Zatoki

Zatoki przynosowe to przestrzenie wypełnione powietrzem, zlokalizowane w obrębie kości twarzoczaszki. Wyróżnia się zatoki czołowe, sitowe, klinowe i szczękowe. Wszystkie uchodzą do jamy nosowej i do niej właśnie drenowana jest wydzielina, którą produkują. Zatoki pełnią kilka funkcji w organizmie. Wyróżnia się też różne choroby, które dotyczą zatok.

Zatoki to komory wypełnione powietrzem, zlokalizowane w obrębie twarzoczaszki. Właściwa nazwa to zatoki przynosowe. Ma ona związek z tym, że wszystkie zatoki uchodzą do jamy nosa i są wokół niego zlokalizowane. Wyróżnia się kilka par zatok. Należą do nich zatoki czołowe, zatoki sitowe, zatoki klinowe i zatoki szczękowe. Są one pokryte błoną śluzową, której podstawową funkcją jest wydzielanie śluzu. Do tej pory nie udało się określić jednej, konkretnej funkcji zatok, jednak wiadomo, że wspomagają one inne struktury, dzięki czemu możliwe jest zachowanie prawidłowego funkcjonowania górnych dróg oddechowych.

Gdzie są zatoki?

Zatoki oboczne nosa są położone w sposób okalający go, tak aby ich ujścia mogły drenować wydzielinę do jamy nosowej. Zatoki szczękowe zlokalizowane są w kości szczękowej, pod oczami, a nad zębami. Są to największe zatoki, ich objętość wynosi nawet do 25 mm3. Zatoki czołowe są nieco mniejsze, znajdują się w kości czołowej, w zasadzie można powiedzieć, że nad oczami. Zatoki czołowe stanowią grupę komórek usystematyzowanych w struktury sitowia przedniego i tylnego. Położone są między oczami a nosem. Zatoki klinowe, najmniejsze, znajdują się w kości klinowej.

Rola zatok w organizmie

Mimo że na ten temat dyskutowano przez bardzo długi czas i przeprowadzono wiele badań, nie udało się jednoznacznie określić funkcji, którą zatoki pełnią w organizmie człowieka. Najprawdopodobniej spełniają one jedynie rolę pomocniczą w funkcjonowaniu innych struktur układu oddechowego. Wśród najważniejszych zadań wyróżnia się udział w ogrzewaniu i procesach nawilżania powietrza podczas oddychania, czyli tego, które w pierwszej kolejności ma kontakt ze śluzówką jamy nosa. Przyjmuje się także, że dzięki strukturom powietrznym, jakimi są zatoki, sama twarzoczaszka jest lżejsza, ponadto stanowią one pewną ochronę narządów mózgowia i głowy przed urazami oraz pełnią funkcję termoizolacyjną. Część naukowców wskazuje na udział zatok w pracy narządu węchowego (mają mieć one wkład w odbiór bodźców węchowych), ponadto dzięki właściwościom rezonacyjnym biorą udział w tworzeniu mowy.

Zatoki – objawy stanu zapalnego

Najczęstszą chorobą, która dotyczy zatok, jest ich zapalenie w postaci ostrej lub przewlekłej. Kryterium rozróżnienia tych dwóch stanów jest czas – o ostrym zapaleniu mówi się, jeżeli dolegliwości trwają do 3 tygodni, o przewlekłym, jeżeli utrzymują się dłużej. Przyczyną zapalenia zatok jest infekcja bakteryjna, wirusowa lub grzybicza, czynnikiem sprzyjającym zwłaszcza przewlekłemu stanowi zapalnemu jest także alergia.

Główne dolegliwości, które towarzyszą stanom zapalnym zatok, to bóle głowy w rzucie zatok objętych infekcją, zaburzenia czucia na twarzy przy dotyku i ucisku. Charakterystyczną cechą bólu jest wzrost jego nasilenia przy zmianie pozycji ciała, a zwłaszcza przy pochylaniu się ku przodowi. Ponadto występuje niedrożność nosa, często dolegliwości bywają określane mianem zatkania zatok. W przypadku zatok zapalenie może przebiegać z gorączką, katarem i uczuciem wydzieliny spływającej po tylnej ścianie gardła.

Efektem przewlekłego stanu zapalnego jest przerost błony śluzowej zatok, ulega ona pogrubieniu i formuje polipy, które mogą ograniczać się tylko do światła zatoki, ale mogą również wpuklać się do jamy nosa przez jej ujście. W skrajnych przypadkach nieleczone zatoki i ich stany zapalne mogą doprowadzić do rozwoju polipów o tak znacznym nasileniu, że wychodzą one poza jamę nosa. Ponadto pozostałością stanu zapalnego może być torbiel zatoki. Jest to gładkościenna, zwykle owalna zmiana barwy białoszarej, wypełniona płynem. Może dawać uczucie rozpierania w obrębie danej zatoki, jeżeli jej rozmiary są znaczne. Zwykle torbiele pękają samoistnie, a płyn drenuje się przez jamę nosową.

Domowe sposoby leczenia zatok

Zapalenie zatok jest chorobą bardzo powszechną, może przytrafić się praktycznie w każdym wieku. Warto zatem znać domowe sposoby na zatoki oraz wiedzieć, jak leczyć zatoki w pierwszym okresie, zanim rozpocznie się leczenie farmakologiczne zlecone przez lekarza. Naturalnym sposobem na zatoki są inhalacje ziołowe. Ich działanie polega na rozrzedzeniu zalegającej w zatokach wydzieliny, przez co można łatwiej oczyścić nos. Niektóre preparaty także odblokowują zatkany nos i dają poprawę w oddychaniu. Ponadto jako domowy sposób na zatoki można zastosować płukanie zatok. Czym płukać zatoki? Najlepiej sprawdzają się do tego gotowe preparaty stężonej soli fizjologicznej, które można kupić bez recepty. W komplecie oprócz saszetek z roztworem jest irygator, który służy do wykonywania zabiegu, oraz instrukcja, jak płukać zatoki. Istnieją również ziołowe preparaty na zatoki w tabletkach. Jeżeli domowe sposoby nie łagodzą dolegliwości, konieczna jest konsultacja z lekarzem.