Tabletki antykoncepcyjne a tycie – rozpracowujemy mity i fakty 

Wśród wielu mitów związanych ze zdrowiem kobiet jest związek dotyczący tabletek antykoncepcyjnych a tycia. Wiele pań obawia się, że rozpoczęcie antykoncepcji hormonalnej automatycznie doprowadzi do przybierania na wadze. Czy te obawy są uzasadnione? Celem tego artykułu jest rozwianie wątpliwości i przedstawienie naukowego spojrzenia na tę kwestię. Przeanalizujemy także, jak hormony zawarte w tabletkach mogą oddziaływać na apetyt i metabolizm, a także jakie inne czynniki mogą wpływać na zmiany wagi podczas stosowania tych środków. Zapraszam do lektury.

Jak działają tabletki antykoncepcyjne? 

Doustna antykoncepcja hormonalna, do której należą tabletki (pigułki) antykoncepcyjne, to popularna forma ochrony przed niechcianą ciążą stosowana przez kobiety w różnym wieku. Ich głównym zadaniem jest zapobieganie poczęciu poprzez kontrolę procesów hormonalnych w kobiecym organizmie. Działają one na kilka sposobów: 

• hamują owulację, co oznacza, że zapobiegają uwolnieniu dojrzałej komórki jajowej z jajnika, 
• zmieniają właściwości śluzu wydzielanego przez komórki gruczołowe szyjki macicy, czyniąc go mniej przepuszczalnym dla plemników, 
• wpływają na grubość i reaktywność wyściółki macicy (endometrium), utrudniając tym samym zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej. 

Składniki aktywne w większości tabletek antykoncepcyjnych to syntetyczne wersje naturalnie występujących hormonów kobiecych – estrogenów i progesteronu. Tabletki mogą zawierać tylko progestagen (ang. minipill) lub kombinację estrogenów i progestagenu. Różne typy oraz marki pigułek mają inne dawki tych hormonów, a także różnią się schematem dawkowania. Zrozumienie, jak działa ta metoda antykoncepcji, jest kluczowe, aby móc świadomie podejść do kwestii ich wpływu na wagę i ogólny stan zdrowia.

Tabletki antykoncepcyjne a tycie – jak jest naprawdę? 

Wokół tematu wpływu tabletek antykoncepcyjnych na wagę narosło wiele dyskusji. Choć niektóre osoby zgłaszają niewielki przyrost masy ciała po rozpoczęciu stosowania tych leków, większość ekspertów zgadza się, że jest to raczej związane z naturalnymi wahaniem wagi lub retencją wody, a nie rzeczywistym przyrostem tkanki tłuszczowej w reakcji na przyjmowany lek. 

Hormony mogą bowiem wpływać na różne aspekty metabolizmu, w tym na sposób, w jaki organizm przechowuje i wykorzystuje wodę. A gromadzenie wody w organizmie podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych jest zjawiskiem, które często mylnie interpretuje się jako przybieranie na wadze. Ale dlaczego dochodzi do zatrzymania H2O?  

Estrogen i progesteron, czyli główne składniki aktywne w większości tabletek antykoncepcyjnych, mogą oddziaływać na nerki oraz układ hormonalny, a w efekcie na sposób, w jaki organizm metabolizuje i gromadzi wodę. Estrogen ma tendencję do zwiększania retencji wody w przestrzeniach międzykomórkowych, co oznacza, że ciało zatrzymuje więcej płynów niż zwykle. Może to prowadzić do uczucia wzdęcia lub niewielkiego wzrostu masy ciała, ale jest to zazwyczaj efekt tymczasowy. Organizm stopniowo dostosowuje się do nowego poziomu hormonów, a zjawisko znika po kilku cyklach stosowania tabletek.

Czy apetyt na tabletkach antykoncepcyjnych rośnie? 

Rola hormonów zawartych w tabletkach antykoncepcyjnych wykracza poza samą kontrolę cyklu menstruacyjnego. Mogą mieć one także wpływ na inne aspekty funkcjonowania organizmu kobiety, w tym na apetyt i metabolizm komórkowy. Estrogen obecny w wielu formach antykoncepcji hormonalnej może wpływać na ośrodki głodu i sytości w mózgu. U niektórych kobiet prowadzi to do zwiększonego apetytu i w konsekwencji do zwiększonego spożycia kalorii. Jednakże reakcja na estrogen jest bardzo indywidualna, a więc jego wpływ na apetyt może się znacznie różnić u każdej z nas.

Progesteron, czyli drugi kluczowy składnik antykoncepcji hormonalnej, także może wpływać na apetyt i metabolizm, ale jego działanie jest mniej zrozumiałe. Niektóre badania sugerują, że niekiedy zwiększa on ochotę na jedzenie, podczas gdy inne wskazują na brak takiego wpływu. 

Inne czynniki wpływające na masę ciała podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej 

Choć dużo mówi się o wpływie tabletek antykoncepcyjnych na wagę, istotne jest uwzględnienie innych czynników, które również mogą powodować jej przyrost. Styl życia, dieta, poziom aktywności fizycznej i ogólny stan zdrowia odgrywają kluczową rolę w regulacji masy ciała. 

Znaczenie zbilansowanej diety 

Zdrowa dieta bogata w składniki odżywcze, a jednocześnie umiarkowana pod względem kalorycznym odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu odpowiedniej masy ciała. Niektóre składniki, jak np. białko, mogą zwiększać uczucie sytości, podczas gdy głód po spożyciu węglowodanów prostych powraca szybko, co może przyczyniać się do wahań wagi. 

Rola regularnej aktywności fizycznej 

Ćwiczenia fizyczne nie tylko spalają kalorie, ale także budują masę mięśniową, a to wpływa korzystnie na metabolizm. Regularny ruch pomaga również w regulacji poziomu cukru we krwi i poprawia ogólny stan zdrowia. Zwiększa się wtedy też zapotrzebowanie kaloryczne, a więc możesz więcej jeść. 

Wpływ stresu i emocji na jedzenie 

Stres i zdrowie psychiczne mają bezpośredni wpływ na nasze nawyki żywieniowe. W sytuacjach stresowych wiele osób sięga po jedzenie dla pocieszenia, co może prowadzić do niekontrolowanego przyjmowania kalorii. W chorobach powodujących obniżenie nastroju, brak sił życiowych powoduje, że często sięgamy po szybkie w przygotowaniu, wysokokaloryczne, ale mało odżywcze posiłki. 

Stan zdrowia a metabolizm 

Niedoczynność tarczycy może spowalniać metabolizm, co prowadzi do gromadzenia masy ciała pomimo zachowania tych samych nawyków żywieniowych i aktywności fizycznej. Podobnie w zespole metabolicznym czy insulinooporności, organizm może mieć trudności z efektywnym wykorzystaniem glukozy, co prowadzi do zwiększonego gromadzenia się tłuszczu i w rezultacie – do przybierania na wadze. 

Bibliografia: 

1. Eram U., Myths and beliefs about contraceptive methods: a review article, Saudi Journal of Medical and Pharmaceutical Sciences 2017, 3(1): 9-12. 
2. https://www.webmd.com/sex/birth-control/birth-control-pills-weight-gain [dostęp 12.12.2023]. 
3. Mwaisaka J., Gonsalves L., Thiongo M., Waithaka M., Sidha H., Agwanda A., Mukiira C., Gichangi P., Exploring contraception myths and misconceptions among young men and women in Kwale County, Kenya, BMC Public Health 2020, 20: 1694.