Szczepionka na pneumokoki dla dorosłych. Czy warto z niej skorzystać?

Pneumokoki mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia – zwłaszcza u osób, które ukończyły 65 lat. Dlatego, aby uniknąć poważnych powikłań po infekcji, warto zdecydować się na szczepionkę na pneumokoki dla dorosłych. Istnieje kilka jej rodzajów. Co warto o niej wiedzieć? Jakie są przeciwwskazania? Czy powodują one jakieś skutki uboczne? 

Czym są pneumokoki? 

Pneumokoki, zwane też dwoinkami zapalenia płuc, to groźne bakterie Gram-dodatnie z gatunku Streptococcus pneumoniae. Doprowadzają one do różnych chorób, m.in. do: 

• ciężkiego zapalenia płuc, 
• bakteriemii, 
• infekcji zatok, 
• infekcji ucha środkowego, 
• posocznicy, 
• zapalenia opon mózgowych. 

Pneumokoki przenoszą się w większości przypadków drogą kropelkową. 

Dla kogo jest przeznaczona szczepionka na pneumokoki dla dorosłych? 

Szczepionka na pneumokoki dla dorosłych szczególnie rekomendowana jest pacjentom powyżej 65. roku życia oraz osobom znajdującym się w grupie ryzyka, a więc z: 

• białaczką, 
• wirusem HIV, 
• przewlekłymi chorobami płuc, 
• przewlekłymi chorobami wątroby, 
• przewlekłymi chorobami kardiologicznymi, 
• wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odporności, 
• wrodzoną lub nabytą asplenią, 
• chorobą Hodgkina, 
• szpiczakiem mnogim, 
• anemią i innymi hemoglobinopatiami, 
• nowotworami złośliwymi w stadium uogólnienia, 
• przewlekłą niewydolnością nerek, 
• chłoniakami, 
• wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego, 
• cukrzycą, 
• zespołem nerczycowym, 
• implantem ślimakowym, 
• przeszczepem narządu litego, 
• brakiem śledziony. 

W grupie ryzyka znajdują się również osoby palące oraz nadużywające alkoholu. 

Rodzaje szczepionek na pneumokoki dla dorosłych 

Istnieją dwa podstawowe rodzaje szczepionek na pneumokoki dla dorosłych: 

• szczepionki skoniugowane – znajdują się w nich oczyszczone polisacharydy otoczkowe wielu serotypów pneumokoków, które połączone są z nośnikiem białkowym. Chronią przed zapaleniem płuc, zapaleniem ucha, bakteriemią czy sepsą, które wywoływane są przez serotypy pneumokoków. 
• szczepionki polisacharydowe – znajdują się w nich oczyszczone polisacharydy otoczkowe wielu serotypów, które najczęściej wywołują zakażenia u ludzi. Stosuje się je głównie u osób powyżej 65. roku życia, aby chroniły przed zapaleniem płuc oraz inwazyjną chorobą pneumokokową. Najczęściej stosuje się je u osób z przewlekłymi schorzeniami układu oddechowego, układu sercowo-naczyniowego oraz problemami z odpornością. 

Ponadto można wyróżnić dwa rodzaje szczepionek skoniugowanych, które stosuje się u dorosłych: 

• szczepionka 15-walentna (Vaxneuvance, PCV-15) – znajdują się w niej antygeny 15. różnych serotypów pneumokoków, a także adiuwant glinowy, który pobudza silniejszą odpowiedź immunologiczną, 
• szczepionka 20-walentna (Apexxnar, PCV-20) – stosuje się ją u osób od 18. roku życia. Chroni dorosłych przed chorobami inwazyjnymi oraz zapaleniem płuc. Zawiera antygeny pochodzące z 20. różnych typów pneumokoków. Podaje się ją w jednej dawce. 

Jeśli chodzi o szczepionki polisacharydowe, obecnie stosuje się najczęściej Pneumovax 23 (23-walentną szczepionkę polisacharydową) zapobiegająca zakażeniom, które wywołują Streptococcus pneumoniae. Chroni przed zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych oraz zapaleniem płuc.  

Oba rodzaje szczepionek, zarówno skoniugowaną, jak i polisacharydową, aplikuje się domięśniowo, w górną część ramienia. Najważniejszym przeciwwskazaniem do ich przyjmowania jest nadwrażliwość na substancje pomocnicze czynne oraz toksoid błoniczy. Jeżeli pacjent jest chory, szczepienie należy przełożyć na inny termin. 

Szczepionka na pneumokoki dla dorosłych – powikłania 

Jakie skutki uboczne może wywołać szczepionka Apexxnar? Najczęściej są to: 

• bóle mięśni, 
• bóle stawów, 
• bóle głowy, 
• zmęczenie, 
• tkliwość w miejscu iniekcji. 

Pewne działania niepożądane może wywołać również szczepionka Vaxneuvance: 

• bóle głowy, 
• bóle mięśni, 
• gorączka, 
• zmęczenie, 
• ból, obrzęk i opuchlizna w miejscu iniekcji. 

Po podaniu szczepionki na pneumokoki Pneumovax 23 można zaobserwować m.in. następujące powikłania: 

• zaczerwienienie, 
• podwyższoną temperaturę ciała, 
• ból i obrzęk w miejscu wkłucia. 

Zazwyczaj występują one po podaniu drugiej dawki. 

Szczepionka na pneumokoki dla dorosłych – ile dawek należy podać? 

Według nowych zaleceń osobom od 65. roku życia oraz pacjentom w wieku 19-64 lata, którzy są szczególnie narażeni na tę chorobę, należy podawać: 

• 1 dawkę PCV-20, 
• 1 dawkę PCV-15, a następnie 1 dawkę PPSV-23.

Szczepionka na pneumokoki dla dorosłych – cena 

W zależności od rodzaju szczepionka na pneumokoki kosztuje od 100 do 450 zł. Jest ona jednak refundowana dla pacjentów powyżej 65. roku życia, jeśli znajdują się oni w grupie ryzyka i borykają się z problemami, o których napisano więcej w podrozdziale „Dla kogo jest przeznaczona szczepionka na pneumokoki dla dorosłych?”. Aby odebrać szczepionkę, wystarczy udać się do lekarza, który wypisze receptę. Następnie należy ją odebrać w aptece i umówić się na podanie w przychodni. 

Bibliografia: 

1. https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/kogo-dotyczy-refundacja-szczepionki-przeciw-pneumokokom-u-doroslych/ [dostęp 25.10.23]. 
2. https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/71/wr/mm7104a1.htm [dostęp 25.10.23]. 
3. https://www.termedia.pl/mz/Szczepienia-przeciw-pneumokokom-pacjentow-doroslych-nowe-mozliwosci,49054.html [dostęp 25.10.23].