Uczulenie na twarzy – jak wygląda i co może być jego przyczyną?

Uczulenie na twarzy może przybierać postać wysypki, grudek, pęcherzyków, kaszki lub rumienia, a dodatkowo wywoływać świąd, pieczenie, wysuszenie i łuszczenie się skóry. Powodów takiej odpowiedzi układu immunologicznego jest wiele, uczulać może bowiem żywność, kosmetyki, metale, a nawet słońce. Reakcja alergiczna pojawia się także na skutek wdychania alergenu lub jego dostania się do organizmu przez iniekcję. Z jakimi uczuleniami na twarzy najczęściej mamy do czynienia?

Co to jest i jak objawia się uczulenie na twarzy? 

Uczulenie na twarzy to potoczna nazwa alergii, choć zdaniem niektórych autorów pojęcia te nie powinny być używane zamiennie. Alergia uważana jest za zjawisko niewłaściwego rozpoznania przez organizm egzogennych substancji jako szkodliwych i użycie przeciwko nim układu odpornościowego. Reakcja taka nie jest jednak normalna i prawidłowa, utrudnia powrót do wygasania procesu. Alergia została zakwalifikowana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) do chorób cywilizacyjnych XXI wieku.  

Jak objawia się uczulenie na twarzy? W zależności od tego, co jest jego przyczyną, a także, z jakim rodzajem alergii mamy do czynienia, może manifestować się przez zaczerwienienie, powstanie krostek, grudek lub charakterystycznej kaszki. Niekiedy towarzyszą mu także świąd, pieczenie, uczucie gorąca i nadmierna suchość skóry.

Przyczyny uczulenia na twarzy 

Uczulenie na twarzy może mieć bardzo różne przyczyny. Wyróżnia się cztery zasadnicze rodzaje alergii. Są to: 

• alergie pokarmowe, 
• alergie kontaktowe, 
• alergie wziewne, 
• alergie iniekcyjne. 

Alergia pokarmowa wywołana jest spożyciem określonego pokarmu. W przypadku alergii kontaktowej, do powstania zmian na twarzy konieczny jest bezpośredni kontakt skóry z substancją uczulającą. Alergię wziewną powoduje wdychane powietrze, zaś iniekcyjną – wstrzyknięta do organizmu substancja uczulająca. W postaci zmian na twarzy najczęściej objawia się alergia pokarmowa i kontaktowa.  

Co może uczulać? Niemal wszystko. W przypadku alergii pokarmowej mogą być to zarówno określone produkty, jak i wynik spożywania wysokoprzetworzonej żywności lub niektórych konserwantów zabezpieczających jedzenie przed zepsuciem. Uczulenie na twarzy jako efekt alergii kontaktowej mogą wywołać natomiast metale – zwłaszcza nikiel, chrom kobalt – środki piorące, kosmetyki czy perfumy.

Uczulenie na twarzy dziecka 

Bardzo częstym problemem jest uczulenie na twarzy u niemowląt i małych dzieci. Zmiany te, podobnie jak u dorosłych, mogą mieć różną etiologię. Charakterystyczna kaszka na twarzy maluchów może być objawem atopowego zapalenia skóry, alergii pokarmowych lub trądziku niemowlęcego.  

W przypadku pojawienia się zmian na twarzy u dzieci niezwykle ważna jest zatem odpowiednia diagnoza – warto skonsultować je z pediatrą, a w razie podejrzenia AZS także z dermatologiem. Trzeba także pamiętać, że przypominające uczulenie na twarzy czerwone plamy i krosty bywają objawem choroby zakaźnej wieku dziecięcego, np. rumienia zakaźnego.

Uczulenie na twarzy na słońce 

Mimo że słońce jest potrzebne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, może być także powodem niepożądanych objawów. Na skutek zbyt długiej ekspozycji na silne promieniowanie słoneczne pojawiają się tzw. reakcje fototoksyczne lub fotoalergiczne, które przybierają postać rumienia, grudek, pęcherzyków, a niekiedy nawet obrzęków. W konsekwencji dochodzi do rozwoju pozapalnych przebarwień.

Uczulenie na twarzy na kosmetyki 

Bardzo często obserwowanym zjawiskiem są w XXI wieku reakcje uczuleniowe na twarzy na kosmetyki. Wiąże się ona z występowaniem w nich substancji konserwujących, barwników, silikonów czy sztucznych substancji zapachowych. Warto jednak pamiętać, że zaczerwienie i wyprysk pojawia się również po naturalnych produktach – uczulać mogą bowiem zioła lub olejki eteryczne. 

Jak temu przeciwdziałać? Przede wszystkim należy uważnie czytać skład produktu, analizując, czy nie występuje w nim substancja, która wcześniej wywołała niepożądane odczyny, a przed użyciem nowego kosmetyku wykonać test alergiczny, najlepiej na niewielkiej i mało widocznej części twarzy lub szyi.

Diagnostyka i leczenie uczulenia na twarzy 

Jak sobie radzić z uczuleniem na twarzy? Przede wszystkim warto poszukać przyczyny, bo w niektórych wypadkach niezbędne może okazać się leczenie, np. dermatologiczne. W razie nawracających objawów należy wykonać testy alergiczne. Niezwykle ważna jest także próba wykluczenia uczulającego czynnika, czyli odrzucenie określonego pokarmu, wyeliminowanie stosowania kosmetyku, ochrona przed słońcem. Można sięgnąć także po leki OTC, czyli wydawane bez recepty, a w razie sytuacji, gdy objawy są dokuczliwe, warto udać się do dermatologa i zacząć stosować mocniejszą terapię.

Domowe sposoby na uczulenie na twarzy

Zmienioną skórę należy odpowiednio pielęgnować – nie wysuszać, nawilżać, zabezpieczać przed czynnikami zewnętrznymi typu słońce, wiatr. Jest to szczególnie ważne w okresie zimowym oraz letnim, kiedy doświadczamy skrajnych temperatur. Specjalną linią kosmetyków do skóry podatnej na egzemy są emolienty – zapytaj o nie farmaceutę. Aby zminimalizować objawy alergii, możesz pić herbaty ziołowe zawierające:

• krwawnik pospolity,
• koniczynę czerwoną,
• miłorząb,
• pokrzywę,
• ostropest plamisty.

Mają one przede wszystkim działanie przeciwzapalne. Pamiętaj jednak, że istnieje ryzyko wystąpienia alergii krzyżowej, więc przed wprowadzeniem ziół do swojej diety koniecznie skonsultuj się z lekarzem alergologiem. Zimne okłady na podrażnione, swędzące i rozgrzane wypryski to metoda, którą możesz wykorzystać niezależnie od okoliczności – przyniosą ulgę i zminimalizują przykre dolegliwości, chociaż nie wyeliminują przyczyny. Podobne działanie łagodzące wykazują płatki owsiane. Możesz przygotować z nich maseczkę na bazie wody, z dodatkiem łyżki miodu i mleka.

Bibliografia: 

1. Galas N., Fotodermatozy – uczulenie na słońce, Kosmetologia Estetyczna 2015, 4, vol. 4. 
2. Głaz P., Kowalczuk D., Zjawisko alergii w gabinecie kosmetologicznym, Kosmetologia Estetyczna 2019, 3, vol. 8.  
3. Narbut J., Choroby alergiczne skóry w praktyce lekarza rodzinnego, Wydawnictwo Edra Urban & Partner 2021.