Skończyłaś 30 lat? Sprawdź, jakie badania powinnaś robić

Do kobiet po 30 roku życia możemy dopisać wiele epitetów – piękne, zadbane, samodzielne, ale czy zdrowe? Organizm się starzeje i jest to proces naturalny. Jednakże, warto wdrożyć do swoich codziennych nawyków kilka zachować prozdrowotnych – pić dużo więcej wody, używać odpowiednich kosmetyków dla swojego typu cery i wprowadzić dobrze wchłaniające się suplementy, nie zapominając o aktywności fizycznej. Na równi z codziennym dbaniem o zdrowie należy postawić kilka prostych badań profilaktycznych.

Morfologia krwi z rozmazem

Żadne badanie nie jest tak użyteczne i uniwersalne jest powszechnie znana morfologia krwi z rozmazem. Samo badanie ogranicza się do prawie bezbolesnego wkłucia i jest w przystępnej cenie w każdym laboratorium (około 8 zł). O morfologii powinnyśmy pomyśleć raz na pół roku. Staramy się wykonywać ją na czczo (szczególnie, gdy chcemy sprawdzić poziom cukru we krwi) i w okresie, w którym nie jesteśmy przeziębieni. Musimy pamiętać o kilku prostych zasadach przed wykonaniem badania: nie spożywamy wysokowęglowodanowego posiłku dzień przed pobraniem, a ostatni posiłek jemy 2 godziny przed snem, który powinien trwać około 8 godzin. Staramy się też ograniczyć wysiłek fizyczny w dniu poprzedzającym badanie.

Badanie cytologiczne

Badanie cytylogiczne (wymaz z ujścia zewnętrznego kanału i z tarczy szyjki macicy) nie powinno być już dla nas straszne, mimo że wizyty u ginekologa nigdy nie będą należały do najprzyjemniejszych. Cytologia, jako program profilaktyki raka szyjki macicy, jest skierowana do kobiet w wieku 25-59 lat i powinny wykonywać je minimalnie co 3 lata. U kobiet obciążonych wysokimi czynnikami ryzyka (zakażonych wirusem HIV, przyjmujących leki immunosupresyjne, zakażonych HPV wysokiego ryzyka) badanie jest wykonywane co 12 miesięcy. W Polsce rak szyjki macicy jest szóstym, co do częstości, nowotworem u kobiet.

Badanie piersi

Profilaktyczne badanie piersi możemy wykonywać samodzielnie, np. pod prysznicem. Zawsze jednak warto wykorzystać spotkanie z lekarzem do spraw kobiecych stuprocentowo i poprosić o wykonanie badania piersi (manualne lub USG). Program wczesnego wykrywania raka piersi jest skierowany do kobiet w wieku 50-69 lat – badanie mammograficzne należy wykonywać co 2 lata. Podczas wizyty u ginekologa powinnyśmy poprosić o wykonanie USG w celu screeningu w kierunku nowotworów jajnika. Badania profilaktyczne są rekomendowane przez lekarzy najczęściej osobom, u których w rodzinach pojawiały się przypadki raka jajnika lub piersi. Warto jednak pamiętać, że ultrasonografia nie jest szkodliwa, a wcześniejsze wykrycie często pokrywa się z lepszymi wynikami leczenia nowotworów.

Trzy powyższe badania możemy wykonać podczas jednej wizyty w gabinecie ginekologicznym, co dodatkowo zachęca do zwracania szczególnej uwagi na kobiece narządy.

Profilaktyka chorób układu krążenia

Profilaktyka chorób układu krążenia powinna się odbywać u osób od 35 roku życia co 5 lat (lub częściej u osób z grupy ryzyka), która polega na zebraniu przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej wywiadu i skierowanie na badania pozwalające określić kategorię ryzyka choroby układu krążenia. Celem jest wcześniejsze wykrywanie chorób sercowo-naczyniowych (warto wspomnieć, że choroby krążenia są główną przyczyną zgonów w Polsce i na świecie) oraz edukacja pacjenta, tym samym zmniejszanie czynników ryzyka. Karta badania profilaktycznego obejmuje takie informacje jak obciążenia rodzinne, palenie papierosów, BMI, przyjmowane przewlekle leki, pomiary ciśnienia tętniczego czy wyniki badań biochemicznych.

Wizyta u dietetyka

Wprawdzie nie jest to badanie przesiewowe w kierunku żadnej choroby, jednakże po 25 roku życia metabolizm spada. U kobiet widać to w większym stopniu niż u mężczyzn, dlatego powinnyśmy zasięgnąć porady u odpowiedniej osoby na temat dobranej indywidualnie diety oraz jakich produktów należy unikać. Każdy dobry dietetyk powinien poprosić Cię też o wyniki badań w kierunku chorób tarczycy (TSH, ft3, ft4), cukrzycy (poziom glukozy na czczo) czy innych chorób metabolicznych.

Wizyta u stomatologa

Z wiekiem degeneracji ulega wiele układów. Wypadają włosy, paznokcie się łamią, a zęby częściej dają o sobie znać. Systematyczne przeglądy dentystyczne są dla nas o wiele korzystniejsze (i tańsze) niż kierunkowe leczenie zębów. Warto wspomnieć, że oprócz zębów, podczas wizyty u dentysty oglądany jest cały przedsionek jamy ustnej (który jest jedną z najczęstszych lokalizacji nowotworów głowy i szyi). Z wiekiem osłabieniu ulega nasz wzrok – warto zadbać o uzyskanie skierowania do okulisty i profilaktycznie zbadać nie tylko wadę wzroku, ale także sprawdzić czy nie rozwija się zaćma, jaska lub inna rzadsza choroba okulistyczna.

Najważniejsze to słuchać swojego organizmu i zgłaszanych przez niego sygnałów. Z wiekiem osłabieniu ulegają wszystkie układy i narządy, ze względu na starzenie oraz zmniejszenie się włókien sprężystych i kolagenowych w naszych tkankach. Po porady najlepiej zgłaszać się do swojego lekarza rodzinnego. To, że chodzimy wiecznie zmęczeni nie musi oznaczać, że jesteśmy przepracowani – może być pierwszym objawem innej choroby, dlatego warto wdrożyć odpowiednią diagnostykę, gdy po ograniczeniu pracy dolegliwości dalej występują. Przybieranie na wadze nie zawsze musi oznaczać złej diety, często sugeruje to choroby metaboliczne. A wypadanie włosów i łamliwość paznokci może oznaczać zbyt małe dostarczanie wielu witamin do organizmu, a nie tylko za mało staranną pielęgnację.

Okres między 25 rokiem życia a często 65 jest to puste okno w badaniach profilaktycznych. Dlaczego? Wtedy czujemy się na siłach, aby godzinami pracować, wychowywać dzieci i jedyne na co narzekamy to zmęczenie. Powody, dla których zapominamy o zwykłych, ale bardzo potrzebnych badaniach są różne. Dopiero, gdy pojawią się konkretne objawy szukamy porady u lekarza. Warto zauważyć, że wiele chorób rozwija się latami. Mimo tego, że mamy wiele codziennych obowiązków, związanych z nami samymi i naszymi rodzinami – spróbujmy znaleźć co roku jeden taki dzień, który zawsze przeznaczamy z naszą rodziną na badania profilaktyczne.

Bibliografia:
Choroby wewnętrzne pod redakcją A. Szczeklika
Wytyczne dotyczące badań przesiewowych NFZ, 2018