Skaza białkowa u niemowlaka – w jaki sposób się objawia? Jak jej skutecznie zapobiegać?

Skaza białkowa u niemowlaka karmionego piersią jest zdecydowanie mniej prawdopodobna niż w przypadku dziecka karmionego sztucznie. Objawy są zupełnie niecharakterystyczne. Konieczna jest dieta eliminacyjna.

„Skaza białkowa” to określenie nadużywane w potocznym języku. Służy określeniu alergii na białko mleka krowiego. Niejednokrotnie można się spotkać z myleniem tego pojęcia z nietolerancją laktozy czy innymi pokrewnymi jednostkami chorobowymi. Skaza białkowa może pojawić się w każdym momencie życia, choć najczęściej obserwowana jest u dzieci, szczególnie u niemowląt, którym próbuje się rozszerzać dietę. Bardzo często ma charakter przemijający.

Czym jest skaza białkowa?

W nomenklaturze medycznej nie ma takiego terminu jak „skaza białkowa”. Dlatego też w źródłach można spotkać się z różnymi definicjami. Niektórzy kojarzą skazę białkową przede wszystkim ze zmianami skórnymi, grudkową, szorstką wysypką pojawiającą się po spożyciu mleka krowiego, łączą zatem skazę białkową z atopowym zapaleniem skóry (AZS). Częściej jednak można się spotkać z tłumaczeniem, że skaza białkowa to alergia na białko mleka krowiego, a co za tym idzie, obraz kliniczny może być zmienny i niecharakterystyczny, szczególnie u niemowląt.

Skaza białkowa może pojawić się w każdym wieku. Najczęściej jednak występuje u niemowląt i małych dzieci, po czym po kilku latach samoistnie zanika. Skaza białkowa u dorosłych jest bardzo rzadko obserwowana. Grupą szczególnie narażoną na wystąpienie alergii pokarmowej są oczywiście osoby z towarzyszącą alergią wziewną czy astmą.

Skaza białkowa dotyka niemowląt karmionych sztucznie i tych, u których rozszerza się dietę o produkty na bazie mleka krowiego. U dziecka karmionego wyłącznie piersią taka reakcja nie wystąpi. Z kolei w przypadku alergii pokarmowej wystarczająca jest dieta eliminacyjna matki.

Objawy skazy białkowej

Część osób kojarzy skazę białkową z charakterystyczną wysypką alergiczną, szorstką, zaczerwienioną skórą. Jednak objawy skazy białkowej u niemowlaka mają zdecydowanie większy przekrój. Zalicza się tu:

• bardzo częste i obfite ulewanie przy karmieniu,
• nudności i wymioty,
• pojawienie się domieszki śluzu, a nawet krwi, w kale,
• pieniste stolce,
• zbyt mały przyrost masy ciała i wzrostu,
• nieżyt nosa,
• świąd skóry,
• zmiany skórne.

Jak wygląda skaza białkowa?

Skaza białkowa, biorąc pod uwagę powyższe objawy, ma bardzo niespecyficzny obraz kliniczny. Im młodsze dziecko, tym objawy alergii na białko mleka krowiego są bardziej niespecyficzne. Czasami niestety skaza białkowa nie jest pierwszym przypuszczeniem lekarzy. Niekiedy w ogóle objawy nie są kojarzone z alergią, lecz z innymi schorzeniami. Postać skórna skazy białkowej wymaga różnicowania z AZS. Jest to schorzenie, w którym reakcja skórna może wystąpić na wiele alergenów, a białko mleka krowiego jest jednym z nich. Biegunka, kolki, ulewania czy niepokój dziecka często skłania rodziców na dalszej diagnostyki, lecz rzadko w pierwszej kolejności łączą objawy ze spożyciem mleka krowiego. Dlatego też tak ważne jest, by rozszerzanie diety u niemowląt przebiegało stopniowo, co daje możliwość wychwycenia alergizującego pokarmu.

Jak leczyć skazę białkową u niemowlaka karmionego piersią?

Zaleca się, by dzieci wykazujące alergię na białko mleka krowiego były karmione wyłącznie piersią. Bardzo często jest tak, że skaza białkowa u niemowlaka karmionego piersią ujawnia się dopiero po wprowadzeniu dodatkowych pokarmów. Zaleca się wyłączne karmienie piersią w pierwszym półroczu życia. W razie niepokojących dolegliwości świadczących o nietolerancji mleka krowiego matka karmiąca może wyeliminować niektóre produkty z diety. Dotyczy to oczywiście również mleka krowiego i jego pochodnych. W przypadku rozszerzania diety w późniejszym okresie życia dziecka nie powinno się wprowadzać produktów na bazie mleka krowiego zbyt wcześnie. Niemowlętom i małym dzieciom można podawać mleko zastępcze w postaci mieszanek elementarnych czy o znacznym stopniu hydrolizy. Nie zaleca się zastępowania mleka krowiego mlekiem kozim czy produktami sojowymi.

Często już przed 5. rokiem życia objawy skazy białkowej samoistnie ustępują.

Profilaktyka skazy białkowej

Najważniejszym elementem profilaktyki alergii pokarmowych jest karmienie piersią. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca karmienie przez co najmniej 6 miesięcy, jednak im dłużej, tym lepiej. Warto karmić nawet 2 lata, choć ostateczną decyzję podejmuje matka. Karmienie piersią stanowi element profilaktyki również innych alergii pokarmowych i procentuje w przyszłości. Wpływa korzystnie na układ odpornościowy organizmu i poniekąd na zmniejszenie reakcji alergicznych. Nie zapobiega całkowicie alergiom, jest jednak czynnikiem zmniejszającym ich ryzyko. Ważna jest przy tym oczywiście dieta matki.