Choroba Gravesa-Basedowa – schorzenie oddziałujące na tarczycę

Choroba Gravesa-Basedowa należy do grupy schorzeń autoimmunologicznych, co oznacza, że w jej przebiegu dochodzi do odwróconej reakcji układu immunologicznego – białe krwinki zaczynają atakować zdrowe komórki, wywołując stany zapalne w organizmie. Czy choroba Gravesa-Basedowa jest uleczalna? Jak z nią żyć?

Co to jest choroba Gravesa-Basedowa?

Choroba Gravesa-Basedowa jest schorzeniem o podłożu autoimmunologicznym. Prowadzi do nadczynności tarczycy, a więc sytuacji, kiedy organ zaczyna produkować zbyt dużo hormonów. Częściej diagnozuje się ją u kobiet niż mężczyzn, a także wśród osób w wieku 30-50 lat. Nazwa tej jednostki wzięła się od irlandzkiego lekarza, sir Roberta Gravesa, który opisał nadczynność tarczycy wraz z wytrzeszczem oczu jako pierwszy, około 150 lat wstecz.

Objawy choroby Gravesa-Basedowa

Jakie objawy daje nadczynność tarczycy wywołana przez chorobę Gravesa-Basedowa? Najbardziej charakterystycznym symptomem jest tutaj wytrzeszcz oczu, spowodowany orbitopatią tarczycową (inaczej oftalmopatią Gravesa-Basedowa). Występuje on jednak w bardzo zaawansowanej postaci schorzenia, kiedy układ odpornościowy zaczyna atakować oczy. Szacuje się, że w ciężkiej formie diagnozuje się go zaledwie u 5% pacjentów. Zdecydowanie częściej obserwuje się:

• nadwrażliwość na ciepło,
• utrata masy ciała o nieokreślonej przyczynie,
• zmęczenie, ogólne osłabienie,
• biegunka,
• drżenie rąk,
• tachykardia (szybkie, nieregularne bicie serca),
• obrzęk szyi wywołany powiększeniem tarczycy (wole),
• u kobiet nieregularne miesiączki oraz problemy z zajściem w ciążę.

Choroba Gravesa-Basedowa – objawy skórne

W rzadkich przypadkach pacjenci z omawianą nadczynnością tarczycy mają dermopatię Gravesa-Basedowa, która objawia się grubą, zaczerwienioną skórą w okolicy goleni, czyli pomiędzy stawem skokowym a kolanem. W niektórych przypadkach wywołuje ona ból oraz dyskomfort, ale najczęściej ma postać łagodną, bez dodatkowych symptomów.

Choroba Gravesa-Basedowa – objawy psychiczne

Dość często u pacjentów, u których zdiagnozowano chorobę tarczycy Gravesa-Basedowa obserwuje się problemy natury psychicznej, takie jak drażliwość, nerwowość, a także problemy z zaśnięciem oraz wybudzanie się w nocy. Rozwijają się zwykle na początku, ale szybko mijają, gdy wdroży się leczenie.

Powikłania przy nieleczonej chorobie Gravesa-Basedowa

Choroba Gravesa-Basedowa atakuje tarczycę, a więc powikłania, jakie wiążą się z tym stanem, kiedy nie wdrożysz odpowiedniego leczenia, są skorelowane z nadmiarem hormonów wytwarzanych przez wspomniany organ. Wśród nich można wymienić:

• utratę wagi,
• problemy natury psychicznej – lęk, drażliwość, stany depresyjne,
• nadmierne zmęczenie, poczucie obciążenia,
• drżenie ciała,
• oftalmopatia Gravesa-Basedowa.

Co jest przyczyną choroby Gravesa-Basedowa?

W normalnych warunkach układ odpornościowy walczy z patogenami, które atakują twój organizm. Kiedy jednak rozwija się u ciebie schorzenie o podłożu autoimmunologicznym (takie jak choroba Gravesa-Basedowa), białe krwinki rozpoznają zagrożenie w zdrowych tkankach lub organach. W przypadku omawianej jednostki, układ immunologiczny zaczyna wytwarzać immunoglobuliny stymulujące pracę tarczycy.

Dlaczego tak się dzieje? Do tej pory nie udało się jednoznacznie ustalić, jakie są przyczyny choroby Gravesa-Basedowa. Za główny czynnik uznaje się tutaj dziedziczenie – jeżeli twoi rodzice albo dziadkowie cierpieli na schorzenia autoimmunologiczne, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że rozwiną się one również u ciebie. Poza tym istnieją pewne czynniki ryzyka, takie jak:

• narażenie na nadmierny i przewlekły stres,
• płeć (kobiety chorują 7-8 razy częściej niż mężczyźni),
• wiek (choroba najczęściej rozwija się przed 40. rokiem życia),
• inne zdiagnozowane choroby autoimmunologiczne (cukrzyca typu 1., choroba Crohna czy reumatoidalne zapalenie stawów).

Diagnoza i leczenie choroby Gravesa-Basedowa

Wstępna diagnoza choroby Gravesa-Basedowa opiera się na wywiadzie przedmedycznym oraz badaniu fizykalnym. Należy ją potwierdzić badaniami krwi hormonów tarczycy, które zleci endokrynolog. Dodatkowo można wykonać USG tarczycy, test immunoglobulin stymulujących pracę organu, a także test absorpcji jodu radioaktywnego – pozwolą one wykluczyć inne schorzenia.

Leczenie choroby Gravesa-Basedowa nie jest skomplikowane, ale konieczne, aby nie doszło do rozwinięcia się powikłań. Lekarze mogą zalecić jedną z trzech terapii. Są to:

• farmakoterapia lekami przeciwtarczycowymi – służą przede wszystkim do łagodzenia objawów,
• terapia jodem radioaktywnym – to główny sposób leczenia choroby Gravesa-Basedowa,
• operacja tarczycy – zwykle zaleca się ją, kiedy pomimo innych terapii pacjent wciąż ma nasilające się objawy lub kiedy istnieją przeciwwskazania do ich zastosowania. Po operacji pacjent na stałe przyjmuje leki uzupełniające hormony tarczycy.

Aby polepszyć kondycję organizmu w przebiegu omawianego schorzenia, można także stosować specjalną dietę – jadłospis przygotuje dla ciebie dietetyk specjalizujący się w nadczynności tarczycy. Warto również podkreślić, że choroba Gravesa-Basedowa, chociaż wymaga stałego leczenia i kontroli, nie jest przeciwwskazaniem do pracy, a więc chory nie otrzyma na nią renty.

Bibliografia:

1. Davies T. F., Andersen S., Latif R., Nagayama Y., Barbesino G., Brito M., Eckstein A. K., Stagnaro-Green A., Kahaly G. J., Graves’ disease, Nature Reviews Disease Primers 2020, 6, 52.
2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/graves-disease/symptoms-causes/syc-20356240 [dostęp 05.03.2024].
3. https://www.niddk.nih.gov/health-information/endocrine-diseases/graves-disease [dostęp 05.03.2024].
4. Pokhrel B., Bhusal K., Graves Disease, StatPearls 2023.