Udar mózgu uznawany jest w szczególności za chorobę osób starszych. Średni wiek występowania udarów mieści się pomiędzy 65 rokiem życia 70. Jesteśmy społeczeństwem starzejącym się, dlatego procent zachorowań stale rośnie. Obecnie w Polsce udar mózgu dopada 80 tys. osób rocznie, z czego aż 30 tys. umiera w ciągu miesiąca. Dodatkowo 5% wszystkich chorujących stanowią młodzi ludzie pomiędzy 20 a 35 rokiem życia. Niestety i te statystyki wyglądają coraz gorzej – z roku na rok wzrasta ilość młodych osób z udarem mózgu.

Jak rozpoznać udar mózgu

Objawy udaru mózgu uzależnione są od tego, w którym obszarze mózgu wystąpiło uszkodzenie. Mogą pojawiać się zaburzenia związane ze wzrokiem, np. podwójne widzenie, ograniczone pole widzenia lub jego zupełna utrata (najczęściej w jednym oku). Osłabienie mięśni języka i gardła, które powodują trudności z mówieniem i połykaniem pokarmu. Niewyraźna mowa jest bardzo charakterystycznym objawem udaru. Może wystąpić również niedowład mięśni twarzy i równie charakterystyczne opadanie kącika ust. Wśród objawów pojawiają się także problemy z równowagą i koordynacją ruchów, osłabienie kończyny dolnej lub górnej lub obydwu jednocześnie, uczucie drętwienia jednej połowy ciała. W przypadku bardzo rozległego udaru może nastąpić całkowita utrata przytomności lub senność, dezorientacja. Krwotoki podpajęczynówkowe mogą objawiać się również bardzo intensywnym bólem głowy.

Udar mózgu – przyczyny

Udar to uszkodzenie lub obumarcie części mózgu na skutek zatrzymania dopływu krwi do tkanki mózgowej. Wyróżnia się dwa typy udaru mózgu: niedokrwienny i krwotoczny. Udar niedokrwienny jest specyficzny dla osób starych. Z kolei udar krwotoczny może dotyczyć także osób w młodszym wieku.

Udar niedokrwienny mózgu

Przyczyną udaru niedokrwiennego jest w szczególności odkładanie się cholesterolu w ściankach naczyń krwionośnych. Cholesterol tworząc tzw. blaszki miażdżycowe doprowadza do miażdżycy, czyli stopniowego zatykania się światła tętnicy, aż do całkowitego jej zatkania.

Zatory mogą być również spowodowane przez skrzepliny powstałe w sercu lub w żyłach kończyn. W konsekwencji dochodzi do niedrożności tętnicy, która zaopatruje mózg w krew. Krew przestaje przez nią przepływać lub przepływa w zbyt małych ilościach. Ze względu na to tkanka mózgowa nie jest zaopatrywana w odpowiednią ilość substancji odżywczych, koniecznych do życia i prawidłowego funkcjonowania.

Udar krwotoczny mózgu

Przyczyną udaru krwotocznego jest pęknięcie ściany tętnicy mózgowej i wylew krwi z naczynia. Udar krwotoczny ma dwojakie konsekwencje dla mózgu. Po pierwsze, w wyniku pęknięcia ściany tętnicy, krew nie dopływa i nie odżywia okolic zaopatrywanych przez daną tętnicę. Po drugie podczas udaru krwotocznego wypływająca z pękniętego naczynia krew zalewa i niszczy sąsiednie tkanki nerwowe. Podnosi się również ciśnienie tętnicze czaszki, co zaburza prawidłowe funkcjonowanie całego mózgu. Udary krwotoczne dodatkowo dzieli się na dwa typy: krwotoki śródmózgowe i krwotoki podpajęczynówkowe. Krwotoki śródmózgowe są konsekwencją źle leczonego lub w ogóle nieleczonego nadciśnienia tętniczego. Zlokalizowane są wewnątrz mózgu. Krwotoki podpajęczynówkowe wynikają z wad ściany naczynia i pęknięcia większego tętniaka lub naczyniaka. W tym przypadku uszkodzone naczynia znajdują się na powierzchni mózgu.

Udary niedokrwienne są zdecydowanie poważniejsze i rokują słabiej niż udary niedokrwienne. Zdecydowanie częściej też kończą się śmiercią. Wynika to z bardzo ograniczonych możliwości leczenia krwotoków. 

Skutki udaru mózgu

Skutki udaru mózgu mogą być bardzo rozległe. W dużej mierze wiążą się z upośledzeniem funkcji ruchowych (upośledzenie równowagi, koordynacji, pionizacji, niemożność wykonywania czynnego ruchu celowego). Udar może doprowadzić również do całkowitej utraty władzy w kończynach, utraty mowy, widzenia, rozumienia mowy. Jedynie 7% pacjentów po udarze jest w stanie korzystać z toalety bez specjalnych udogodnień, aż 65% wymaga pomocy przy chodzeniu, a 29% przy mówieniu. W bardzo wielu przypadkach udar bardzo poważnie zagraża życiu lub prowadzi do śmierci.