Szczepionka na tężec. Przed czym chroni i jak długo jest ważna?

Tężec to choroba bakteryjna, wywoływana przez laseczki tężca (Clostridium tetani). Wytwarzają one neurotoksynę tężcową, która w sprzyjających warunkach atakuje układ nerwowy człowieka i blokuje neuroprzekaźniki. Najważniejszym elementem zapobiegania zakażeniu jest szczepionka na tężec, która z niemal 100-procentową skutecznością chroni przed zachorowaniem i poważnymi powikłaniami, a nawet śmiercią.

Czym grozi tężec?

Do zakażenia tężcem dochodzi w wyniku przeniknięcia laseczki tężca do układu krwionośnego człowieka. Jest to bakteria występująca powszechnie, w praktycznie każdym materiale, z którym mamy do czynienia – w wodzie, glebie, kurzu, a także w układzie pokarmowym zwierząt.  Niebezpieczny jest więc kontakt otwartych ran człowieka z zanieczyszczonym, niesterylnym środowiskiem, zakurzeniem rany i zanieczyszczeniem jej, zranieniem się brudnymi narzędziami. Tężec może się także rozwinąć przy założeniu „nieoddychającego” opatrunku na ranę, przez co wytwarzają się warunki beztlenowe sprzyjające namnażaniu się bakterii i wytwarzaniu toksyny tężcowej. Lekarze upominają, że właściwie każde „brudne” zranienie niesie ryzyko zachorowania, także ugryzienie przez zwierzę.

U osoby narażonej, jeżeli nie została użyta szczepionka na tężec, w ciągu 2-14 dni może pojawić się choroba, w najłagodniejszych przypadkach trwająca od 3 dni do 3 tygodni. Jej objawami są:

• w postaci słabej: osłabienie, uczucie rozbicia, bóle głowy, bezsenność, bóle mięśni, pocenie się
• w postaci uogólnionej: sztywność karku, skurcze mięśni, mrowienie, drgawki, problemy z połykaniem
• w postaci mózgowej: dodatkowo szczękościsk i porażenie nerwów twarzy, trudności z oddychaniem

Przed czym chroni szczepionka na tężec?

Szczepionka na tężec chroni nie tylko przed samym zachorowaniem, ale również przed bardzo często występującymi powikłaniami. Są one na tyle poważne (często nawet skumulowane), że na całym świecie śmierć z powodu zachorowania na tężec, pomimo hospitalizacji, ponosi około 30-50 na 100 chorych. Do najczęstszych z nich należą:

• zapalenie płuc
• zapalenie mięśnia sercowego
• krwiaki wewnątrzmięśniowe
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

Szczególnie narażone są osoby starsze lub chore, a liczba zgonów w tej grupie oscyluje w granicach 60-70 osób na 100. Jeszcze gorsze statystyki dotyczą noworodków. Tężec uznaje się za plagę w regionach, w których szczepionka na tężec nie jest wykonywana – Azji, Afryce oraz Ameryce Południowej, gdzie śmiertelność noworodków na tężec wynosi 80%.

Czym jest szczepionka na tężec?

Szczepionka na tężec jest w Polsce obowiązkowa, przez co udało się niemal wyeliminować występowanie tej choroby. Bezpłatna szczepionka na tężec obowiązuje dzieci do ukończenia 19 roku życia i podawana jest w pięciu dawkach. Zgodnie z zaleceniami Programu Szczepień Ochronnych każde dziecko musi otrzymać ją w 2., 3., 5., oraz 16-18 miesiącu życia. Następnie podaje się tzw. dawki przypominające dzieciom sześcio- oraz czternastoletnim. Dziewiętnastolatki otrzymują natomiast kolejną dawkę razem ze szczepionką przeciw błonicy.

Szczepionka na tężec zawiera nieaktywne źródło choroby – w tym przypadku nie mniej niż 40 j.m. neurotoksyny tężcowej. Jest ona oczyszczona, a więc bezpieczna dla organizmu. Samo jej podanie podskórne niezmiernie rzadko prowadzi do powikłań i może wywołać jedynie lekkie, powierzchowne odczyny, takie jak lekki ból w miejscu wykonania zastrzyku, zaczerwienienie lub świąd. Sporadycznie mogą wystąpić bóle głowy, gorączka, poty lub dolegliwości trawienne.

Czy szczepionkę na tężec trzeba powtarzać?

Skuteczność szczepionki na tężec maleje z czasem i zgodnie z zaleceniami lekarskimi wskazane jest odnawianie jej co 10 lat. Zaleca się, by osoby, które nigdy nie zostały zaszczepione, przyjęły szczepionkę 3-dawkową, z tym że druga dawka powinna następować po ok. 4-6 tygodnia, a trzecia po 6-12 miesiącach. Pamiętajmy, że przebycie tężca nie uodparnia organizmu na kolejne zachorowanie, dlatego szczepionkę na tężec należy powtarzać przy każdej sytuacji, w której może dojść do zarażenia.