Zwyrodnienia

Zwyrodnienie to ogólne określenie oznaczające zaburzenie struktury danego narządu organizmu i upośledzenie jego funkcji. W zależności od obszaru ciała obciążonego zwyrodnieniem objawy schorzenia mogą znacznie utrudniać codzienne funkcjonowanie pacjenta, a nawet stać się przyczyną niepełnosprawności.

Zwyrodnienie stawu barkowego, zwyrodnienia kolana i stawów kręgosłupa to najbardziej powszechne postacie schorzenia w obrębie stawów. Zmiany tego typu występują również w oku, np. zwyrodnienie siatkówki, bądź w obrębie kości, tzw. zwyrodnienie kości. Bez względu na rodzaj zwyrodnienia wymaga ono leczenia, które ograniczy postęp choroby i skalę powikłań.

Czym jest zwyrodnienie?

Z patomorfologicznego punktu widzenia zwyrodnienie to zmiana wsteczna tkanek, w której przebiegu dochodzi do zaburzenia przemiany materii komórkowej i międzykomórkowej polegającego na gromadzeniu się substancji zwykle tam niewystępujących lub występujących w ograniczonych ilościach, jak białka, tłuszcze, śluz, składniki mineralne czy barwniki. W wyniku zwyrodnienia dochodzi do zaburzenia struktury i funkcji prawidłowo zbudowanego i właściwie pracującego narządu.

Zwyrodnienie jest skutkiem zaistniałych nieprawidłowości, objawia się upośledzeniem czynności tkanek i pracy narządu. W zależności od okolicy jego występowania choroba może obciążać organizm symptomami pogarszającymi jakość życia pacjenta, jak np. ból, obrzęki, deformacje i ograniczenie ruchomości palców w przypadku zwyrodnienia stawów rąk bądź zaburzenia widzenia w przebiegu zwyrodnienia siatkówki. Zwyrodnienie może powstać na skutek chorób ogólnoustrojowych lub miejscowych schorzeń, a także mikrouszkodzeń i urazów mechanicznych.

Rodzaje zwyrodnień

Rodzajów zwyrodnień, które mogą powstać w ludzkim organizmie, jest bardzo dużo. Do najbardziej powszechnych zmian tego typu należą m.in.:

• zwyrodnienia na tle nadmiernego gromadzenia się wody w komórkach takie jak: przyćmienie miąższowe, czyli zwyrodnienie dotyczące narządów miąższowych, jak wątroba i nerki oraz zwyrodnienie wodniczkowe, czyli zaburzenie gospodarki wodnej głównie w nabłonku naskórka, tzw. obrzmienie;

• zwyrodnienie białkowe, m.in.: zwyrodnienie szkliste, czyli bliznowiec, stwardnienie tętnic, szkliwienie kłębuszków nerkowych; zwyrodnienie skrobiawica, czyli odkładanie białka w nerkach, wątrobie i śledzionie; zwyrodnienia rogowe, czyli nadmierne rogowacenie, np. nagniotki, modzele, rybia łuska, łuszczyca czy rogowacenie w nieprawidłowym miejscu;
• zwyrodnienie śluzowe, czyli wydzielanie gęstego, nadmiernego śluzu w jelitach, oskrzelach;
• zwyrodnienia tłuszczowe, czyli otłuszczenie i stłuszczenie narządu;
• zwyrodnienia mineralne, czyli ubytki składników mineralnych, jak krzywica, osteoporoza;
• zwyrodnienia barwnikowe, czyli ubytki barwnika, np. bielactwo.

Zwyrodnienia kręgosłupa, stawów kończyn i oka

Zmiany zwyrodnieniowe rozwijające się w układzie ruchu czy narządzie wzroku znacznie ograniczają komfort codziennej aktywności i często wymagają długotrwałego leczenia, które zostaje wymuszone przez postępujący charakter schorzenia.

Zwyrodnienie kręgosłupa

Zwyrodnienie kręgosłupa to przewlekłe schorzenie krążków międzykręgowych i chrząstek stawowych kręgosłupa powstałe w przebiegu uszkodzeń jego struktur kostno-więzadłowych. Zniszczenia struktur tworzących stawy międzykręgowe objawiają się głównie dolegliwościami bólowymi, parastezjami miejscowymi i promieniującymi oraz ograniczeniem ruchomości danego odcinka. W zależności od poziomu zajęcia kręgosłupa wyróżnia się:

• zwyrodnienie kręgosłupa szyjnego, którego objawami są m.in.: sztywność karku i szyi, drętwienia rąk, niedowłady kończyn górnych, zespoły barkowe, zawroty głowy, szumy w uszach, zaburzenia widzenia;
• zwyrodnienie kręgosłupa piersiowego, którego głównymi objawami są ograniczenie ruchomości klatki piersiowej i nerwobóle wzdłuż żeber;
• zwyrodnienie kręgosłupa lędźwiowego, czyli sztywność lędźwi, drętwienia nóg, osłabienie siły kończyn dolnych i trudności w chodzeniu.

Zwyrodnienia biodra, kolana, stopy i barku

W zależności od miejsca zwyrodnienia objawy są charakterystyczne dla danego odcinka. Do wspólnych symptomów należą m.in.: bóle o różnym charakterze i nasileniu (słabnące zazwyczaj w spoczynku i w trakcie ćwiczeń w odciążeniu), ustępująca po kilkuminutowym rozruszaniu sztywność poranna, deformacje stawów i wymuszone ustawienie kończyny często w niefizjologicznej, przeciwbólowej pozycji.

Zwyrodnienie plamki żółtej oka

Najczęściej spotykanym rodzajem zwyrodnienia oka jest zwyrodnienie siatkówki w jej centralnej części, czyli zwyrodnienie plamki żółtej oka, o przewlekłym i postępującym charakterze, prowadzące do pogorszenia widzenia, ubytków i często całkowitej utraty wzroku w zajętym oku. Zwyrodnienie siatkówki to choroba związana z wiekiem, pojawiająca się u osób powyżej 50. roku życia, częściej u kobiet rasy białej z dodatkowymi obciążeniami kardiologicznymi, np. nadciśnieniem tętniczym.