
Hormony
Hormony należą do substancji chemicznych o różnej budowie, które wytwarzane są przez gruczoły dokrewne. Hormony krążą we krwi i regulują wiele procesów zachodzący w organizmnie człowieka.
Prawidłowa gospodarka hormonalna jest warunkiem sprawnego funkcjonowania organizmu. Za produkcję hormonów odpowiedzialne są gruczoły dokrewne, do których zaliczamy: przysadkę, szyszynkę, tarczycę, przytarczyce, grasicę, trzustkę, nadnercza oraz jajniki i jądra – w zależności od płci. Organy te wydzielają hormony bezpośrednio do krwi, a następnie wraz z nią są transportowane po całym organizmie. Jednakże działają jedynie na konkretne komórki w konkretnych narządach. Komórki takie muszą posiadać odpowiednie receptory błonowe mające zdolność do przyłączania cząsteczek danego hormonu. Zaburzenia hormonalne w znacznym stopniu rozregulowują działanie wielu procesów zachodzących w organizmie i są przyczyną różnych chorób hormonalnych i zespołów zaburzeń hormonalnych.
Jak działa regulacja układu hormonalnego?
Cały układ hormonalny i wszystkie gruczoły dokrewne funkcjonują na zasadzie samoregulacji odbywającej się w oparciu o sprzężenia zwrotne dodatnie i ujemne. Najważniejszą i nadrzędną strukturą kontrolującą gospodarkę hormonalną jest podwzgórze. Jest to jedna ze struktur mózgowia, która produkuje oksytocynę i wazopresynę oraz hormony wpływające i regulujące pracę przysadki. Przysadka także stanowi część mózgowia, jej gruczołowa część wydziela hormon wzrostu – somatotropinę. Jej nadmiar powoduje gigantyzm, niedobór – karłowatość. Rolą przysadki jest uwalnianie także innych hormonów, tzw. tropowych, które regulują funkcjonowanie innych gruczołów dokrewnych. Do hormonów tych zaliczamy np. gonadotropiny. Szyszynka położona w międzymózgowiu odpowiada za wydzielanie melanotropiny – hormonu, który reguluje procesy snu i czuwania, a także opóźnia dojrzewanie biologiczne. Tarczyca zlokalizowana jest na szyi, w okolicy przedtchawiczej. Głównym hormonem przez nią produkowanym jest tyroksyna. Odpowiada ona za wzrost zużycia tlenu i zwiększenie tempa procesów metabolicznych. Przy jej nadmiarze rozwija się nadczynność tarczycy, przy niedoborach – niedoczynność tarczycy. W okolicy górnych biegunów tarczycy zlokalizowane są małe gruczoły zwane przytarczycami. Odpowiadają one za produkcję parathormonu regulującego poziom wapnia we krwi i w kościach. Trzustka położona jest w jamie brzusznej w pobliżu dwunastnicy. W jej skład wchodzą tzw. wyspy Langerhansa odpowiedzialne za regulowanie poziomu glukozy we krwi. Trzustka produkuje glukagon (podwyższa poziom cukru) i insulinę (obniża poziom cukru). Nadnercza przylegające do nerek zbudowane są z warstwy wewnętrznej i zewnętrznej. Wewnętrzna warstwa odpowiada za produkcję adrenaliny i noradrenaliny. Zewnętrzna odpowiedzialna jest za produkcję kortyzolu, który reguluje metabolizm białek, lipidów i węglowodanów. Hormony płciowe produkowane są przez jądra i jajniki. Jądra u mężczyzn wydzielają testosteron odpowiedzialny za rozwój cech męskich, produkcję plemników i popęd płciowy. Hormony żeńskie produkują jajniki. Hormony kobiece odpowiadają za regulację cyklu menstruacyjnego oraz rozwój żeńskich cech płciowych. Jajniki odpowiadają też za produkcję progesteronu – hormonu koniecznego do podtrzymywania ciąży.
Badania hormonalne – jak wyglądają?
W związku z tym, że hormony regulują wiele procesów, warto wiedzieć, jaki jest poziom hormonów i jak zbadać hormony. Badania na hormony wykonywane są na podstawie analizy krwi, która pobierana jest w gabinecie zabiegowym. Przy zaburzeniach hormonalnych objawy są bardzo różne, dlatego ostatecznie to lekarz powinien decydować poziom jakich hormonów należy określić, aby zdiagnozować chorobę. Zmiany hormonalne najczęściej diagnozowane dotyczą tarczycy i hormonów żeńskich. Badanie hormonów tarczycy obejmuje TSH, fT3 i fT4. TSH to hormon tropowy produkowany przez przysadkę, pozostałe dwa to hormony produkowane przez tarczycę. Ich prawidłowy poziom warunkuje tzw. eutyreozę, czyli równowagę hormonalną tarczycy. Badanie hormonów płciowych zleca najczęściej ginekolog, w przypadku występowania zaburzeń cyklu menstruacyjnego. Badanie hormonów kobiecych obejmuje estrogeny, progesteron i prolaktynę. Badania hormonalne mogą być wykonywane w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia i wówczas są bezpłatne. Można je również wykonać odpłatnie. Przy badaniach hormonalnych cena zależy od ilości wykonywanych badań i tego, które hormony chcemy zbadać. Ceny wahają się więc od kilkunastu do kilkuset złotych.
Najnowsze


Pomogła zajść w ciążę 400 kobietom. Jak? Dzięki ustabilizowaniu hormonów

„U osób regularnie grających w STRESmisję poziom kortyzolu się obniża” – mówi psycholożka dr Katarzyna Archanowicz-Kudelska

Migrena w ciąży. Co musisz wiedzieć o wpływie hormonów na bóle głowy?

Brakuje im sił, by dokończyć zdanie czy ugryźć kęs kanapki. Agnieszka Kułaga: „Chorzy z miastenią czują się nierozumiani”

Badanie insuliny – jak można sprawdzić poziom hormonu w organizmie?

Skąd się biorą zaburzenia hormonalne i jakie są ich objawy?

Hormony przysadki mózgowej i ich najważniejsze funkcje

Lipotropina (LPH) – przyczyny oraz objawy nadmiaru i niedoboru hormonu

Tyreoliberyna (TRH) – jaka jest jej rola? Jak zmierzyć poziom hormonu?

Wazoaktywny peptyd jelitowy – ważny nie tylko dla układu pokarmowego

Lutropina (LH), czyli hormon luteinizujący. Za co odpowiada?

Folikulotropina (FSH) – dlaczego jej poziom jest tak ważny?

Siarczan dehydroepiandosteronu (DHEA-S) i jego rola w organizmie

Dehydroepiandrosteron (DHEA) – co mówi o stanie zdrowia jego poziom?

Czym jest melanotropina (MSH) i jaka jest jej rola w organizmie?

Kortyzon – naturalny prekursor hormonów steroidowych

Trójjodotyronina (T3) – co jej poziom mówi o stanie tarczycy?

Polipeptyd trzustkowy (PP) – kiedy jego poziom powinien niepokoić?

Somatostatyna – hormon układu pokarmowego. Dlaczego jest ważny?

Insulina to hormon trzustkowy. Jaka jest jej rola w organizmie?

Kalcytriol i jego znaczenie. Co ma wspólnego z witaminą D?

Brzuch kortyzolowy, czyli dlaczego „tyjemy z powietrza”. Na nasze pytania odpowiada diabetolożka Agnieszka Przychodzień

Kretynizm, czyli wrodzona niedoczynność tarczycy. Na czym polega?

Czy gigantyzm to po prostu nadmierny wzrost? Jakie ma przyczyny?

Jak hormony układu pokarmowego wpływają na procesy trawienne?

Jakie są hormony podwzgórza? Jaki wpływ wywierają na organizm?

Hiperandrogenizm, czyli schorzenie związane z androgenami

Jet lag, czyli zespół nagłej zmiany strefy czasowej

Czym są katecholaminy i w jaki sposób zbadać ich poziom?

Jak wirylizacja, czyli nadmiar androgenów, wpływa na kobiety?

Hormony szyszynki – rodzaje, funkcje i znaczenie dla organizmu

Skąd bierze się moczówka prosta? Jakie badania wykonać w jej kierunku?

Jak rozpoznać i zrozumieć zespół serotoninowy?

Progesteron u mężczyzn – jaka jest jego rola?

Neuroprzekaźniki, czyli substancje, które mają wpływ na cały organizm

Czym są hormony steroidowe i jakie pełnią funkcje?

„Hormonalna terapia menopauzalna nie jest konieczna, natomiast warto ją rozważyć u każdej kobiety” – mówi endokrynolog lek. Joanna Ciołek

Adrenalina – kiedy jest korzystna, a kiedy destrukcyjna dla organizmu?

Czym jest hipoglikemia i kiedy do niej dochodzi?

Progesteron – za co odpowiada najważniejszy kobiecy hormon płciowy?

W jakich momentach zalewa nas oksytocyna? Jak działa ten hormon?

Estradiol – za co odpowiada? Czy ma związek z estrogenem?

„Metoda all in to najprościej mówiąc – idź na całość. Zalecana jest osobom, które nie chcą stosować hormonów czy innych terapii w celu poprawy cyklu miesiączkowego” – mówi Katarzyna Pietuch

Hormon AMH – parametr, który pozwala zachować nadzieję na potomstwo

Hormony nadnerczy odpowiadają za ważne procesy – jak zbadać ich poziom?

Objawy zaburzeń hormonalnych – drobna zmiana, poważne konsekwencje
