalność zastawki często nie przynosi żadnych dolegliwości, tak samo jest w przypadku występowania powoli narastającego schorzenia. Bardziej wyraziście objawy występują podczas zaostrzeń choroby, kiedy to może dojść do pojawienia się wstrząsu kardiogennego. Dominują objawy choroby podstawowej, która jest przyczyną powstania niedomykalności.

Objawy niedomykalności zastawki mitralnej obejmują:

• uczucie przewlekłego zmęczenia,
• duszność,
• kołatanie serca,
• powiększenie wątroby,
• obrzęki.

Lekarz osłuchowo stwierdza szmer nad sercem występujący ciągle z możliwym występowaniem III tonu. Rozpoznanie choroby ustala się na podstawie objawów klinicznych oraz badania echa serca.

Przewlekła niedomykalność zastawki mitralnej prowadzi do nadciśnienia płucnego i w konsekwencji do poszerzenia prawej komory i niedomykalności zastawki trójdzielnej. W przebiegu choroby może dojść do migotania przedsionków.

Niedomykalność zastawki mitralnej – leczenie

W przypadku ostrej niedomykalności zastawki mitralnej dąży się do zmniejszenia obciążenia serca oraz zmniejszenia zastoju krwi w krążeniu płucnym. Można to osiągnąć poprzez stosowanie leków rozszerzających naczynia. Konieczne jest leczenie operacyjne w trybie nagłym.

Przewlekłą niedomykalność zastawki mitralnej kwalifikuje się w trybie planowym do leczenia operacyjnego na podstawie określonych wskazań:

• występowania objawów,
• występowanie obniżonych parametrów wydolności serca.

Leczenie operacyjne niedomykalności zastawki mitralnej rozważa się także u chorych, u których szacuje się, że zabieg przyniesie więcej korzyści niż strat. Każdy przypadek rozpatruje się indywidualnie. Wykonywany zabieg to operacja naprawcza lub wymiana zastawki. Poprawia on rokowanie u chorych, ale bardziej skuteczne jest u osób cierpiących na gorączkę reumatyczną niż u cierpiących na chorobę wieńcową. Wspomagająco wykorzystuje się również leczenie farmakologiczne.

Niedomykalność zastawki mitralnej a sport

Osoby z umiarkowaną objawową lub ciężką niedomykalnością zastawki mitralnej powinny zrezygnować z obciążających ćwiczeń statycznych i nie poddawać się forsownemu wysiłkowi fizycznemu. Bezwzględnym przeciwwskazaniem do uprawiania sportu jest niedomykalność zastawki mitralnej z poszerzeniem lewej komory >6 cm, gdyż jej możliwym powikłaniem jest nagły zgon sercowy.