Cykl miesiączkowy

Prawidłowy cykl miesiączkowy trwa zazwyczaj 28 dni i składa się z trzech zasadniczych faz: przedowulacyjnej (folikularnej), owulacyjnej i poowulacyjnej (lutealnej). Dni płodne cyklu miesiączkowego przypadają na etap owulacji.

Cykl miesiączkowy to zmiany zachodzące w określonych fazach w organizmie kobiety dojrzałej płciowo. Celem tych zmian jest przygotowanie komórki jajowej do zapłodnienia.

Co to jest cykl miesiączkowy?

Cykl miesiączkowy nazywany jest inaczej cyklem menstruacyjnym lub owulacyjnym. Polega na regularnych zmianach następujących w organizmie kobiety, które służą przygotowaniu komórki jajowej do zapłodnienia. Oznacza to, że cykl miesiączkowy pozwala na utrzymanie kobiecej rozrodczości. Jest on regulowany przez układ hormonalny i ujawnia się głównie poprzez krwawienia miesięczne.

Cykl miesiączkowy a hormony

W cyklu miesiączkowym najważniejszą rolę odgrywają żeńskie hormony płciowe, takie jak estrogen i progesteron. Istotny jest także hormon folikulotropowy (FSH) odpowiadający za pobudzanie wzrostu pęcherzyków jajnikowych. Innym ważnym związkiem uczestniczącym w cyklu miesiączkowym jest hormon luteinizujący (LH), który reguluje uwalnianie jajeczka z pęcherzyka Graafa.

Ile trwa cykl miesiączkowy i jak go obliczyć?

Cykl miesiączkowy kobiety trwa zazwyczaj 28 dni, jednak kilkudniowe odchylenia nie stanowią podstaw do niepokoju. Powinien mieścić się w przedziale 21–35 dni. Pierwsza miesiączka pojawia się najczęściej między 11. a 16. rokiem życia. U młodych dziewcząt, które dopiero zaczęły miesiączkować, cykle są często nieregularne, co oznacza, że mogą być krótsze lub dłuższe niż wspomniane 21–35 dni. W innych przypadkach nieprawidłowa długość cyklu miesiączkowego jest wskazaniem do konsultacji z ginekologiem. Przyczynami nieregularnej miesiączki mogą być: silny stres, niewłaściwe stężenie hormonów tarczycowych, wysoki poziom prolaktyny, zespół policystycznych jajników, stosowanie restrykcyjnej diety.

Liczenie cyklu miesiączkowego rozpoczyna się od pierwszego dnia miesiączki, czyli od momentu wystąpienia krwawienia miesięcznego. Koniec cyklu przypada na ostatni dzień przed pojawieniem się kolejnej menstruacji. Krwawienie miesięczne trwa zazwyczaj od 3 do 7 dni. Owulacja występuje natomiast na około 14. dnia przed pierwszym dniem kolejnej miesiączki. W obliczaniu dni płodnych przyjmuje się zasadę, że trwają one do 3 dni po owulacji i 7 dni przed owulacją.

Fazy cyklu miesiączkowego

Prawidłowy cykl miesiączkowy składa się z trzech zasadniczych faz. Pierwsza z nich – faza przedowulacyjna, inaczej folikularna, wiąże się z dojrzewaniem komórki jajowej. Druga faza cyklu miesiączkowego – owulacyjna – cechuje się pęknięciem pęcherzyka Graafa, w następstwie czego dochodzi do uwolnienia komórki jajowej. Ostatnia faza cyklu to faza lutealna pojawiająca się po owulacji.

• Faza folikularna (przedowulacyjna, estrogenowa) rozpoczyna się wraz z pierwszym dniem cyklu miesiączkowego, który jest jednocześnie pierwszym dniem miesiączki, czyli krwawienia. Faza folikularna trwa zazwyczaj około 14 dni. Charakterystyczne dla tego etapu jest wydzielanie przez przedni płat przysadki mózgowej dużej ilości hormonu folikulotropowego (FSH). Jego rolą jest stymulowanie dojrzewania pęcherzyków jajnikowych odpowiedzialnych za rozpoczęcie produkcji żeńskich hormonów płciowych – estrogenów. Faza folikularna wiąże się ze wzrostem poziomu estrogenów, gdyż organizm kobiety przygotowuje się do potencjalnej ciąży. Hormony te odpowiadają natomiast za stworzenie środowiska sprzyjającego dotarciu plemników do komórki jajowej – m.in. zmniejszają lepkość śluzu w szyjce macicy.
• Faza owulacyjna jest momentem największej płodności kobiety. Dni płodne w cyklu menstruacyjnym mają miejsce właśnie w czasie owulacji. Trwają kilka dni przed oraz kilka dni po zakończonej owulacji. Istotą fazy owulacyjnej jest uwolnienie komórki jajowej, która jest gotowa do zapłodnienia.
• Faza lutealna (ciałka żółtego, progesteronowa) występuje po owulacji i trwa do momentu kolejnej miesiączki. Oznacza koniec owulacji. Rozpoczyna się w momencie, gdy w pęcherzyku jajnikowym powstanie ciałko żółte stanowiące pozostałość pękniętego pęcherzyka Graafa. Na tym etapie dochodzi do zmian potencjalnie umożliwiających zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej w postaci przebudowy i dojrzewania błony śluzowej macicy, poszerzania występujących w niej gruczołów, pogrubienia tkanki łącznej oraz gromadzenia wartości odżywczych.

Cykl miesiączkowy a temperatura ciała

Cykl miesiączkowy wiąże się z licznymi zmianami zachodzącymi w organizmie kobiety. Jednym z czynników, który zmienia się w zależności od fazy cyklu miesiączkowego, jest temperatura. W fazie przedowulacyjnej waha się ona w granicach 36,4–36,6°C. Najwyższa temperatura cyklu miesiączkowego przypada na czas owulacji, kiedy wzrasta średnio o 0,5°C. W ostatniej fazie cyklu – poowulacyjnej (lutealnej) – wynosi od 36,9 do 37,1°C.