Szczękościsk – co to jest i kiedy występuje? Jak leczyć ograniczone funkcjonowanie szczęki?

Usunięcie ósemki, czyli ósmego zęba, jest jednym z czynników najczęściej wywołujących szczękościsk. Przyczyny szczękościsku mogą być zarówno ogólne, jak i miejscowe, a nawet na tle psychicznym. Głównym objawem szczękościsku jest ograniczone funkcjonowanie szczęki utrudniające np. spożywanie posiłków i mówienie.

Domowe sposoby na szczękościsk skupiają się głównie na działaniu objawowym, np. minimalizacji bólu i zmniejszeniu obrzęku, jednak prawidłowe leczenie szczękościsku powinno obejmować przede wszystkim postępowanie przyczynowe, a następnie metody zachowawcze, np. ćwiczenia szczękościsku.

Co to jest szczękościsk?

Szczękościsk to przemijające częściowe ograniczenie lub całkowity brak możliwości rozwarcia szczęk i jamy ustnej, wywołany odruchowym przykurczem mięśni unoszących żuchwę oraz odpowiedzialnych za pracę stawu skroniowo-żuchwowego, czyli mięśnia żwacza, mięśni skrzydłowych i skroniowych.

Szczękościsk jest dokuczliwą przypadłością, która może obciążać pacjenta niezależnie od wieku, utrudniając przyjmowanie pokarmów, mowę, ziewanie, kaszel i inne czynności, w które zaangażowane są żuchwa i jama ustna. Szczękościsk w nocy może być szczególnie uciążliwy, jeśli pojawiają się dodatkowe objawy, utrudniające zasypianie, a nawet wybudzające ze snu.

Szczękościsk nie jest chorobą, stanowi objaw, skutek lub następstwo zaburzenia o charakterze miejscowym bądź ogólnoustrojowym, dlatego leczenie szczękościsku koncentruje się bezpośrednio na przyczynach pierwotnej dolegliwości.

Przyczyny szczękościsku

Wśród przyczyn szczękościsku wyróżnia się miejscowe patologie dotyczące stawów skroniowo-żuchwowych, jamy ustnej, zębów i gardła, a także schorzenia ogólnoustrojowe, układu nerwowego lub mięśniowego.

Do miejscowych przyczyn szczękościsku zalicza się m.in. zmiany zapalne, zmiany zwyrodnieniowe, ropnie migdałków podniebiennych, urazy, bruksizm (nagminne nawykowe zgrzytanie zębami), wrodzone zesztywnienie stawów, zrosty nowotworowe, zaburzenia miejscowego unerwienia oraz infekcje stawów i mięśni szczęki.

Mechanizm powstawania szczękościsku rozpoczyna się od nieprawidłowego funkcjonowania oraz nadmiernego i nierównomiernego obciążenia struktur stawów skroniowo-żuchwowych i pobliskich okolic, w wyniku czego dochodzi do stopniowej ich destrukcji i przebudowy, wywołując skurcz mięśni i porażenie włókienek nerwowych, skutkując utrudnionym rozwarciem szczęki.

Szczękościsk po wyrwaniu ósemki i szczękościsk po usunięciu zębów trzonowych to najczęściej występujące rodzaje, którym mogą towarzyszyć dodatkowe objawy miejscowe i ogólnoustrojowe.

Do ogólnoustrojowych objawów szczękościsku zalicza się:

• choroby związane ze zwiększonym napięciem mięśniowym, np. tężec, tężyczka, wrodzone napięcie mięśni żuchwy;
• zaburzenia układu neurologicznego, m.in. padaczka, porażenia nerwowe, guzy i zmiany nowotworowe ośrodkowego układu nerwowego, ropień mózgu, udar mózgu;
• zatrucia substancjami toksycznymi, np. narkotyczne.

Szczękościsk może wystąpić również na skutek zaburzeń psychicznych, np. szczękościsk z nerwicy czy w przebiegu histerii.

Szczękościsk – objawy

Najbardziej charakterystycznym objawem szczękościsku jest ograniczenie otwierania jamy ustnej, trudności z jedzeniem, żuciem, śmiechem, ziewaniem czy mówieniem. Szczękościsk może jednak być na tyle słaby, że wręcz nieodczuwalny przez pacjenta.

Pozostałe objawy szczękościsku uzależnione są bezpośrednio od przyczyn dolegliwości, np. szczękościsk po wyrwaniu zęba, wywołany stanem zapalnym tkanek okolicy zęba, dodatkowo występuje podwyższona temperatura miejscowa, zaczerwienienie, opuchlizna, dolegliwości bólowe, ogólne osłabienie i apatia.

Do grupy innych objawów szczękościsku należą:

• dolegliwości bólowe szczęki, gardła, ucha, karku i głowy;
• chrypka;
• zaczerwienienie śluzówki jamy ustnej;
• stan podgorączkowy lub gorączka;
• zmiana barwy głowy, niewyraźne mówienie;
• zgrzytanie zębami;
• trzaski, uczucie przeskakiwania żuchwy podczas mówienia lub jedzenia.

Czas trwania i siła szczękościsku zależą od czynników wywołujących to obciążenie.

Jak leczyć szczękościsk?

Leczenie szczękościsku to przede wszystkim postępowanie przyczynowe, czyli leczenie choroby podstawowej, wywołującej go. Najważniejsza jest więc prawidłowa diagnostyka lekarska. W zależności od źródła szczękościsku, leczenie może być prowadzone przez lekarza ogólnego, stomatologa, neurologa itp.

Leczenie farmakologiczne szczękościsku, podejmuje się w przypadku infekcji bakteryjnych wywołujących objaw zaciśnięcia szczeki. Tego typu leczenie ma na celu zlikwidowanie zakażenia, ustąpienie stanu zapalnego, a w efekcie szczękościsku. Szczękościsk może być również leczony przy pomocy szyn okluzyjnych, zakładanych na łuk zębowy, działających przeciwbólowo, rozluźniająco i wspierająco ruchomość stawów skroniowo-żuchwowych. Odpowiednie rozmieszczenie urządzeń na powierzchniach zębów zapobiega napinaniu mięśni żwaczy i zaciskaniu szczęki.

Domowe sposoby na szczękościsk opierają się głównie na postępowaniu objawowym, łagodzącym dolegliwości bólowe, zmniejszające obrzęki i temperaturę. W przebiegu leczenia domowego stosuje się ciepłe i zimne okłady, miejscowe delikatne masaże stawów skroniowo-żuchwowych, ćwiczenia na szczękościsk i płukanki ziołowe.