Gojenie rany

Rany to nie tylko powierzchowne uszkodzenia skóry, ale również tkanek głębokich. Jak wygląda proces gojenia się ran? Czy wszystkie rany goją się w taki sam sposób?

Gojenie ran – na czym polega?

Rana to to przerwanie anatomicznej ciągłości tkanek lub ich uszkodzenie pod wpływem czynnika uszkadzającego. Może powstać pod wpływem urazu, procesu chorobowego (niedokrwienie tętnicze, niewydolność żylna, zmiany troficzne, zakażenia).

Każda interwencja chirurgiczna, niezależnie od swoich rozmiarów, kończy się procesem gojenia rany, odbywającym się  wewnątrz organizmu oraz na jego powierzchni.

Nie każdy proces gojenia jest widoczny gołym okiem (gojenie zespolenia jelitowego, gojenie kikuta przewodu pęcherzykowego po usunięciu pęcherzyka żółciowego. Proces regeneracyjny jest bacznie obserwowany. Chirurdzy obserwują m.in. temperaturę ciała pacjenta, oddawanie gazów).

Gojenie ran kończy się wytworzeniem linijnej blizny. Jej wielkość zależna jest od uszkodzenia powierzchni skóry (endoskopowe leczenie – tzw. leczenia bez blizn – również powoduje wystąpienie blizn).

Gojenie ran – jakie są rodzaje?

Gojenie ran zostało podzielone na dwie grupy – rychłowzrost i wtórnowzrost. W przypadku pierwszego  mamy do czynienia z linijną blizną małą (szerokość wynosi 2–3 mm). Widoczne są miejsca, gdzie były założone szwy (im szwy są grubsze, tym ślady są wyraźniejsze). Liczy się również czas ich usunięcia (usunięcie szwów zależne jest m.in. od miejsca ich umiejscowienia, przykładem mogą być szwy umieszczone na plecach, które usuwa się o wiele później od szwów z twarzy).

Na gojenie się rany ma wpływ gromadzenie się płynów pod skórą. Wyróżnia się płyny jałowe (bez szkodliwych drobnoustrojów) lub zakażone, wymagające kolejnego zabiegu operacyjnego (może dojść do pozostawienia otwartej rany powłok).

Gojenie wtórnowzrostów trwa o wiele dłużej niż w pierwszym przypadku (nie jest tak ładne). Dno rany pokrywa się tkanką ziarninową powoli wypełniającą ranę, doprowadzając do wytworzenia się naskórka (zdrowej powierzchni skóry). Powstaje blizna powoli obkurczająca się.

Wyróżnia się przerostowe gojenie ran. Występuje u osób ze skłonnościami do tworzenia bliznowców (przerośnięte, wypukłe blizny, które czasami osiągają rozmiary sporych guzów, ich leczenie jest bardzo skomplikowane).

Etapy gojenia ran

Pierwszy etap to krzepnięcie krwi – pierwsze kilka minut to płytki krwi zaczynające przyklejać się do uszkodzonego miejsca. Potem inicjują one krzepnięcie. Aktywowane są enzymy odpowiedzialne za krzepnięcie krwi.

Drugi etap to miejscowy stan zapalny – uszkodzone i martwe komórki są usuwane wraz z bakteriami i innymi patogenami. Białe krwinki „zjadają” pozostałe szczątki, pochłaniając je.

Trzeci etap to proliferacja – zachodzi angiogeneza (komórki śródbłonka naczyniowego tworzą nowe naczynia krwionośne), odkładanie kolagenu, tworzenie się ziarniny i skurcz rany.

Czwarty etap to przebudowa – dochodzi do dojrzewania komórek. Niepotrzebne komórki są usuwane przez zaprogramowaną śmierć komórki lub apoptozę.

Trudno gojące się rany

Trudno gojące rany to rany, które nie goją się poprzez wspomniany wcześniej rychłowzrost ani wtórnowzrost. Występują powikłaniami utrudniające lub uniemożliwiającymi zagojenie powstałej rany.

Do czynników wpływających na trudności w gojeniu zalicza się:

• Zaburzenia metaboliczne dotyczącego całego organizmu (cukrzyca, wyniszczenie);
• Słabe ukrwienie okolicy, w której powstała rana;
• Zakażenie rany trudnymi do zniszczenia drobnoustrojami (bakterie lub grzyby).

Najpopularniejsze rany trudne do zagojenia to owrzodzenia podudzi w przebiegu przewlekłej niewydolności żylnej, tętniczej oraz owrzodzenia stopy cukrzycowej.

Zaburzenia stężenia glukozy powodują upośledzenie przepływu krwi oraz sprzyjają rozwojowi bakterii. Słabe ukrwienie sprawia, że ilość czynników wpływających na gojenie się rany jest zbyt mała. Rana i jej okolice są stale narażone na uszkodzenia.

Leczenie trudno gojących się ran jest procesem długim i skomplikowanym. Należy zadbać o poprawienie ogólnych warunków do wyleczenia się rany. Pacjent powinien zadbać o systematyczne kontrole w gabinecie chirurga oraz jeżeli zajdzie taka konieczność – wycinanie tkanek martwiczych. Postępujące zakażenia oraz martwica może wymagać wykonania amputacji chorej kończyny lub jej części. Jest to skrajna metoda leczenia wybierana w ostateczności przez lekarza prowadzącego.