Układ pokarmowy

Układ pokarmowy jest jednym z najważniejszych układów w organizmie, ponieważ odpowiada za jego odżywianie. Zbudowany z kilku sąsiadujących ze sobą narządów, ma wpływ na przyjmowanie, wchłanianie i wydalanie pokarmów. Nieprawidłowości w jego funkcjonowaniu skutkują szeregiem nieprzyjemnych dolegliwości.

Budowa układu pokarmowego człowieka to skomplikowany mechanizm. Składa się on z jamy ustnej, gardła, przełyku, żołądka, jelita cienkiego, jelita grubego, odbytu oraz gruczołów pokarmowych, takich jak ślinianki, wątroba i trzustka. U osoby dorosłej długość układu pokarmowego sięga nawet 8 m. Choroby układu trawiennego (tak też nazywa się układ pokarmowy) są jednymi z najczęściej diagnozowanych na całym świecie.

Co to jest układ pokarmowy?

Układ pokarmowy to jeden z najważniejszych układów w ludzkim organizmie. Jego rolą jest przyjmowanie, trawienie i wydalanie pożywienia. Określa się go mianem układu pokarmowego ssaków, ponieważ taką samą budowę i funkcje mają również zwierzęta, które karmią mlekiem swoje młode. Ściany układu pokarmowego są zbudowane z trzech warstw: błony śluzowej, mięśniowej i surowiczej (zbudowanej z tkanki łącznej).

Układ pokarmowy – funkcje

Jaką rolę pełni układ pokarmowy człowieka? Zadaniem układu trawiennego jest przyjmowanie, następnie trawienie i wydalanie resztek pożywienia. Dzięki temu do organizmu człowieka dostarczane są składniki niezbędne do budowy, funkcjonowania i odnowy tkanek oraz woda i składniki energetyczne potrzebne do życia, takie jak białka, tłuszcze i węglowodany.

Budowa układu pokarmowego

Budowa układu pokarmowego to tak naprawdę kilka sąsiadujących ze sobą narządów, które są ze sobą związane poprzez proces trawienia. Brak współpracy między nimi lub choroba jednego z nich zaburza odżywianie, czego skutkiem jest szereg dolegliwości. Anatomia układu pokarmowego obejmuje:

• jamę ustną – zbudowaną z podniebienia twardego, miękkiego, języczka, języka oraz zębów; dzięki tej części człowiek jest w stanie przyjąć i rozdrobnić pokarm, który w późniejszym etapie przemieści się do gardła, a następnie do przełyku;
• gardło – jest to miejsce, w którym spotykają się drogi: pokarmowa i oddechowa; zbudowane z mięśni poprzecznie prążkowanych umożliwia połykanie pokarmów;
• przełyk – jego długość wynosi około 25–30 cm; ma kształt rurki, którą pokarm przedostaje się do żołądka;
• żołądek – to w nim odbywa się początkowy proces trawienia; dzięki mięśniom gładkim i wykonywanym przez nie ruchom perystaltycznym pokarm miesza się z produkowanym przez żołądek kwasem solnym, a powstała w ten sposób „papka” przemieszcza się do jelit;
• jelito cienkie – ma długość około 6 m i jest zbudowane z dwunastnicy, jelita krętego i jelita czczego; w jelicie cienkim zachodzą najbardziej intensywne procesy trawienne, ponieważ w jego ścianach znajdują się gruczoły wydzielające sok jelitowy niezbędny do trawienia pokarmu;
• jelito grube – jest to zakończony odbytem końcowy odcinek przewodu pokarmowego, dzięki któremu człowiek pozbywa się resztek niestrawionego pokarmu, wydalając go z kałem.

W anatomii człowieka układ pokarmowy składa się również z gruczołów pokarmowych, które także biorą udział w procesie trawienia.

Budowa i funkcje gruczołów trawiennych

Dostarczanie organizmowi substancji odżywczych nie byłoby możliwe bez gruczołów trawiennych, takich jak: ślinianki, wątroba i trzustka. To dzięki śliniankom produkującym w układzie pokarmowym enzymy i ślinę dochodzi do początku procesu trawienia. Równie ważną rolę odgrywa wątroba i trzustka. Rolą wątroby, zbudowanej z 4 płatów, jest magazynowanie substancji odżywczych oraz wydalanie toksyn z organizmu. Nieprawidłowości w jej funkcjonowaniu mogą prowadzić do niewydolności wielonarządowej, czego skutkiem może być nawet zgon chorego. Trzustka z kolei to gruczoł produkujący enzymy trzustkowe, które są mieszaniną enzymów trawiennych. Odpowiadają one za trawienie białek oraz rozpad kwasów nukleinowych. Regulują także gospodarkę węglowodanową.

Jak dbać o układ pokarmowy?

Choroby układu trawiennego są jednymi z najczęściej diagnozowanych na całym świecie. Ich przyczyną jest w dużej mierze sam człowiek, ponieważ trawieniu nie sprzyja brak aktywności fizycznej i stosowana powszechnie przetworzona żywność. Najczęściej rozpoznawane schorzenia to niestrawności, zaburzenia wchłaniania, stany zapalne żołądka i jelit oraz nowotwory. Jak dbać o układ pokarmowy? Zdrowy układ pokarmowy to efekt odpowiedniego trybu życia, dlatego warto przyjrzeć się diecie i wybierać produkty zdrowe, o niskim indeksie glikemicznym. Dobrym rozwiązaniem jest rezygnacja z siedzącego trybu życia i zastąpienie go ruchem.