Tętniak aorty piersiowej – diagnostyka, operacja, powikłania

Tętniak aorty piersiowej powstaje we fragmencie aorty przebiegającym przez klatkę piersiową. Tętniak oznacza balonowate poszerzenie tętnicy, która jest najważniejszym naczyniem, zaopatrującym cały organizm w krew. Początkowo może on nie dawać żadnych objawów, jednak z czasem jego konsekwencje mogą stać się niebezpieczne.

Co to jest tętniak aorty piersiowej?

Tętniak aorty piersiowej to, innymi słowy, jej wyraźne rozszerzenie. W pewnym miejscu ściana tętnicy ma mniejszą wytrzymałość niż na innych odcinkach, w wyniku czego ulega rozciągnięciu pod naporem przepływającej przez nią krwi – problem ten może pojawić się w dowolnym odcinku tętnicy. O tętniaku można mówić, kiedy ściana tętnicy rozciągnie się przynajmniej o połowę jej optymalnego rozmiaru. W wielu przypadkach pacjent nie jest nawet świadomy istnienia tego problemu. Tętniak aorty piersiowej najczęściej obejmuje jej część wstępującą.

Tętniak aorty piersiowej – diagnostyka

Zazwyczaj obecność tętniaka aorty piersiowej stwierdzana jest przypadkowo, podczas wykonywania innych badań. Postawienie diagnozy nie jest jednak łatwe – w tym celu wykorzystuje się m.in. echo serca, które pozwala wykryć tętniaka aorty wstępującej oraz łuku aorty. Jeśli chodzi o wykrywanie tętniaka aorty zstępującej, wykonuje się badanie przy pomocy odpowiedniego narządu, który umiejscawia się w przełyku. W przypadku tętnika aorty piersiowej bardzo przydatna okazuje się również tomografia komputerowa.

Objawy tętniaka aorty piersiowej

Tętniak aorty piersiowej z reguły przez długi czas nie daje wyraźnych symptomów. W poszerzonym jej fragmencie krew jednak nie przepływa prawidłowo. To z kolei prowadzi do powstawania w tętniaku skrzepliny. Poszczególne jej fragmenty niekiedy się odrywają oraz powodują incydenty zatorowe – te z kolei stanowią pierwszy symptom tętniaka. Jednocześnie może to prowadzić do takich chorób, jak:

• niedokrwienie jelit lub kończyn dolnych,
• udar mózgu,
• zespół niebieskich palców,
• zawał nerki.

Objawy tętniaka aorty piersiowej pojawiają się, gdy dochodzi do ucisku innych narządów klatki piersiowej. Wówczas można zauważyć:

• bóle pleców i klatki piersiowej,
• kaszel,
• chrypkę,
• duszności (mogą być zależne od pozycji ciała),
• nawracające zapalenia płuc,
• krwioplucie,
• objaw Hornera,
• dysfagię (rzadko).

Jeśli problem dotyczy aorty wstępującej bądź też łuku aorty (czyli dwóch różnych fragmentów tętnicy), mogą pojawić się również symptomy niedomykalności zastawki aortalnej (często wraz z objawami niewydolności serca) bądź też objawy zespołu żyły głównej górnej.

Tętniak może nagle pęknąć – dzieje się tak w przypadku sporych zmian. Wówczas pojawiają się takie objawy tętniaka w klatce piersiowej, jak:

• rozrywający, silny ból w obrębie klatki piersiowej,
• szybko pogarszający się stan ogólny,
• obniżenie ciśnienia tętniczego,
• utrata przytomności,
• narastające symptomy wstrząsu,
• zwiększona częstotliwość rytmu serca (tachykardia).

Tętniak rozwarstwiający aorty piersiowej

Zdarza się, że warstwa wewnętrzna oddziela się od reszty ściany tętnicy, w wyniku czego do nowo utworzonego kanału wpływa krew – wówczas mówi się o rozwarstwieniu aorty, które czasem towarzyszy tętniakowi. Tętniak rozwarstwiający aorty piersiowej to stan, w którym życie pacjenta jest zagrożone. Diagnostyka tej choroby jest bardzo trudna, również w warunkach szpitalnych. Jej symptomy pojawiają się nagle i często kończą się śmiercią. Jego główne objawy to:

• duszności,
• utrata przytomności,
• ból kręgosłupa w różnych odcinkach.

W przypadku rozwarstwienia ścian aorty wymaga jest więc natychmiastowa operacja.

Operacja aorty

W przypadku operacji tętniaka aorty wstępującej i łuku można wyróżnić kilka metod, takich jak:

• operacja sposobem Davida – podczas niej oszczędza się własną zastawkę chorego,
• operacja sposobem Bentalla – polega na wszczepieniu konduitu zastawkowego,
• wszczepienie protezy aorty wstępującej w sposób nadwieńcowy.

Bardziej skomplikowane są tętniaki łuku aorty – w ich przypadku najczęściej wykonuje się operację w głębokiej hipotermii z kaniulacją naczyń dogłowowych, co pozwala uchronić ośrodkowy układ nerwowy.

Najczęściej operacja polega na tym, że wymienia się poszerzony fragment aorty i w jego miejscu umieszcza sztuczną protezę. W sytuacji, gdy aorta jest poszerzona od początku, wymienia się ją wraz z zastawką aortalną. Czasem lekarze decydują się na owinięcie rozszerzonej aorty przy pomocy protezy (jest to tzw. otulina aorty), przy czym pozostawia się dane naczynie krwionośne.

Do przeprowadzenia operacji wykorzystuje się krążenie pozaustrojowe (czyli tzw. płuco-serce). W sytuacji, gdy tętniak obejmuje spory odcinek aorty, należy znacznie schłodzić całe ciało i na chwilę zatrzymać krążenie krwi. Czas operacji z reguły wynosi od czterech do ośmiu godzin.

Powikłania po operacji tętniaka aorty piersiowej

Tak jak i w przypadku każdego zabiegu kardiochirurgicznego, z operacją tętniaka mogą wiązać się pewne powikłania (choć oczywiście nie muszą). Poniżej podajemy tylko niektóre z nich:

• infekcje wewnątrz klatki piersiowej,
• zawał serca,
• niewydolność nerek,
• udar mózgu,
• zaburzenia czucia w obrębie klatki piersiowej, nogi lub ręki,
• niewydolność oddechowa,
• zakrzepica żylna,
• infekcyjne zapalenie wsierdzia.

Ryzyko wystąpienia powikłań zależy m.in. od takich czynników, jak wiek czy stan zdrowia przed operacją.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK554567/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4973118/
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6993256/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23993239/
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32119454/