Skąd ta senność po jedzeniu? 6 możliwych powodów

Kto z nas nie lubi czasem uciąć sobie drzemki po pysznym obiedzie, zwłaszcza kiedy był też deser… Nie ma się czym przejmować, pod warunkiem, że zdarza się to sporadycznie. A co jeśli senność dopada nas po każdym posiłku? Zobacz, o czym to może świadczyć.

To normalne, że jeśli za bardzo się najesz, czyli porcja np. obiadu była zbyt duża, potem możesz czuć ospałość. Jednak zwykle nie trwa ona długo. Organizm musi poradzić sobie z pokarmem, który trafił do żołądka. Na czas trawienia priorytetem staje się więc układ pokarmowy, to tam idzie większość energii. Zmieniają się proporcje krwi krążącej w ciele i zwiększa się przepływ w częściach trawiennych. To znaczy też, że mniej jej trafia do ośrodkowego układu nerwowego i mózgu. To właśnie może powodować chęć ucięcia sobie drzemki. Jednak jeśli takie uczucie towarzyszy ci po każdym posiłku albo jest nie do przejścia i faktycznie zmusza do położenia się spać choćby na 20 minut, warto poszukać przyczyny. Senność po jedzeniu może wiązać się z tym, co jesz, ale potrafi być sygnałem choroby lub niedoborów.

Pokarmy wywołujące senność

Gdy na talerzu przeważają produkty bogate w tryptofan, możesz czuć senność po ich zjedzeniu. Ten aminokwas przekształcany jest w organizmie m.in. do melatoniny. Jest sprzymierzeńcem regeneracji, głębokiego snu. Znajduje się w jajkach, rybach, soi, pestkach dyni, ziarnach sezamu, serach, mięsie (zwłaszcza w drobiu), bananach, ananasie. Aby tryptofan sprawnie dotarł do mózgu, przyda mu się towarzystwo węglowodanów. Jeśli więc przygotujesz sos do kurczaka na bazie jogurtu lub śmietany i parmezanu, i zjesz z makaronem, drzemka pół godziny później jest prawie pewna.

Również posiłek z nadmiarem węglowodanów prostych (np. na śniadanie słodkie płatki, drożdżówka lub białe pieczywo) powodując nagły wzrost poziomu glukozy we krwi zmusza trzustkę do uwolnienia sporej dawki insuliny. To faktycznie działa i cukier spada, ale efektem jest właśnie brak sił i senność.

Jeśli chcesz tego uniknąć, wybieraj produkty o niskim indeksie glikemicznym, po zjedzeniu których glukoza w ciele uwalnia się stopniowo i nie uruchamia się wspomniany mechanizm, a co za tym idzie, ty po takim posiłku będziesz czuć się dobrze i z energią.

Insulinooporność

Brak wrażliwości tkanek ciała na działanie hormonu wytwarzanego przez trzustkę prowadzi do spadków poziomu cukru we krwi. I choć insulinooporność potrafi w niektórych przypadkach nie dawać objawów, to u większości osób sygnalizuje o sobie spadkami energii w ciągu dnia, w tym silną sennością po posiłku. Zwykle do tego dochodzą jeszcze takie symptomy, jak:

• uczucie głodu krótko po zjedzonym posiłku,
• trudna do opanowania chęć na coś słodkiego,
• problemy z koncentracją i ze snem,
• tycie bez wyraźnej przyczyny.

Jeśli obserwujesz u siebie te dolegliwości, zgłoś się do lekarza i na badania (m.in. glukozy na czczo, profilu lipidowego, doustnego testu tolerancji glukozy). Natomiast jeśli dodatkowo odczuwasz nadmierne pragnienie, zwiększone oddawanie moczu i ogólne osłabienie – to może być cukrzyca.

Zaburzenia pracy tarczycy

Kiedy produkuje za mało hormonów, czyli mówimy o niedoczynności, przekłada się to na procesy metaboliczne w ciele. Powszechnym i jednym z pierwszych objawów jest przewlekłe zmęczenie i  nadmierne uczucie senności, w tym po jedzeniu. Dolegliwości te utrzymują się nawet, gdy dbamy o sen, odpoczynek i regenerację.

Kobiety z chorobą Hashimoto, w której występuje właśnie niedoczynność tarczycy, często opisują to uczucie jako obezwładniające zmęczenie, brak siły i chęci do czegokolwiek. Wtedy zwykle pojawiają się też inne objawy: sucha skóra, wypadanie i osłabienie włosów, problemy ze skupieniem się i pamięcią, zaparcia, uczucie chłodu. Jeśli poza sennością po posiłkach zauważyłaś któryś z tych symptomów, zbadaj poziom hormonów tarczycy. Odpowiednia dawka leków i kilka modyfikacji w trybie życia pomogą ustabilizować pracę gruczołu.

Problemy z ciśnieniem

Jego nagłe wahania, a szczególnie znacznie obniżone wartości, czyli tzw. hipotensja, powodują osłabienie i ogólną senność – zarówno po jedzeniu, ale także ogólnie w ciągu dnia. Do tego możemy mieć zawroty głowy i brak ochoty na podejmowanie jakiejkolwiek aktywności, mroczki przed oczami, problemy z koncentracją, zimne dłonie i stopy. Zaniepokoić powinny wartości ciśnienia poniżej 100/60 mm Hg.

Niedociśnienie na początku leczy się, wprowadzając zmiany w nawykach żywieniowych. Ważne jest unikanie zbyt obfitych, wysokokalorycznych posiłków. Kluczowe jest picie zwiększonej ilości wody (3-5 litrów dziennie) i codzienny ruch. Polecana jest kawa lub kofeina w tabletkach.

Niedobory witamin i minerałów

Zacznijmy od jednego z najczęstszych deficytów występujących wśród kobiet – żelaza. WHO szacuje, że nawet co 5 miesiączkująca kobieta może mieć anemię z powodu zbyt niskiego stężenia tego pierwiastka. A jest on super ważny! Uczestniczy w wielu procesach metabolicznych w organizmie i w wymianie tlenowej w całym ciele. Wpływa na pracę narządów wewnętrznych. Jeśli masz obfite miesiączki, jesteś na niedoborowej diecie albo masz zaburzenia wchłaniania w przewodzie pokarmowym, a do tego nie jesz mięsa – bądź czujna. Zmęczenie, brak sił, znużenie i senność poposiłkowa to objawy, które powinny skłonić do badań krwi pod kątem anemii.

Senność po jedzeniu może być też oznaką niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego. Na deficyt tego drugiego narażone są kobiety stosujące antykoncepcję hormonalną. Również fakt, że masz za mało żelaza we krwi, jest wskazaniem do sprawdzenia poziomu kwasu foliowego, gdyż deficyty tych dwóch składników często występują razem. Niedobór witaminy B12 też prowadzi do niedokrwistości, która może dawać o sobie znać spadkiem energii i koniecznością udania się na drzemkę po obiedzie. Poza świadomymi zmianami w diecie warto wspomóc organizm roślinną suplementacją dobrej jakości.

Oddziaływanie leków

Całkiem sporo farmaceutyków jako skutek uboczny ma uczucie zmęczenia i senność w ciągu dnia, w tym po posiłku (bez względu na to, co jemy). Mogą tak działać antydepresanty, silne leki przeciwbólowe (opioidy), tabletki na nadciśnienie (hipotensyjne), preparaty antyhistaminowe stosowane przez alergików, leki przeciwpadaczkowe, uspokajające, przeciwlękowe.

Warto pamiętać, że nie jesteśmy skazani na te działania niepożądane. Jeśli męczą cię wspomniane dolegliwości, skonsultuj się ze swoim lekarzem, żeby zmienił kurację na taką, którą twój organizm będzie lepiej tolerować. Czasem wystarczy zmiana godziny przyjmowania tabletki na późniejszą.

Źródła:

1. B. Latkowski, Bożydar, W. Lukas, M. Godycki-Ćwirko, Medycyna Rodzinna, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2017
2. K. Janicki, Domowy poradnik medyczny, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2011