Skręt jądra, czyli bardzo bolesny stan nagły i jego charakterystyka

Skręt jądra to nagły stan obejmujący męski układ moczowo-płciowy, wymagający pomocy lekarskiej. Charakteryzuje się silnym bólem oraz szybko narastającym obrzękiem. Czym różni się skręt jądra u dziecka i u dorosłego? Jak go rozpoznać? Czy w grę wchodzi wyłącznie leczenie chirurgiczne?

Co to jest skręt jądra? Etiologia

O skręcie jądra mówi się w sytuacji, kiedy jedno z dwóch jąder znajdujących się w mosznie obraca się, powodując tym samym skręcenie powrózka nasiennego (tzw. skręt szypuły jądra), który odpowiada m.in. za transport krwi, uniemożliwiając mu pełnienie głównej funkcji. W efekcie mężczyzna zaczyna odczuwać nagły ból, widoczny jest również narastający obrzęk. Brak reakcji może doprowadzić do obumarcia tkanek, a także utraty płodności.

Jak klasyfikowany jest skręt jądra? ICD-10 klasyfikuje go pod kodem N44. To bardzo rzadka patologia. Statystyki prowadzone przez Amerykańskie Towarzystwo Urologiczne pokazują, że schorzenie jest diagnozowane zalewie u 1. na 4  tys. mężczyzn lub chłopców w wieku poniżej 25. lat. Wśród możliwych przyczyn jej wystąpienia wymienia się:

• wrodzone czynniki ryzyka – tzw. deformacja serce dzwonu (ang. bell-clapper), odpowiadająca za aż 90% przypadków skrętu jądra lub słabsza tkanka łączna w mosznie, która umożliwia swobodne przemieszczanie się jąder,
• urazy pachwiny,
• szybki wzrost jąder w okresie dojrzewania.

Warto także pamiętać, że jeżeli w rodzinie zdarzył się przypadek skrętu jądra, istnieje duże ryzyko, że następne pokolenia odziedziczą wadę anatomiczną moszny będącą główną przyczyną wystąpienia omawianego stanu nagłego.

Częściowe skręcenie jądra – czy to możliwe?

W bardzo rzadkich przypadkach zdarza się, że powrózki nasienne mężczyzny skręcają się na chwilę, a potem dochodzi do ich samoistnego rozkręcenia. Taki stan nazywa się częściowym skrętem jądra, ale pod żadnym pozorem nie wolno go ignorować! Zawsze wymaga on konsultacji lekarskiej i wdrożenia leczenia.

Skręt jądra u dziecka a u dorosłego

Skręt jądra u dziecka zdarza się częściej niż u dorosłego – statystyki pokazują, że najczęściej doświadczają go właśnie nastolatkowie w wieku 12-18 lat, to aż 65 proc. pacjentów. Musisz jednak pamiętać, że pełnoletni mężczyzna, jak i niemowlę czy małe dziecko, też są zagrożeni, chociaż w zdecydowanie mniejszym stopniu.

Jak rozpoznać skręt jądra? Objawy

Skręt jądra charakteryzuje się przede wszystkim nagłym, bardzo silnym bólem, a także szybko pojawiającym się obrzękiem moszny z jednej strony lub z obu. Jest to spowodowane skręceniem się powrózka nasiennego i zatrzymaniem przepływu krwi. Dodatkowo, jedno z jąder może wydawać się zawieszone w wyższej pozycji w stosunku do drugiego. Najczęstsze objawy towarzyszące to:

• zawroty głowy,
• nudności i wymioty,
• wyczuwalne zgrubienia w worku mosznowym.

Czasami ciężko jest odróżnić skręt jądra od innych, podobnie objawiających się patologii, takich jak zapalenie najądrza. Dlatego w razie zaobserwowania niepokojących objawów warto od razu udać się do lekarza POZ i opowiedzieć dokładnie o tym, co się dzieje, a także opisać okoliczności, w jakich wystąpił ból oraz obrzęk.

Diagnostyka i leczenie skrętu jądra

Aby zróżnicować skręt jądra, lekarz może zlecić wykonanie badania moczu, aby wykluczyć infekcję, a także diagnostykę obrazową moszny – USG. Ultrasonograf pokaże, czy przepływ krwi do jąder został zatrzymany lub spowolniony. Poza tym sprawdzany jest też niekiedy odruch kurczenia się jąder poprzez uszczypnięcie wnętrza uda – w razie skrętu nie widać żadnej reakcji.

Leczenie skrętu jądra jest możliwe wyłącznie poprzez ingerencję chirurgiczną. Jest to stan nagły, a więc liczy się jak najszybszy czas wykonania zabiegu. Natychmiastowe działanie pozwoli uniknąć poważnych konsekwencji, takich jak martwica tkanek i w konsekwencji konieczność usunięcia gonady.

Ile trwa operacja skrętu jądra? Nie jest co prawda skomplikowana, ale wymaga specjalistycznej oceny, więc czas jej trwania jest trudny do oszacowania. Procedura odbywa się w znieczuleniu ogólnym. W jej trakcie specjalista odkręca powrózek i decyduje, czy jądro należy usunąć, czy nie. W tym drugim przypadku narząd zabezpiecza się poprzez przymocowanie go za pomocą kilku szwów do moszny, aby uniknąć ponownego skręcenia się powrózków.

Według lekarzy istnieje duże prawdopodobieństwo, że skręt jądra po jednej stronie predysponuje do wystąpienia tej samej patologii w przypadku drugiego jądra, dlatego zaleca się profilaktyczne zabezpieczanie gonad u operowanych pacjentów, u których rozwinął się omawiany stan nagły. Procedura może doprowadzić do rozwoju infekcji w ranie pooperacyjnej, niekiedy u pacjentów rośnie także krwiak w obrębie moszny.

Rekonwalescencja po skręcie jądra

Najważniejszym elementem rekonwalescencji po skręcie jądra jest prawidłowa higiena ze względu na bliskość odbytu i możliwość zakażenia rany. Należy zatem regularnie zmieniać opatrunki oraz bieliznę, a ranę warto przemywać środkiem do dezynfekcji poleconym przez lekarza.

Jeżeli odczuwasz ból po operacji, możesz zastosować leki przeciwbólowe dostępne w aptekach bez recepty. Przy obrzęku pomocny może się okazać również zimny okład. Takie dolegliwości będą ci towarzyszyć do 4. tygodni. Zrezygnuj w tym czasie z intensywnych aktywności fizycznych, a także z seksu i masturbacji. I wreszcie, nie zapominaj o regularnych wizytach u lekarza w celu oceny stanu rany pooperacyjnej.

Bibliografia:

1. Eyre R. C., Acute scrotal pain in adults, UpToDate 2021.
2. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15382-testicular-torsion [dostęp 07.05.2024].
3. Lian B. S. Y., Ong C. C. P., Chiang L. W., Rai R., Nah S. A., Factors Predicting Testicular Atrophy after Testicular Salvage following Torsion, European Journal of Pediatric Surgery 2016, 26(1): 17-21.
4. Schick M. A., Sternard B. T., Testicular Torsion, StatPearls 2023.
5. Sławek R., Niedziela W., Wolak P., Skręt jądra w materiale Oddziału Chirurgii, Urologii i Traumatologii Dziecięcej Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Dziecięcego im. Władysława Buszkowskiego w Kielcach w latach 2008-2013, Studia Medyczne 2014, 30(2): 90-92.