trzustka

Trzustka to pojedynczy narząd znajdujący się w obok śledziony i dwunastnicy. Anatomicznie zbudowany jest z głowy, trzonu i ogona. Jej funkcją jest produkowanie hormonów oraz regulowanie gospodarką węglowodanową.

Trzustka należy do narządów wewnątrzwydzielniczych, produkujących takie hormony jak glukagon i insulina. Oba te hormony dostają się do krwi i pełnią funkcję regulatorową przemian węglowodanów. Gdzie boli trzustka? Ból trzustki zlokalizowany jest w nadbrzuszu i cechuje się dużą intensywnością. Często towarzyszą mu nudności i ból brzucha, a także gorączka. Podczas badania palpacyjnego lekarz stwierdza wyczuwalny opór w nadbrzuszu i napięcie powłok brzusznych.

Zapalenie trzustki

Chora trzustka może dawać zróżnicowane objawy w zależności od tego, jakiego rodzaju zapalenie jej towarzyszy. Wyróżnia się ostrą i przewlekłą postać zapalenia trzustki.

Ostre zapalenie trzustki (OZT) ma miejsce, gdy zaburzona zostaje równowaga pomiędzy mechanizmami hamującymi i stabilizującymi aktywność enzymów trzustki. Efektem tego jest wzmożona aktywacja enzymów, które w konsekwencji zaczynają samotrawić trzustkę. Objawy chorej trzustki wynikają z nieodwracalnego uszkodzenia tego narządu. Enzymy trzustkowe mogą również nadtrawiać ściany naczyń krwionośnych, co kończy się na ogół wewnętrznym krwotokiem. W większości przypadków ostre zapalenie trzustki jest konsekwencją nadmiernego spożywania alkoholu lub kamicy żółciowej. Poza bardzo silnym bólem w nadbrzuszu, wymiotami i gorączką, innym objawem ostrego zapalenia trzustki może być uogólniona reakcja zapalna oraz niewydolność wielonarządowa, co przypomina w obrazie klinicznym sepsę. W bardzo ciężkiej postaci ostrego zapalenia trzustki dochodzi do poważnej niewydolności układu oddechowego, uszkodzenia nerek oraz dysfunkcji układu sercowo-naczyniowego, co może skończyć się zgonem chorego.

Przewlekłe zapalenie trzustki

Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) jest procesem znacznie dłuższym niż jego ostra postać. Proces zapalny ma miejsce w miąższu trzustki, co zaburza jej fizjologiczne funkcje wydzielnicze. Na zaawansowanym etapie choroby miąższ trzustki ulega zanikowi i obserwuje się jej włóknienie. Zapalenie trzustki daje objawy silnego bólu brzucha pojawiającego się okresowo i trwającego kilka godzin. Ból trzustki zazwyczaj promieniuje do pleców lub ma charakter opasujący. Upośledzone działanie enzymów trzustkowych skutkuje biegunką i utratą masy ciała.

Rak trzustki

Nowotwór trzustki jest tym rodzajem raka, którego diagnoza daje bardzo niekorzystne rokowanie. Mimo że rak trzustki nie należy do najczęstszych, to większość z przypadków kończy się zgonem. Większość złośliwych nowotworów trzustki to gruczolakoraki, które wywodzą się z części zewnątrzwydzielniczej. Chora trzustka na początku rozwoju nowotworu nie daje objawów, pojawiają się one dopiero na późnym etapie choroby, kiedy na leczenie jest najczęściej za późno. Do wczesnych objawów raka trzustki zalicza się dyskomfort w górnej części brzucha, któremu towarzyszy wzdęcie i utrata apetytu. Późne objawy to redukcja masy ciała, silne bóle pleców, świąd skóry, żółtaczka, cukrzyca lub zakrzepica żył.

Badanie trzustki

Badania oceniające pracę trzustki należy wykonywać profilaktycznie (u osób zdrowych raz na 2–3 lata) lub w przypadku pierwszych niepokojących objawów. Decydując się na profil trzustkowy, ocenie podlegać będzie nie tylko trzustka, ale także nerki i wątroba. Analizowane podczas takiego badania są amylaza, lipaza oraz glukoza.

Amylaza i lipaza trzustkowa

Amylaza produkowana jest przez trzustkę, a jej zadaniem jest rozkładanie cukrów złożonych na proste. Jej pomiaru można dokonać zarówno z moczu, jak i z krwi. Jej stężenie we krwi w granicach 575–1150 U/l może być sygnałem o zaburzeniu pracy trzustki, natomiast wynik powyżej 1150 U/l może wskazywać na ostre zapalenie trzustki.

Lipaza jest enzymem rozkładającym trójglicerydy do kwasów tłuszczowych i glicerolu. W związku z tym, że enzym ten nie przechodzi do moczu, ocenie podlega wyłącznie krew pobrana z żyły łokciowej. Stężenie lipazy większy niż 150 U/l świadczy o zapaleniach trzustki, przy czym jej pięciokrotne przekroczenie mówi o ostrym jej typie. Kilkukrotnie wyższy niż norma poziom lipazy sugeruje również raka trzustki.

Najnowsze