Tęczówka – budowa, funkcje i zapalenie tęczówki oka

Tęczówka to część oka wchodząca w skład błony naczyniowej. Zawarty w niej pigment determinuje kolor oczu. Co ciekawe, noworodki mają zawsze niebieski kolor tęczówki, a zmiana następuje w późniejszych miesiącach życia. U niektórych osób występuje różnobarwność tęczówek, czyli heterochromia. Kolor oczu jest cechą dziedziczną. Najczęstszym schorzeniem tęczówki jest zapalenie tęczówki oka.

Czym jest tęczówka oka?

Tęczówka oka to nieprzezroczysta struktura oka, stanowiąca element błony naczyniowej oka i zlokalizowana między soczewką a rogówką. Leży ona z przodu gałki ocznej, a w jej centralnym punkcie znajduje się otwór o zmiennej średnicy – to źrenica.

Tęczówka oka – budowa i funkcje

Tęczówka oka składa się z czterech warstw:

• nabłonka przedniego tęczówki, czyli nabłonka jednowarstwowego płaskiego,
• warstwy granicznej zewnętrznej pozbawionej naczyń krwionośnych,
• zrąbu tęczówki, w skład którego wchodzi warstwa mięśni,
• warstwy barwnikowej, określanej jako część tęczówkowa siatkówki.

Mięśnie zlokalizowane w obrębie tęczówki to dwa układy włókien mięśniowych o antagonistycznym działaniu, odpowiedzialnych za regulowanie dopływu światła do soczewki. Źrenica to otwór w tęczówce oka o zmiennej średnicy – reguluje ona ilość światła wpadającego do oka. Mięsień rozwieracz odpowiada za zwiększenie średnicy źrenicy, a mięsień zwieracz – za zmniejszenie średnicy.

Do czego potrzebna jest tęczówka? Reguluje ona ilość światła wpadającego do oka. Gdy natężenie światła jest duże, wówczas tęczówka ogranicza ilość światła padającego na siatkówkę oka zwężając średnicę źrenicy. Gdy światła padającego na oko jest mniej – tęczówka odpowiada za rozszerzenie źrenicy i zwiększenie ilości światła docierającego do wnętrza oka.

Od czego zależy kolor tęczówki?

Kolor tęczówki oka jest cechą determinowaną genetycznie i zależy od zawartości pigmentu – melatoniny. U każdego z rodziców występują dwie pary genów określających kolor oczu – są to geny dominujące lub recesywne. Geny dominujące odpowiadają za ciemny kolor oczu, a geny recesywne za kolor niebieski. To, jaką kombinację genów odziedziczy dziecko, wpływa na kolor tęczówki oka. Dzieci rodzą się z niebieskim kolorem oczu – jest to wyrazem niskiej zawartości melaniny w tęczówce. Kiedy dziecku zmienia się kolor oczu? Ma to miejsce, gdy zwiększa się ilość melaniny w tęczówce i zachodzi od 6. do 9. miesiąca życia.

Jakie są nietypowe zabarwienia tęczówek? U albinosów, których tęczówka pozbawiona jest melaniny, występuje czerwony kolor oczu – wynika on z prześwitujących naczyń krwionośnych. Kolejna atypowa sytuacja to różnobarwność tęczówki, czyli heterochromia. Co to jest heterochromia? Każda tęczówka ma inny kolor. Taka cecha genetyczna dotyczy około jednego proc. populacji.

Jak zmienić kolor oczu?

Odcień tęczówki jest cechą determinowaną genetycznie. Czy kolor oczu można zmienić? Istnieją sposoby na zmianę koloru oczu. Najpowszechniej stosowaną metodą są kolorowe soczewki kontaktowe, które pozwalają na czasową zmianę odcienia tęczówki. Można podkreślić naturalny odcień tęczówki, zmienić go, a także postawić na fantazyjne efekty, np. neonowy. Nie każdy wie, że możliwa jest także trwała zmiana odcienia tęczówki – taką możliwość daje zabieg laserowy. Działanie lasera sprowadza się do zmniejszenia ilości barwnika tęczówki – melaniny, a zatem możliwa jest jedynie zmiana z ciemniejszego odcienia na jaśniejszy.

Zapalenie tęczówki oka

Stan zapalny tęczówki oka rozwija się zazwyczaj na podłożu infekcji wirusowych i bakteryjnych, a także reakcji alergicznych. Bakterie lub wirusy odpowiedzialne za zakażenie tęczówki mogą przedostać się do oka z zewnątrz lub z zakażonego narządu – migdałków, zębów, pęcherzyka żółciowego. Stan zapalny tęczówki często rozwija się na podłożu autoimmunologicznym, co oznacza, że zapalenie tęczówki oka może towarzyszyć takich schorzeniom jak cukrzyca typu 1, reumatoidalne zapalenie stawów, sarkoidoza czy nieswoiste zapalenie jelit.

Tęczówka jest mocno unerwioną strukturą, zatem objawy zapalenia tęczówki są dotkliwe. Odczuwalne są następujące symptomy:

• silny ból oka,
• łzawienie i zaczerwienienie oczu,
• światłowstręt,
• pogorszenie ostrości widzenia.

Objawy zapalenia tęczówki nasilają się wieczorem i nocą. Konieczne jest odpowiednie leczenie tęczówki oka – choroby nie da się wyleczyć na własną rękę. Stosowane są krople do oczu zawierające antybiotyk oraz glikokortykosteroidy, niekiedy konieczne jest także stosowanie leków doustnych lub dożylnych zwalczających zapalenie tęczówki. Ile trwa leczenie? Zazwyczaj jest to proces długotrwały, zwłaszcza, gdy konieczne jest wyleczenie choroby podstawowej.

Irydologia – jak czytać z oczu?

Irydologia to gałąź medycyny alternatywnej, która koncentruje się na diagnozowaniu chorób całego ciała na podstawie analizy wyglądu tęczówki oka. W prawidłowo funkcjonującym organizmie tęczówka jest gładka, zaś rozmaitym stanom chorobowym może towarzyszyć pojawienie się zniekształceń, przebarwień, plamek na tęczówce. Irydologia ma umożliwić rozpoznanie nieprawidłowości w funkcjonowaniu takich narządów jak wątroba, płuca, serce, jajniki, tarczyca, mózg, śledziona czy kręgosłup.

Bibliografia:

1. A. Kubicka – Trząska, Autoimmunologiczne zapalenia błony naczyniowej oka, Okulistyka po dyplomie, 2016