Swędzące powieki – przyczyny, diagnostyka, sposoby leczenia

Swędzące powieki mogą pojawić się w konsekwencji rozmaitych czynników. Jednym z nich jest reakcja alergiczna na stosowane kosmetyki do makijażu czy pielęgnacji. Także zbyt długa ekspozycja oczu na światło niebieskie emitowane przez smartfona lub laptopa bądź ekspozycja na światło UV mogą wywoływać podrażnienia. Ból oczu i opuchnięte powieki są niekiedy skutkiem infekcji, za którą odpowiada nużeniec.  

Spuchnięta powieka – zapalenie brzegów powiek 

Nużeniec ludzki to pasożyt bytujący na skórze. U ludzi mogą występować dwa gatunki nużeńca – Desmodex follliculorum oraz Desmodex brevis. Miejscem ich bytowania są gruczoły łojowe, a także mieszki włosowe brwi i rzęs. Częstą lokalizacją infekcji jest nużeniec na twarzy, a także brzegach powiek. Nużyca rozwija się u osób, które miały bezpośredni kontakt z osobą zarażoną, nosiły wspólne ubrania czy korzystały z tych samych kosmetyków do makijażu oczu. Co ciekawe, nużeńcem można zarazić się przebywając w tym samym pomieszczeniu, co zakażona osoba – jaja nużeńca mogą bowiem przenosić się w powietrzu. 

Gdy w organizmie rozwinie się nużeniec oka, objawy obejmują: 

• opuchnięte powieki, 
• uczucie ciała obcego w oku, 
• wypadanie rzęs, 
• światłowstręt, 
• łzawienie oczu, 
• zaczerwienienie brzegów powiek. 

Zapaleniu brzegów powiek mogą towarzyszyć także nawracające gradówki. Wówczas może pojawić się narośl na powiece, która ostatecznie pęka i goi się.  

Podpuchnięte oczy w przebiegu zapalenia spojówek 

Za stan zapalny oczu odpowiada nie tylko nużeniec. Infekcyjne stany zapalne spojówek mogą być wywołane przez wirusy, bakterie czy grzyby. Najczęściej są to: 

• wirusy przeziębienia, różyczki, odry, świnki czy grypy, 
• paciorkowce i gronkowce, 
• grzyby Candida, 

Jeśli rozwinie się infekcyjne zapalenie spojówek, objawy, jakie się pojawią to: 

• ból oczu,  
• zaczerwienienie, 
• łzawienie,  
• nadwrażliwość na światło, 
• często świądowi może towarzyszyć nieprawidłowa wydzielina. 

Swędzenie powiek w przebiegu alergii 

Wiele alergii kontaktowych i wziewnych może objawiać się zaczerwienieniem i łzawieniem oczu, a także ich bólem czy opuchlizną powiek. W przypadku uczulenia na pyłki objawy alergii pojawiają się okresowo, podczas pylenia problematycznych roślin. Na podłożu alergii może rozwinąć się atopowe zapalenie spojówek. Objawy to świąd powiek i spojówek, a także silne łzawienie. 

Za rozwój reakcji alergicznej w obrębie powiek mogą odpowiadać także alergeny kontaktowe. Mowa m. in. o kosmetykach pod oczy czy kosmetykach do makijażu, takich jak tusz do rzęs czy cienie do powiek.  

Swędzące powieki w zespole suchego oka 

Zespół suchego oka to zaburzenie wydzielania łez, dotyczące zbyt małej objętości filmu łzowego lub zmian w składzie łez. Prowadzi to do przesuszenia powierzchni oka, co generuje wydzielanie nadmiernych ilości łez. Pojawia się przekrwienie oczu, pieczenie, uczucie piasku pod powiekami.  

Na rozwój zespołu suchego oka narażone są osoby często korzystające ze smartfona lub laptopa. Wpatrując się w ekran ograniczamy mruganie powiekami, przez co film łzowy nie nawilża powierzchni gałki ocznej. Nadmiernemu przesuszeniu oczu sprzyja także ich narażenie na wiatr i promienie UV. 

Podrażnienia oczu a swędzące powieki 

Opuchnięte oczy, świąd i zaczerwienienie mogą być wynikiem podrażnienia oczu. Ma to miejsce podczas niewłaściwej higieny oczu, np. niedokładnego demakijażu i pozostawienia na powiekach resztek kosmetyków. Także zbyt silne pocieranie powiek podczas wykonywania demakijażu czy przemywania oczu sprzyja podrażnieniom. Swędzenie powiek pojawia się także wówczas, gdy pod powiekę dostaje się ciało obce.  

Swędzące powieki – jakie badania wykonać? 

W celu określenia, dlaczego pojawia się pieczenie oczu, świąd i opuchlizna, należy udać się do okulisty. Poza odpowiednim badaniem okulistycznym, konieczne może być wykonanie badań alergologicznych, określających poziom przeciwciał IgE swoistych, skierowanych przeciwko konkretnym alergenom (np. pyłkom roślin). Kolejne pomocne badanie to wymaz z worka spojówkowego lub badanie mikroskopowe rzęs w kierunku obecności nużeńca.  

Piekące oczy – leczenie i pielęgnacja 

Leczenie swędzących powiek zależy od przyczyny dolegliwości.  

• W przypadku infekcji bakteryjnych wskazane jest miejscowe zastosowanie antybiotyku w kroplach lub maści. Nużeniec leczony jest lekami przepisanymi przez lekarza, a pomocniczo można stosować preparaty z aloesem, olejkiem z drzewa herbacianego czy szałwiowym.  
• W przypadku alergicznego zapalenia spojówek stosowane są leki antyhistaminowe oraz krople do oczu alergiczne.  
• Z kolei zespół suchego oka wymaga stosowania kropli nawilżających, a także wyeliminowania czynnika wpływającego na przesuszenie oka. 

Pielęgnacja oczu dotkniętych problemem swędzących powiek sprowadza się do stosowania hipoalergicznych kosmetyków do makijażu i demakijażu. Szybki sposób na opuchnięte oczy i swędzące powieki to:  

• zimne kompresy oraz okłady z przestudzonych torebek herbaty,  
• łagodząco działają także napary z rumianku czy nagietka, którymi można przemywać swędzące powieki, 
• wskazane jest suplementowanie witamin A, D i E. 

Źródła: 

1. Jaworska K. i in., Okulistyczne manifestacje infekcji Demodex spp. – co powinien wiedzieć dermatolog? Przegląd Dermatologiczny, 6/2021, vol. 108; https://www.termedia.pl/Okulistyczne-manifestacje-infekcji-Demodex-spp-co-powinien-wiedziec-dermatolog-,56,46634,1,0.html (dostęp online 05.09.2022 r.) 

1. Rathi VM, Murthy SI. Allergic conjunctivitis. Community Eye Health. 2017;30(99):S7-S10, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5968423/ (dostęp online 05.09.2022 r.)