Teratozoospermia a szansa na ciążę. Czy istnieje taka zależność? 

Trudność z zajściem w ciążę może wynikać zarówno z problemów zdrowotnych kobiety, jak i mężczyzny. Nieprawidłowe parametry nasienia odpowiadają za aż 35 proc. problemów z poczęciem. Jedną z chorób charakteryzującą się zaburzeniami budowy plemników jest teratozoospermia. Na czym polega schorzenie? Czy może powodować wady płodu? Czy możliwe jest jego leczenie? 

Na czym polega teratozoospermia? 

Teratozoospermia jest zaburzeniem spermiogenezy, czyli procesu, w którym ze spermatydy (powstałej w spermatogenezie) powstają dojrzałe plemniki. Zyskują strukturę, która pozwala im na przemieszczenie się w stronę komórki jajowej i zapłodnienie jej. W przypadku teratozoospermii, więcej męskich komórek płciowych niż u zdrowych mężczyzn ma budowę nieprawidłową. Do oceny morfologii wykorzystywane są Kruger Strict Criteria. To pozwala zidentyfikować pary, które mają ograniczone szanse na poczęcie dziecka i tym samym zaplanować dalsze postępowanie.  

O nieprawidłowości można mówić, gdy mniej niż 30 proc. plemników ma prawidłową morfologię, natomiast sama teratozoospermia dotyczy przypadków, gdy jest ich mniej niż 4 proc. (zgodnie z zaleceniami diagnostycznymi WHO). Nie można tego ocenić samodzielnie. Zaburzenie nie daje też żadnych objawów poza problemami z poczęciem dziecka. Konieczna jest diagnostyka. 

Na czym polega diagnostyka teratozoospermii? 

Dojrzały plemnik zbudowany jest z główki, która zawiera materiał genetyczny, wstawki z mitochondrium oraz witki umożliwiającej poruszanie się i dotarcie do komórki jajowej. W każdej z wymienionych części mogą powstać wady morfologiczne, dlatego każda musi zostać oceniona w laboratorium pod kątem defektów.  

Wystarczy zaobserwowanie jednej wady, aby gameta została uznana za nieprawidłową poprzez ocenę nasienia. Badanie wykonuje się na podstawie próbki spermy pobranej przez mężczyznę po wstrzymaniu wytrysków nasienia przez kilka dni. Podczas analizy pod mikroskopem mogą zostać stwierdzone wady. 

Jak wygląda prawidłowy plemnik? 

Nieprawidłowości morfologiczne mogą dotyczyć główki, wstawki i witki, w każdej z tych części mogą powstawać wady. Prawidłowy plemnik ma: 

• długość 60-64 µm, 
• główkę o długości 4-5 µm, szerokości 2,2-3,5 µm, a stosunek długości do szerokości wynosi 1,5-1,75, 
• wstawkę o długości 7-8 µm i przekroju do 1 µm, 
• witkę o długości ok. 45 µm, 
• gładką i owalną główkę, 
• akrosom (otacza jądro na szczycie główki plemnika) pokrywający 40-70 proc. główki, 
• wstawkę przymocowaną centralnie do główki, 
• stosunek szerokości wstawki nieprzekraczający 1/3 szerokości główki, 
• witkę pojedynczą, prostą, bez złamań i skręceń. 

Jakie są przyczyny teratozoospermii? 

Nieprawidłowości w budowie plemników mogą stanowić powikłanie infekcji układu moczowo-płciowego. Choć w przypadku mężczyzn zdarzają się one rzadziej niż u kobiet, to ich skutki dla organizmu, są równie poważne. Niestety nie zawsze choroba daje o sobie znać. Często przebiega bezobjawowo. Dlatego warto zadbać o regularne wykonywanie badania ogólnego moczu. Dzięki temu można w porę wykryć infekcję bakteryjną i szybko wdrożyć leczenie. 

Innymi możliwymi przyczynami teratozoospermii są: 

• dysgenezja jąder (nieprawidłowe wykształcenie jąder), 
• nadwaga i otyłość (gdy BMI wynosi powyżej 25,0-29,9 mowa jest o nadwadze, a przy BMI większym niż 30,0-34,9 o otyłości), 
• cukrzyca, 
• zaburzenia hormonalne (np. zaburzenia pracy tarczycy), 
• poddawanie jąder oddziaływaniu wysokich temperatur (np. gorące kąpiele), 
• ekspozycja organizmu na działanie metali ciężkich i promieniowania, 
• niedobory witamin i minerałów, 
• stosowanie nieprawidłowo zbilansowanej, niedoborowej diety, 
• nadużywanie alkoholu, 
• wiek mężczyzny. 

Teratozoospermia a ciąża naturalna 

Jak wynika z badań przeprowadzonych w 2015 przez Agarwala, Mulgunda, Hamada i Chyatte, aż 35 proc. przypadków problemów z zajściem w ciążę to wynik nieprawidłowych parametrów męskiego nasienia. Najczęściej jest to powikłanie nieleczonych infekcji układu moczowo-płciowego. W ich efekcie zmniejsza się produkcja plemników, ich ruchliwość oraz rozwijają się patologie morfologiczne. 

U coraz większej liczby mężczyzn dochodzi do rozwoju syndromu dysgenezji jąder (TDS). To nieprawidłowe wykształcenie gonad, co łączy się z zaburzeniami hormonalnymi. Skutkiem nieprawidłowości jest właśnie teratozoospermia. W nasieniu znajduje się wtedy zbyt mało plemników o prawidłowej budowie, w efekcie czego zapłodnienie jest utrudnione (starania o ciążę trwają dłużej) albo niemożliwe. 

Teratozoospermia a wady genetyczne  

Plemniki, które mają nieprawidłową budowę morfologiczną, wciąż mają szanse na zapłodnienie komórki jajowej. Niestety, w takim wypadku mogą powstać wady płodu. Efektem bywa poronienie, ale teratozoospermia może także prowadzić do narodzin chorego dziecka. 

Na czym polega leczenie teratozoospermii? 

Diagnoza – tetratozoospermia. Czy da się wyleczyć tę nieprawidłowość? Terapia zależy od przyczyny. Jeśli jest to powiązane z wiekiem, to mało prawdopodobne, aby budowa produkowanych plemników się poprawiła. Jeśli jednak jest to efekt nadwagi i otyłości, nieprawidłowo zbilansowanej diety czy nadużywania alkoholu, wystarczająca może się okazać zmiana stylu życia i żywienia.  

Warto skonsultować się z endokrynologiem, który oceni gospodarkę hormonalną i w razie potrzeby wdroży odpowiednie leczenie (np. przy niedoborze testosteronu). Choć nie ma jak dotąd, leku na teratozoospermię, to przez zrzucenie zbędnych kilogramów, dostarczenie odpowiednich witamin i minerałów oraz leczenie schorzeń, wywołujących tę chorobę, można poprawić jakość plemników. 

Teratozoospermia a in vitro 

U twojego partnera potwierdzono teratozoospermię, przez co szanse na naturalne poczęcie dziecka drastycznie spadły? W takim wypadku możecie się zdecydować na zapłodnienie in vitro, w ramach którego z pobranego od mężczyzny nasienia, za pomocą spejcliastycznego sprzętu zostaną wyselekcjonowane zdrowe plemniki o prawidłowej budowie, a następnie połączone z komórką jajową za pomocą jednej z poniższych metod: 

• ICSI (ang. intracytoplasmic sperm injection), 
• IMSI (ang. intracytoplasmic morphologically selected sperm injection). 

W leczeniu niepłodności z powodzeniem wykorzystuje się metodę in vitro, dzięki której w przypadku teratozoospermii minimalizuje się ryzyko poronienia oraz rozwoju wad wrodzonych u płodu. 

Bibliografia: 

1. https://iris.who.int/handle/10665/44261 [dostęp 04.07.2024]. 
2. https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/193777 [dostęp 04.07.2024]. 
3. Jankowska K., Rabijewski M., Suszczewicz N., Infekcje urogenitalne u mężczyzn jako przyczyna niepłodności, Fides et Ratio 2020, t. 43, nr 3, s. 407-418. 
4. Pawluk I., Gosa P., Jodkiewicz M., Kaczorek M., Nagel P., Pacyna S., Wedziuk-Reszka A., Wolnicka K., Nadwaga i otyłość małymi krokami do zdrowia, Warszawa 2022. 
5. Słowikowska-Hilczer J., Szarras-Czapnik M., Marchlewska K., Filipiak E., Zespół dysgenetycznych jąder: patogeneza i konsekwencje kliniczne, Endokrynologia Pediatryczna 2013, nr 1(42), s. 67-76. 
6. Tkaczuk-Włach J., Robak-Chołubek D., Jakie G., Niepłodność męska, Przegląd Menopauzalny 2006, nr 5, s. 333-338.