Test RT-PCR na COVID-19 – wskazania i przygotowanie

Jednym z najbardziej skutecznych testów wykrywających zarażenie koronawirusem SARS-CoV-2 jest test genetyczny RT-PCR. Ta molekularna metoda badania obecności patogenu w organizmie cechuje się bardzo wysoką czułością i swoistością. Wymaz może być pobierany w różnych fazach trwania choroby, a wyniki badania dostępne są już w ciągu doby. U kogo wykonuje się badanie RT-PCR i jak się do niego przygotować?

Co to jest test RT-PCR?

Test RT-PCR (ang. reverse-transc.ription polymeraze chain reaction) to jeden z dwóch rodzajów testów genetycznych (molekularnych) służących do potwierdzenia zakażenia SARS-CoV-2. Aby poddać się badaniu, należy udać się do wybranego punktu wymazowego. Pełną listę punktów można znaleźć na rządowej stronie Serwisu Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia. Badanie jest refundowane przez NFZ, jeśli pacjent posiada skierowanie wystawione przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Test PCR można też wykonać prywatnie. W tym przypadku zapłacimy za niego średnio 400-500 zł.

Jak przebiega badanie? Pesonel medyczny pobiera próbkę materiału z nosogardzieli lub nosa i gardła. Sam moment pobrania wymazu może powodować pewien dyskomfort, ale procedura trwa jedynie kilka sekund. Wbrew niektórym opiniom, wykonanie wymazu jest w pełni bezpieczne dla zdrowia. Kiedy próbka trafi do labolatorium, izoluje się z niej cząstki materiału genetycznego wirusa, a konkretnie jego RNA, powiela je etapowo za pomocą reakcji łańcuchowej polimerazy, a następnie oznacza obecność patogenu.

Testy PCR są rekomendowane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Charakteryzują się wyższą czułością i precyzyjnością niż testy RT-LAMP. Dzięki nim możliwe jest wykrycie koronawirusa jeszcze przed wystąpieniem objawów klinicznych. Warto wiedzieć, że testy PCR wykazują najwyższą czułość między 7. a 14. dniem po kontakcie z wirusem SARS-CoV-2.

Kiedy wykonać test RT-PCR?

Testy PCR na koronawirusa wykonuje się w trzech sytuacjach:

• jeśli istnieje podejrzenie kontaktu z osobą chorującą na COVID-19,
• u osób z objawami sugerującymi zakażenie koronawirusem,
• u osób, które chcą sprawdzić, czy przechodzą chorobę bezobjawowo.

Do infekcji może dojść drogą kropelkową podczas mówienia, oddychania, kichania i kaszlu, po kontakcie fizycznym z chorym lub zainfekowanymi przedmiotami/powierzchniami. U większości osób z COVID-19 objawy mają łagodne bądź umiarkowane nasilenie. Najczęściej występuje gorączka, suchy kaszel i zmęczenie. Rzadziej pojawiają się bóle mięśniowo-stawowe, ból gardła lub głowy, biegunka, wysypka skórna oraz zapalenie spojówek. Charakterystycznym symptomem, który często utrzymuje się przez pewien czas po ozdrowieniu jest utrata węchu i smaku. Do ciężkich objawów choroby należą: problemy z oddychaniem, duszności, ucisk w klatce piersiowej, splątanie.

Jak przygotować się do badania RT-PCR?

Aby prawidłowe przygotować się do pobrania wymazu metodą RT-PCR należy:

• przyjść na badanie na czczo z przepłukanymi ustami lub jeśli to niemożliwe zjeść ostatni posiłek co najmniej trzy godziny przed badaniem,
• przed badaniem nie myć zębów, nie stosować płynów do higieny jamy ustnej, tabletek na gardło do ssania, nie żuć gumy i nie palić papierosów i e-papierosów,
• do dwóch godzin przed badaniem nie stosować kropli, aerozoli i maści do nosa o działaniu przeciwdrobnoustrojowym,
• przed badaniem nie należy wydmuchiwać nosa,
• jeżeli pacjent nosi ruchome protezy, powinien je wyjąć przed wykonaniem wymazu.

Wyniki testu na koronawirusa PCR

Czas oczekiwania na wynik testu PCR wynosi 24-48 godzin. Wynik dodatni oznacza zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2. Wykrycie dwóch sekwencji genetycznych wirusa potwierdza chorobę. Jeśli zostanie wykryty tylko jeden gen wirusa, wynik jest nierozstrzygający i konieczne jest ponowne pobranie próbki po jednym lub dwóch dniach. Wynik ujemny nie jest jednoznaczny z brakiem zakażenia. Badanie powinno być powtórzone, jeśli obraz kliniczny wskazuje na zarażenie koronawirusem.

Wymaz PCR znajduje zastosowanie we wczesnej fazie infekcji (zarówno objawowej jak i bezobjawowej) aktywnej fazie infekcji oraz późnej fazie infekcji. U niektórych osób, które chorowały na COVID-19, dodatni wynika badania PCR obserwuje się do sześciu tygodni od ustąpienia objawów.

Czym są domowe testy RT-PCR?

Domowe testy RT-PCR to specjalnie przygotowane zestawy służące do samodzielnego pobrania wymazu. Można je kupić w wielu sklepach internetowych. Przed użyciem należy zapoznać się z ulotką i postępować zgodnie z instrukcją. Pobrana próbka powinna być odpowiednio przechowywana i zostać przekazana kurierowi w tym samym dniu co pobranie. Przypadkowe zanieczyszczenie próbki może uniemożliwić wykonanie oznaczenia w laboratorium lub dać fałszywie dodatni/ujemny wynik. Niektóre firmy nie tylko sprzedają testy, ale i oferują wizytę domową pielęgniarki, która pobiera wymaz.

Bibliografia:

1. Wordl Health Organisation, „Diagnostic testing for SARS-CoV-2”, 2020, online:https://apps.who.int/iris/rest/bitstreams/1302661/retrieve.
2. R. Flisak i wsp., „Zalecenia postępowania w zakażeniach SARS-CoV-2 Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych”, 2020. Online: http://www.pteilchz.org.pl/wp-content/uploads/2020/05/Prof.Flisiak_2020-PAIM-COVID-19-recommendation-PTEiLChZ-pl.pdf
3. Zasady pobierania i transportu materiału do badań metodami molekularnymi RT PCR w kierunku SARS-CoV-2 (2020)  https://www.gov.pl/attachment/2577c0e0-947e-4695-981c-608cf3e94f67.