Stosunek przerywany – czy skutecznie zapobiega ciąży?

Według deklaracji Polaków stosunek przerywany jest drugą – zaraz po prezerwatywach – najczęściej stosowaną metodą antykoncepcji. Jest to o tyle zatrważające, że według światowych standardów medycznych stosunek przerywany w ogóle nie jest metodą antykoncepcji.

Stosunek przerywany w istocie polega na wycofaniu się mężczyzny z przedsionka pochwy zaraz przed ejakulacją, czyli wytryskiem nasienia. Wielu osobom taka metoda zapobiegania ciąży wydaje się bardzo logiczna – w końcu do ciąży nie dojdzie bez udziału spermy, a ta jest produkowana w formie ejakulatu. Niestety, jak w wielu innych przypadkach, „chłopska logika” zawodzi, gdy mowa o czymś tak złożonym, jak funkcjonowanie ludzkiego ciała.

Stosunek przerywany dawniej

Stosunek przerywany był stosowany jako antykoncepcja w czasach, gdy nie istniały alternatywy lub dostęp do nich był mocno utrudniony. Jako metodę antykoncepcji stosowano go m.in. w starożytnej Grecji oraz Rzymie. Później, gdy nastały Wieki Ciemne, zaczęło brakować pisanych źródeł dokumentujących ludzką seksualność w takich szczegółach. Niemniej jednak stosunek przerywany był do końca dziewiętnastego wieku główną metodą unikania ciąży praktycznie wszędzie – najczęściej z braku innych alternatyw.

Skuteczność stosunku przerywanego

Zazwyczaj, mierząc skuteczność jakiejkolwiek metody zapobiegania ciąży, rozróżnia się dwa rodzaje wyników. Pierwszy to wynik, który dostajemy przy idealnym zastosowaniu, drugi – przy „zwyczajnym”. Ta rozbieżność jest związana z faktem, iż w praktyka częstokroć rozmija się z teorią, a niemalże każda metoda antykoncepcji może być stosowana źle lub bez zachowania należytej ostrożności.

Różnica pomiędzy teorią a praktyką pokazuje także, które metody zapobiegania ciąży cechują się największym poziomem trudności przy zastosowaniu.

Do określenia skuteczności metod zapobiegania ciąży stosuje się tzw. indeks Pearla. Wskazuje on, jaki jest procent szansy na zajście w ciążę w ciągu roku stosowania danej metody antykoncepcji. Indeks Pearla rozróżnia właśnie „idealne zastosowanie” od „typowego”.

Z tabeli powyżej wynika przede wszystkim, że stosunek przerywany jest metodą antykoncepcji głównie w teorii. Nie jest więc trudnym do wywnioskowania po sięgającym niemalże trzydziestu procent prawdopodobieństwie ciąży oraz wielkiej rozbieżności „typowego zastosowania” z „idealnym”, że to drugie zastosowanie stosunku przerywanego jest bardzo trudne.

Według wskaźnika Pearla stosunek przerywany należy więc do najbardziej zawodnych metod zapobiegania ciąży, obok diafragmy (krążka dopochwowego) oraz spermicydów. Środowisko medyczne nie zalicza więc stosunku przerywanego do metod antykoncepcji, albo zaznacza, że jest to metoda o niskiej skuteczności (średniej, w przypadku idealnego zastosowania).

Stosunek przerywany a ciąża

Winowajcą ciąży, mimo stosowania stosunku przerywanego, jest albo preejakulat, czyli przezroczysty płyn wydzielany przed właściwym wytryskiem (zawierający m.in. plemniki), albo prozaiczny brak wyczucia mężczyzny.

Szczególnie to ostatnie nastręcza kobietom wielu nerwów i wątpliwości. Stosunek przerywany niejako przenosi na mężczyznę całą odpowiedzialność, pozbawiając jego partnerkę kontroli nad możliwością zapobiegania ciąży. Sytuacja, w której możliwość poczęcia dziecka zależy jedynie od chęci i refleksu mężczyzny, jest dla wielu kobiet źródłem stresu, zwłaszcza, że istnieje wiele czynników mogących sprawić, że partner jednak nie zdąży wycofać się przed wytryskiem. Czynniki zwiększające ryzyko ciąży (pomimo stosowania stosunku przerywanego):

• przedwczesny wytrysk partnera;
• substancje opóźniające reakcje (alkohol, niektóre leki, depresanty);
• stres;
• niewielkie doświadczenia seksualne w przeszłości (lub ich zupełny brak).

Szczególnie ostatnie przyczynia się do tego, że w Polsce wskaźnik Pearla dotyczący „typowego” zastosowania stosunku przerywanego jako metody zapobiegania ciąży jest u młodzieży wyższy o 10%. Warto też wspomnieć, że przy tym aż 85% polskich nastolatków uznaje stosunek przerywany za skuteczną metodę antykoncepcji, a według badań z 2012 roku metoda ta jest stosowana także przez 40% małżeństw.

Co przyczynia się do takiej popularności stosunku przerywanego pomimo miernych efektów antykoncepcyjnych? Nade wszystko jest to metoda darmowa, w przeciwieństwie do kolejnego najbardziej rozpowszechnionego sposoby zapobiegania ciąży, czyli prezerwatyw. Dochodzi do tego fakt, że odnośnie do antykoncepcji, seksu i ciąży krąży w Polsce wiele mitów mających swój początek w braku systemowej edukacji seksualnej. Niejednokrotnie na wybór metody zapobiegania zapłodnieniu wpływ ma także religijność partnerów oraz krążące przekonanie, że prezerwatywy są nieskuteczne. Jeśli dodać do tego fakt, że nastolatkowie częstokroć wstydzą się lub boją bycia nakrytym przez rodziców z ewidentnym dowodem aktywności seksualnej (jak prezerwatywy czy pigułki antykoncepcyjne), trudno się dziwić, że pomimo wielu wad stosunek przerywany nadal jest powszechnie stosowany w Polsce.