Tabletki dojelitowe – czym są i kiedy się je stosuje?

Tabletki dojelitowe są lekami szczególnego typu – substancje aktywne uwalniane są dopiero poza żołądkiem – w odcinku jelita cienkiego. Najczęściej taką postać mają środki na stany zapalne jelit czy łagodzące dolegliwości związane z chorobą wrzodową. Ponadto w formie tabletek dojelitowych przyjmowane są leki na depresję, stany lękowe, ostre  napady dny moczanowej czy choroby układu sercowo-naczyniowego.

Czym są tabletki dojelitowe? 

Wbrew temu, co mogłoby się wydawać, tabletki dojelitowe nie są elementem żywienia dojelitowego. Nie są więc podawane za pomocą zgłębnika wprost do żołądka, dwunastnicy lub jelita cienkiego.[1] Skąd więc taka nazwa? Odnosi się ona do właściwości tabletek. Leki w tej postaci wykazują odporność na kwaśne środowisko żołądka, dzięki czemu substancje aktywne uwalniane są dopiero na długim odcinku jelita cienkiego. Należy więc rozróżnić leki do żywienia dojelitowego i leki dojelitowe. Niestety nazwy te są często stosowane jako synonimy. Może to wywołać nie tylko nieporozumienie, ale wręcz obawy o sposób aplikowana leku przez pacjenta, któremu przepisane zostaną tabletki dojelitowe.

Kiedy wskazane jest stosowanie tabletek dojelitowych? 

Tabletki dojelitowe wskazane są do stosowania wówczas, gdy istotne jest, aby substancje aktywne zaczęły być uwalniane z kapsułki dopiero w jelicie cienkim, a nie żołądku. Jest to szczególnie ważne przy zmianach patologicznych właśnie w jelicie cienkim np. gdy rozwijają się tam stany zapalne. 

Poza tym w postaci tabletek dojelitowych mogą być stosowane leki m.in.: 

• na chorobę refluksowa przełyku (np. zawierające esomeprazol czy pentoprazol),[3] 
• przy wrzodach żołądka lub dwunastnicy (np. zawierające esomeprazol czy pentoprazol),[3] 
• służące profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego przy podwyższonym ryzyku rozwoju zakrzepów (np. zawierające kwas acetylosalicylowy),[4] 
• redukujące nadmierne wydzielanie kwasu solnego (np. zawierające pentoprazol),[5] 
• na depresję i stany lękowe (np. zawierające duloksetynę),[6] 
• łagodzące bóle towarzyszące neuropatii cukrzycowej (np. zawierające duloksetynę),[6] 
• przeciw zaparciom (np. zawierające bisakodyl),[7] 
• łagodzące dolegliwości zapalne i zwyrodnieniowe związane z chorobą reumatoidalną (np. zawierające diklofenak sodowy),[8] 
• łagodzące ostry napad dny moczanowej (np. zawierające diklofenak sodowy),[8] 
• łagodzące stany zapalne (np. zawierające diklofenak sodowy).[8]

Jak przyjmować tabletki dojelitowe?  

Tabletki dojelitowe należy przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza. Co do zasady przepisuje się zwykle najmniejszą możliwą dawkę do stosowania przez jak najkrótszy okres. Jeśli jednak doza leku okaże się nieskuteczna, wówczas należy zgłosić się do lekarza, aby ten dopasował zwiększona dawkę. Nigdy nie wprowadzaj modyfikacji samodzielnie, aby nie wywołać niebezpiecznych dla zdrowia skutków ubocznych, takich jak dolegliwości gastryczne, bóle w klatce piersiowej, zawał serca, astma czy zapalenie wątroby.  

Tabletkę dojelitową należy połknąć, w razie potrzeby popijając ją tylko wodą. Dlaczego wyłącznie wodą? Jak się okazuje, inne płyny, jak choćby sok grejpfrutowy, hamują wydzielane enzymu, który występuje w jelicie cienkim oraz wątrobie i uczestniczy w metabolizowaniu związków dostarczanych drogą pokarmową, w tym właśnie leków.[2] Równie niekorzystny wpływ na wchłaniania a przez to i działanie leku ma popijanie go mlekiem, herbatą, kawą czy alkoholem. 

Zachowaj ostrożność przy dzieleniu leku na mniejsze części. Nie każdą tabletki dojelitową można rozkruszyć lub przepołowić. Co do zasady to określenie kapsułka sugeruje, że środek farmakologiczny ma niepodzielną postać. W przypadku tabletek informacja na temat sposobu przyjmowania leku powinna być podana w ulotce. Jeśli napisane jest w niej, że należy środek przyjąć w całości, nie dziel go ani nie rozkruszaj, nawet jeśli jest sporych rozmiarów. Może to bowiem doprowadzić do zastosowania nieadekwatnej dawki albo niekorzystnego wpływu kwasów żołądkowych na substancje aktywne. Wówczas działanie może być albo zbyt silne albo całkowicie zniesione.

Czy tabletki dojelitowe są wydawane na receptę? 

Niektóre tabletki dojelitowe jak np. te służące profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego z kwasem acetylosalicylowym są dostępne bez recepty. Inne jednak wydawane są wyłącznie po przepisaniu ich przez lekarza (np. środki na depresję i stany lękowe zawierające duloksetynę). 

W określonych przypadkach tabletki dojelitowe mogą być też refundowane. Dotyczy to jednak tylko tych przepisanych przez lekarza. Te, które recepty nie wymagają – są pełnopłatne. 

Źródła:

1.  J. Sobocki, M. Kunecki i in., Standardy żywienia dojelitowego dorosłych pacjentów w warunkach domowych, VM Media sp. z o.o., VM Group sp.k, Gdańsk 2019.

2. Z. Zdrojewicz, E. Pachura i in., Czy można popijać leki sokiem grejpfrutowym?, „Family Medicine & Primary Care Review” 2014, s. 16, 1, s. 51–56.