Szczepienia dla dorosłych. Na co można i warto się zaszczepić?

Szczepionki podawane w dzieciństwie nie wyczerpują programu szczepień ochronnych. Również dorośli nie tylko mogą, ale wręcz powinni zabezpieczyć się przed niektórymi chorobami – groźnymi zarówno dla nich, jak i dla osób, z którymi się stykają.

– Program szczepień ochronnych kojarzymy z obowiązkowymi szczepieniami dzieci i młodzieży, tak naprawdę jednak zawiera również szczepienia zalecane dla dorosłych. Dotyczą one całej populacji – mówi lek. med. Agnieszka Motyl, specjalista medycyny rodzinnej i epidemiolog Medicover.

Jakie szczepienia zalecane są osobom dorosłym niezależnie od płci?

– Niektóre ze szczepień, które wykonane były zgodnie z kalendarzem szczepień ochronnych, wymagają podania dawek przypominających, ponieważ nasza odporność spada z wiekiem. To przede wszystkim skojarzona szczepionka DTP przeciwko tężcowi, błonicy i krztuścowi. Na te choroby jesteśmy szczepieni w dzieciństwie, ale z czasem poziom przeciwciał w naszym organizmie maleje i raz na dziesięć lat każda dorosła osoba powinna mieć podaną dawkę przypominającą – tłumaczy lek. med. Agnieszka Motyl.

Szczególnie ważne jest szczepienie przeciwko krztuścowi, które pozwoli nam zabezpieczyć się przed zachorowaniem, a także przed przenoszeniem infekcji na innych – zwłaszcza na osoby nieuodpornione, np. małe dzieci, niemowlęta. Najmłodsi chorują bardzo ciężko, więc aktualne szczepienie przeciwko krztuścowi powinni mieć wszyscy stykający się z dziećmi, które nie zostały jeszcze zaszczepione (bo są za małe, mają przeciwwskazania do wykonania szczepień albo nie zdążyły wziąć wszystkich dawek szczepienia podstawowego) – zwłaszcza rodzice, opiekunowie, dziadkowie.

– Kolejne szczepienie zalecane dorosłym to szczepionka przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Od końca lat 90. dzieci i młodzież na tę chorobę szczepione są obowiązkowo. Dzięki temu zachorowalność na WZW typu B diametralnie spadła, natomiast jest jeszcze duża populacja dorosłych, którzy nie byli zaszczepieni, a powinni – mówi epidemiolog Medicover.

Szczepienie na WZW typu B jest zalecane przede wszystkim osobom w podeszłym wieku i/lub mającym choroby przewlekłe. Ale nie tylko – zaszczepić powinni się wszyscy, którzy mają kontakt z personelem medycznym (często oddają krew do badań, są hospitalizowani).

– Szczepimy się przed planowanymi zabiegami operacyjnymi, a także wtedy, gdy korzystamy z usług stomatologa, fryzjera, kosmetyczki, tatuażysty czy piercera. Przy niedokładnej sterylizacji narzędzi zawsze istnieje ryzyko przeniesienia infekcji. Generalnie wszyscy, którzy nie są zaszczepieni na WZW typu B, powinni to szczepienie wykonać – podkreśla lek. med. Agnieszka Motyl.

Szczepienia ciężarnych

Kobieta, która planuje ciążę, powinna koniecznie zaszczepić się przeciwko różyczce (o ile nie była szczepiona w dzieciństwie – szczepionka MMR przeciwko odrze, śwince, różyczce). Szczepionka składa się z 2 dawek – druga dawka powinna być podana nie później niż na miesiąc przed zajściem w ciążę, a odstęp, jaki należy zachować pomiędzy dawkami, to minimum 4 tygodnie.

(Uwaga! Szczepienie przeciwko odrze, śwince i różyczce jest ważne również w przypadku mężczyzn. Świnka może skutkować groźnymi powikłaniami takimi jak ryzyko zapalenia jądra czy wystąpienia problemów z płodnością. Niezaczepieni w ramach obowiązkowych szczepień w dzieciństwie młodzi mężczyźni mogą być roznosicielami tej choroby, co jest szczególnie ryzykowne w obecności kobiet ciężarnych oraz małych dzieci).

U kobiet w ciąży, po 32. tygodniu, bardzo ważne jest wykonanie szczepienia przeciwko wspomnianemu już krztuścowi.

– Służy to nie tylko ochronie kobiety, ale również dziecka, żeby w pierwszych miesiącach nie zachorowało. Część przeciwciał przenosi się przez łożysko, w związku z tym maluch, rodząc się, już ma pewną odporność, ale przeciwciała z czasem u niego zanikają. A dzięki temu, że matka jest odporna, nie przeniesie zakażenia na dziecko – wyjaśnia lek. med. Agnieszka Motyl.

– Inną chorobą, na którą warto się zaszczepić przed planowaną ciążą, jest szczepionka przeciwko ospie wietrznej. Kobieta, która nie chorowała na ospę i nie była szczepiona, powinna to szczepienie wykonać. Ospa wietrzna w czasie ciąży może być groźna. Należy podać 2 dawki w odstępie minimum 6 tygodni; drugą dawkę należy podać najpóźniej na miesiąc przed ciążą – wyjaśnia epidemiolog Medicover.

Według lek. med. Agnieszki Motyl dorośli powinni rokrocznie szczepić się przeciwko grypie. Ta szczepionka jest częściowo refundowana dla seniorów powyżej 65. roku życia. Zaleca się ją także wszystkim kobietom spodziewającym się dziecka: ciąża jest wręcz wskazaniem do szczepienia.

– Program szczepień ochronnych mówi o tym, że kobiety planujące ciążę lub będące w ciąży powinny zaszczepić się na grypę. Byłoby idealnie, gdyby udało jej się zaszczepić jeszcze przed ciążą, ale jeśli tak się nie stanie, to szczepienie jest możliwe w każdym trymestrze, nawet pierwszym. Zwykle staramy się przełożyć szczepienie na drugi trymestr, bo początek ciąży jest szczególny, ale gdyby trzeba było wykonać szczepienie w pierwszych trzech miesiącach, to nic nie stanie, bo szczepionka jest całkowicie bezpieczna dla dziecka – wyjaśnia lekarka.

Inne, ważne szczepienia dla dorosłych

Warto jeszcze wspomnieć o szczepionce przeciwko wirusowi HPV. Szczepionka dająca najszerszą ochronę, zawierająca 9 antygenów wirusa HPV, chroni przeciwko nowotworowi i stanom przednowotworowym szyjki macicy oraz brodawkom płciowym (kłykcinom kończystym). Jej podanie zalecane jest u osób od 9. roku życia. Optymalnie – do 25. roku życia.

– Najważniejsze, żeby zaszczepić się przed inicjacją seksualną. Później również można, ale decyzję należy podjąć w porozumieniu z lekarzem – tłumaczy lek. med. Agnieszka Motyl.

Osobom powyżej 50. roku życia, chorującym przewlekle (zwłaszcza na astmę, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc), mającym niedobory odporności (również nabyte) zaleca się wykonanie szczepienia przeciwko pneumokokom. Jest również szczególna grupa pacjentów po usunięciu śledziony lub z jej dysfunkcją – ta grupa ma nie tylko wskazanie do szczepień przeciwko grypie każdego roku, ale też przeciwko bakteriom otoczkowym takim jak meningokoki, pneumokoki, Haemophilus influenzae.

Szczepionki dla dorosłych są płatne.