Szyna CPM – co to jest, jak ćwiczyć? Wypożyczalnie szyn

Szyna CPM to urządzenie umożliwiające wykonywanie ciągłych ruchów prostowania i zginania kończyn bez angażowania mięśni. Sprzęt wykorzystuje się w rehabilitacji w celu zapobiegania lub łagodzenia sztywności stawów oraz zwiększania ich ruchomości po urazach i operacjach, szczególnie tych obejmujących staw kolanowy. Wypożyczalnie sprzętu medycznego udostępniają maszyny na czas terapii. Jak ćwiczyć z szyną CPM i jak długo należy z niej korzystać?

Co to jest szyna CPM?

Szyna CPM to elektroniczne urządzenie służące do poprawy ruchomości w stawach. Skrót CPM pochodzi z angielskiego i oznacza Continuous Passive Motion – ciągły ruch bierny. Nazwa dobrze odzwierciedla funkcje tego sprzętu, który pozwala na pasywne zginanie i prostowanie kończyny w określonym (regulowanym) zakresie ruchów.

Szynę CPM wykorzystuje się często w celu zmniejszenia sztywności i poprawy gojenia stawu kolanowego. Czasami stosowana jest również w rehabilitacji stawu biodrowego, łokciowego oraz ramiennego.

Wskazania do rehabilitacji z wykorzystaniem szyny CPM

Rehabilitację z zastosowaniem szyny CPM stosuje się w celu zwiększenia zakresów ruchu w stawach. Często używana jest w okresie pooperacyjnym. Wśród wskazań do używania szyny CPM można wymienić:

• rehabilitację po artrotomii i artroskopii,
• stan po alloplastyce (wszczepieniu protezy) stawu kolanowego,
• stan po urazach, takich jak złamania, skręcenia, zwichnięcia,
• uruchomienie zesztywniałego stawu,
• stan po zabiegach na tkankach miękkich w okolicy stawów,
• stan po operacjach w obrębie chrząstek stawowych,
• stan po operacjach zespolenia kości.

Na ćwiczeniach na szynie CPM mogą skorzystać szczególnie osoby, które ze względu na kondycję stawów nie mogą uczestniczyć w aktywnej formie rehabilitacji. Urządzenie wykorzystuje się jednak również jako element złożonej rehabilitacji, obejmującej zarówno ćwiczenia bierne, jak i aktywne.

Jak ćwiczyć z szyną CPM?

Przed rozpoczęciem rehabilitacji z użyciem szyny CPM należy zasięgnąć porady fizjoterapeuty, który dokładnie wyjaśni, jak korzystać z maszyny oraz ustali odpowiednio dobrane, indywidualne parametry odnośnie zakresu zgięcia i wyprostu w stawie, a także szybkości ruchów. Specjalista doradzi także, jak często i ile czasu należy ćwiczyć.

Jak używać szyny CPM? Ćwiczenia stawu kolanowego i biodrowego wykonywane są zwykle w pozycji leżącej, a stawów kończyn górnych w pozycji siedzącej. Rozpoczyna się je od umieszczenia kończyny w specjalnej ramie urządzenia i (opcjonalnego) zabezpieczenia jej pasami stabilizującymi. Następnie na pilocie wybiera się odpowiednie parametry terapii. Urządzenie prostuje i zgina kończynę w sposób zgodny z wybranymi ustawieniami. Z reguły początkowo ćwiczy się w niewielkim zakresie ruchów, po czym stopniowo się go zwiększa. Za pomocą pilota w każdej chwili można zatrzymać ruchy wykonywane przez maszynę.

Korzystanie z szyny CPM może wiązać się z dyskomfortem, ale odczuwanie silnego bólu powinno skłonić do zaprzestania ćwiczeń i skonsultowania się ze specjalistą.

Kiedy i jak długo korzystać z szyny CPM?

Ćwiczenia na szynie CPM pacjent rozpoczyna zwykle w ciągu dwóch dni po przebytej operacji. Czasami sprzęt wykorzystuje się już w pierwszej dobie po zabiegu.

Czas trwania tej formy rehabilitacji powinien zostać ustalony przez lekarza lub fizjoterapeutę. Zazwyczaj ustala się go na 7-10 dni, jednak w niektórych sytuacjach zalecane może być korzystanie ze sprzętu przez okres nawet do trzech tygodni.

Wypożyczalnia szyn CPM

Szyna CPM jest sprzętem, którego cena waha się od kilkunastu do nawet 40 tysięcy złotych. Urządzenia nie uwzględniono na liście produktów objętych refundacją przez NFZ.

Ze względu na wysoki koszt szyn CPM oraz czas rehabilitacji z użyciem sprzętu ograniczony do maksymalnie kilku tygodni, dla osób prywatnych wypożyczenie urządzenia jest zdecydowanie bardziej opłacalne od nabycia go na własność. Na szczęście istnieje wiele wypożyczalni szyn CPM, dzięki którym za opłatą w wysokości około 30 złotych dziennie lub 600 złotych miesięcznie możemy korzystać ze sprzętu we własnym domu, bez ponoszenia kosztu zakupu urządzenia.

Działanie szyny CPM

Długotrwałe unieruchomienie po urazach i operacjach może prowadzić do zesztywnienia stawów i – czasami permanentnego – ograniczenia zakresu ruchów. Szyna CPM ma za zadanie zapobiegać temu zjawisku oraz wspomagać gojenie ran dzięki zwiększeniu przepływu krwi i poprawie odżywienia tkanek.

Choć w teorii zastosowanie szyny CPM powinno przynosić pacjentom duże korzyści, kwestia zasadności stosowania urządzenia jest kontrowersyjna za sprawą wielu opublikowanych w ostatnich latach badań, których wyniki wskazywały na brak znaczących efektów stosowania maszyny. Dotyczyły one m.in. wykorzystania szyny CPM jako jednego z elementów rehabilitacji u pacjentów po operacji całkowitej endoprotezoplastyki stawu kolanowego.

Udokumentowany brak efektywności działania szyny CPM w niektórych sytuacjach klinicznych nie oznacza jednak, że urządzenie nie przyniesie korzyści żadnemu pacjentowi. Warto zdać się na opinię zaufanego specjalisty, który oceni indywidualny stan chorego oraz określi przydatność urządzenia w rehabilitacji w konkretnym przypadku.

Bibliografia:

1. National Health Service (2019) Continuous passive motion information sheet.
2. Aetna (2021) Continuous Passive Motion (CPM) Machines.
3. Chaudhry H., Bhandari M. (2015) Cochrane in CORR: Continuous Passive Motion Following Total Knee Arthroplasty in People With Arthritis (Review), Clinical Orthopaedics and Related Research, 473(11): 3348-3354.
4. American Physical Therapy Association (2015) Five Things Physical Therapists and Patients Should Question.