Tęgoryjczyca – objawy i leczenie zakażenia tęgoryjcem

Tęgoryjczyca to parazytoza jelitowa wywoływana przez tęgoryjca dwunastnicy. Pasożyt ten bytuje w glebie zanieczyszczonej kałem, a jego rozwojowi sprzyja wilgoć i wysoka temperatura. Do zakażenia dochodzi w wyniku wniknięcia larw przez uszkodzoną skórę dłoni lub stóp. Chorzy początkowo skarżą się na przejściowy świąd skóry, później pojawiają się inne, mało charakterystyczne objawy chorobowe. Jak diagnozuje się tęgoryjczycę i na czym polega leczenie tego schorzenia?

Co to jest tęgoryjec dwunastnicy?

Tęgoryjec dwunastnicy (łac. Ancylostoma duodenale) to nicień pasożytujący w jelicie cienkim człowieka, małp człekokształtnych i świń.  Pasożyt ten, podobnie jak tęgoryjec amerykański (Necator americanus), wywołuje chorobę nazywaną tęgoryjczycą. Największy odsetek zakażeń dotyczy mieszkańców krajów o klimacie ciepłym i wilgotnym, obszarów o niskim poziomie sanitarno-higienicznym oraz miejsc, w których ludzkie odchody wykorzystywane są jako nawóz. Tęgoryjec dwunastnicy występuje w krajach śródziemnomorskich Europy i Afryki, w Azji Południowej i Wschodniej oraz Ameryce Środkowej i Południowej. W klimacie umiarkowanym szczególnie narażeni są pracownicy kopalń, cegielni i zatrudnieni przy budowie tuneli. Szacuje się, że na tęgoryjczycę choruje około 900 mln ludzi na świecie. W Polsce zakażenia tęgoryjcem dwunastnicy są niezwykle rzadkie.

Tęgoryjczycą (inaczej nazywana ankylostomozą lub chorobą tęgoryjcową) człowiek zaraża się poprzez kontakt z zanieczyszczoną glebą. Larwy nicieni wnikają do organizmu przez uszkodzony naskórek lub jamę ustną. Pasożyty mogą także przenikać przez łożysko i z mlekiem kobiety karmiącej.

Tęgoryjec dwunastnicy – cykl rozwojowy

Cykl rozwojowy tęgoryjca dwunastnicy rozpoczyna się od wydalenia jaj z kałem. W ciągu jednego lub dwóch dni wylęgają się z nich larwy rabditopodobne, które przez okres 5-10 dni przechodzą dwa linienia i przekształcają się w larwy filariopodobne, czyli inwazyjną postać nicienia. Larwy wędrują naczyniami krwionośnymi do serca, a następnie do płuc, oskrzeli i gardła, co prowadzi do ich połknięcia. Tą drogą A. duodenale trafia do jelita cienkiego, gdzie dojrzewa i przybiera postać dorosłą zdolną do przyczepiania się do ścian jelita i żywienia się krwią. Niektóre larwy nie tworzą postaci dorosłych i uśpione na stałe zasiedlają mięśnie lub jelita.

Tęgoryjec – objawy zakażenia

Zakażenie tęgoryjcem dwunastnicy i tęgoryjcem amerykańskim w niektórych przypadkach przebiega bezobjawowo. Kiedy larwy wnikają do organizmu mogą powodować świąd i wysypkę grudkowo-pęcherzykową. Po około 10 dniach od zakażenia larwy dostają się do płuc, co wywołuje kaszel, ból gardła i świszczący oddech, ból gardła i podwyższoną temperaturę.

Gdy nicienie dotrą do jelit chorzy często cierpią na:

• biegunki,
• nudności i wymioty,
• bóle brzucha,
• znużenie,
• obrzęki twarzy i stóp,
• apatię,
• bladość skóry.

Tęgoryjec dwunastnicy żywi się krwią, dlatego przyczynia się do rozwoju niedokrwistości objawiającej się osłabieniem i bólami głowy. Zakażenie A. duodenale u dzieci może prowadzić do opóźnienia rozwoju fizycznego i umysłowego.

Diagnostyka tęgoryjczycy

Podstawą diagnostyki tęgoryjczycy jest badanie koproskopowe kału. Testom poddaje się trzy próbki stolca pobrane w odstępach dwu- lub trzydniowych. Z otrzymanego materiału tworzony jest specjalny preparat lub zakłada się hodowlę in vitro. W kale osoby chorej wykrywane są jaja pasożytów. W diagnostyce wykorzystuje się również popłuczyny oskrzelowo-pęcherzykowe oraz plwocinę, a także techniki molekularne (np. PCR) i serologiczne (test Elisa). Niekiedy wykonuje się badania obrazowe: RTG lub kolonoskopię.

Tęgoryjec dwunastnicy – leczenie

Jak leczy się zakażenie tęgoryjcem dwunastnicy? Podstawą terapii jest zastosowanie leków przeciwpasożytniczych – albendazolu, mebendazolu lub pyrantelu. Skuteczność farmakoterapii ocenia się po upływie dwóch lub czterech tygodni od zakończenia leczenia. W tym celu wykonuje się kontrolne badanie kału. U osób z niedokrwistością konieczne jest leczenie preparatami żelaza. Tęgoryjczyca jest całkowicie uleczalna, jednak w obszarach wysokiego ryzyka chory może ponownie ulec zakażeniu. Działania profilaktyczne obejmują noszenie obuwia i unikanie kontaktu z glebą.

Bibliografia:

1. Peter J. Hotez i wsp., Hookworm Infection, The New Endgland Journal of Medicine, 2014.
2. M. Hossain, J. Uddin Bhuiyan, Hookworm infection: A neglected tropical disease of mankind, Journal of Advanced Veterinary and Animal Research, December 2016, Vol 3 No 4, Pages 297–320.