Suchość w ustach, krwawiące dziąsła, ruszający się ząb? Zbadaj swoją tarczycę!

Tarczyca to mały narząd, jednak o wielkiej mocy. Wydzielane przez nią hormony mają wpływ na pracę całego organizmu. Gdy tarczyca zaczyna niedomagać, mogą pojawić się: suchość w jamie ustnej, problemy z gojeniem się urazów, stany zapalne przyzębia, a w konsekwencji nawet chwiejące się zęby. Na te przykre skutki zaburzeń pracy tarczycy narażone są m.in. kobiety zmagające się z chorobą Hashimoto. 

Hashimoto a jama ustna

Ponad 100 lat temu japoński badacz nazwiskiem Hashimoto odkrył, że tarczycę może dotknąć stan zapalny. W połowie wieku dowiedzieliśmy się, że choroba ma charakter autoimmunologiczny. Dekady później, gdy już wiemy znacznie więcej, Hashimoto nadal jest jedną z częstszych przyczyn problemów z tarczycą, która dotyka w ogromnej większości kobiety.

Szacuje się, że nawet 5 proc. populacji może cierpieć z powodu tej dolegliwości. Pierwsze objawy Hashimoto to te związane z niedoczynnością tarczycy. Pojawia się m.in. osłabienie, ciągłe zmęczenie, wypadanie włosów i przyrost masy ciała. Do tego dochodzi suchość skóry, opuchlizna twarzy i powiek. Objawy mogą pojawiać się w różnej kolejności, zamiennie i o różnym stopniu nasilenia. Wiele z nich początkowo może nie wskazywać na Hashimoto. Co więcej, niewiele osób jest także świadomych, że pogarszający się stan zdrowia jamy ustnej może zależeć od stanu zdrowia tego gruczołu.

„Hashimoto nie zawsze daje wyraźne i jednoznaczne objawy, na podstawie których definitywnie stwierdzimy, że to jest właśnie ta choroba. Przez długi czas może rozwijać się bezobjawowo. Jednak wśród symptomów możemy obserwować takie skutki, jak stany zapalne dziąseł, recesje przyzębia, suchość w ustach, powiększenie języka, zaburzenia odczuwania smaków, a także spowolnienie procesów regeneracyjnych tkanek. To są objawy, które towarzyszą również innym jednostkom chorobowym, dlatego niezwykle ważna jest samoobserwacja, zwracanie uwagi na zmiany, które zachodzą w organizmie, i konsultowanie swoich wątpliwości z lekarzem” – radzi stomatolog Ewa Słupińska z Dentim Clinic Medicover w Katowicach.

Powszechne objawy, niejasna przyczyna

Choć Hashimoto to niejedyna choroba dotycząca tarczycy, odpowiada za większość przypadków niedoczynności tego narządu wśród kobiet. Ocenia się, że występuje nawet do 10 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Dotyka też częściej osób w przedziale wiekowym 30-50 lat, choć nie omija ani młodszych, ani starszych. Specyfika układu hormonalnego kobiet sprawia, że sygnały płynące ze strony jamy ustnej, jak opuchnięte czy krwawiące dziąsła, są często ignorowane. Tym bardziej, że wiążąca się z cyklem hormonalnym, zwiększająca się tkliwość dziąseł, nie jest niczym zaskakującym. Problem pojawia się wtedy, gdy objawy te nie ustępują lub, co gorsza, przybierają na sile.

„W niektórych przypadkach jest też tak, że podjęte leczenie periodontologiczne nie przynosi oczekiwanych efektów, co już jest wyraźnym sygnałem, że źródła problemu należy szukać gdzie indziej. Ważne jest to, że jeśli stwierdzamy szereg objawów w jednym czasie lub następujących po sobie, dotyczących jednocześnie i jamy ustnej, i ciała, wtedy swoje kroki powinniśmy skierować do lekarza, który przeprowadzi wywiad i zaleci odpowiednie badania” – mówi stomatolożka.

Jednym z poważniejszych skutków nieleczonej choroby Hashimoto jest rozchwianie się, a nawet utrata zębów. Szereg niekorzystnych zmian zachodzących w jamie ustnej, w przypadku dysfunkcji tarczycy, doprowadza też do recesji dziąseł, narastania zmian zapalnych i ubytku kości.

„U osób zmagających się z chorobą Hashimoto naukowcy zauważyli wiele procesów degradacyjnych zachodzących w tkankach. Obserwowano m.in. zaburzenia mikrokrążenia w przyzębiu, co skutkuje gorszym odżywieniem tkanek, słabszą odporność na infekcje, ale także zmniejszenie ilości kości wyrostka zębodołowego, przewlekły stan zapalny i stres oksydacyjny. Efekt? Nietrudno się domyślić, że w dłuższej perspektywie może to prowadzić do ruchomości i utraty zębów. Nawet mimo prawidłowej higieny” – ostrzega ekspertka.

Jak leczyć i gdzie szukać pomocy?

Przy podejrzeniu problemów z tarczycą, pierwsze kroki kierujemy do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, który na podstawie wywiadu wykluczy inne jednostki chorobowe i zaleci wstępne badania w kierunku dysfunkcji tarczycy. Przede wszystkim badane są poziomy podstawowych hormonów: tyreotropina (TSH) oraz trijodotyronina (FT3) i tyroksyna (FT4). Kolejnym krokiem powinna być konsultacja z endokrynologiem. Jeśli lekarz podejrzewa Hashimoto, to zleci badania poziomów przeciwciał przeciwtarczycowych anty-TPO i anty-TG. Te wyniki powinny dać nam jednoznaczną odpowiedź, czy przyczyna leży w tarczycy.

Większość zmian czy objawów w obrębie jamy ustnej powinno ustępować wraz z postępem leczenia. Zmniejszą się obrzęki, tkanki wrócą do normy, jednak są obszary, na które musimy zwrócić szczególną uwagę: dziąsła i szkliwo. Konieczna będzie wizyta u stomatologa.

„Nie ma przeciwskazań do leczenia stomatologicznego osób, które mają kontrolowane schorzenia tarczycy, ale musimy o tym wiedzieć, żeby unikać stosowania pewnych leków i preparatów, jak np. jodyny. Właściwe leczenie Hashimoto to podstawa powodzenia leczenia stomatologicznego” – wyjaśnia dr Słupińska.

Kluczowa właściwa higiena i dieta

W codziennej pielęgnacji jamy ustnej najważniejsza jest profilaktyka, czyli właściwe mycie zębów odpowiednią pastą z fluorem. Wykorzystujemy szczoteczkę miękką i ewentualnie – zalecone przez lekarza – płukanki antybakteryjne, by unikać infekcji dziąseł. W wyniku mniejszego wydzielania śliny szkliwo jest bardziej narażone na działanie kwasów obecnych w pożywieniu i produkowanych przez bakterie próchnicowe.

Suchość w jamie ustnej, zwana kserostomią, to powszechny problem. W tym zakresie wybór preparatów jest szeroki, można wspomagać się pastylkami, piankami lub sprejami ślinozastępczymi, które zawierają m.in. przeciwpróchnicowy ksylitol, nawilżający kwas hialuronowy czy substancje łagodzące podrażnienia, np. allantoinę i d-pantenol. Wiele z nich jest wzbogaconych substancjami pochodzenia naturalnego, wśród których najczęściej spotyka się oliwę z oliwek czy ziołowe wyciągi.

Stosowanie domowej profilaktyki i zabiegi higienizacyjne w gabinecie są niezbędnym elementem przeciwdziałania skutkom chorób tarczycy. Ważne jest także korzystanie z pomocy specjalistów.

U dentysty warto regularnie wykonywać skaling i piaskowanie, które są podstawą profilaktyki, a prowadzą do usunięcia złogów i kamienia nazębnego. To niezwykle istotne, bo jest on siedliskiem bakterii. Z kolei szkliwo wzmocni zabieg fluoryzacji. Wykonywany z wykorzystaniem specjalnego żelu lub pianki nakładanych na tzw. łyżki umieszczane na kilka minut w jamie ustnej pacjenta. Zabieg jest bezbolesny, a zapewni ochronę na długi czas.

Kontrola stomatologiczna powinna odbywać się regularnie, a dentysta musi wiedzieć o przyjmowanych lekach i stanie leczenia endokrynologicznego. Obecność nacieków hydrofilnych mukopolisacharydów może zwiększać prawdopodobieństwo krwawienia, więc unika się poważniejszych interwencji chirurgicznych do czasu ustabilizowania efektów leczenia specjalistycznego. Również podwyższona podatność na schorzenia układu krążenia skutkuje innym postępowaniem przy przeprowadzeniu nagłych czy niezbędnych procedur stomatologicznych, np. ekstrakcji zęba, kiedy może być konieczne wdrożenie profilaktyki antybiotykowej.

Aspektem nie do zbagatelizowania jest właściwa dieta. Wskazane są zmiany w żywieniu prowadzące do ograniczenia prostych węglowodanów, czyli słodyczy, ale też napojów gazowanych i fast-foodów. Powinna być bogata w witaminy i minerały, ale dostosowana do terapii niedoczynności. Konieczna może być konsultacja z dietetykiem.

Zależność obustronna

Tarczyca jest jednym z najistotniejszych gruczołów w organizmie człowieka, co przekłada się na jej wpływ na niemal wszystkie aspekty zdrowia. Nie bez znaczenia pozostaje też nasza świadomość zdrowotna i codzienna higiena jamy ustnej.

„Niektóre badania wskazują, że może istnieć związek między przewlekłym stanem zapalnym dziąseł, a ryzykiem inicjacji procesów autoimmunologicznych prowadzących do choroby Hashimoto. To istotny sygnał, że dbanie o zęby i dziąsła to nie tylko element estetyki, a zdrowia całego organizmu” – dodaje ekspertka.

Choroba Hashimoto wcześnie rozpoznana może być skutecznie leczona. Nie zapominajmy, że szybkie rozpoczęcie leczenia zapobiegnie powikłaniom i rozwojowi niekorzystnych zmian w jamie ustnej, które później mogłyby być problemem na długie lata. Ścisła współpraca między endokrynologiem, stomatologiem i pacjentem daje najlepsze efekty i pozwala uniknąć przykrych konsekwencji.

Artykuł napisano na podstawie materiałów prasowych Dentim Clinic Medicover